گروه اقتصادی جمله – با گذشت بیش از چهار دهه از آغاز انقلاب اسلامی، هنوز کاملا روشن نیست که محور اصلی توسعه در ایران چیست، دعوا همچنان میان اولویت کشاورزی و خدمات و صنعت در جریان است و هر کدام از این وزارتخانه ها و زیرمجموعه آنها معتقدند که توسعه به معنای مدرنیزاسیون از تونل آنها می‌گذرد. از ابتدای دهه چهل میلادی توسعه با صنعتی شدن یکی گرفته می‌شد و عموما خدمات و کشاورزی نیز در راستای همین گفتمان حرکت می‌کرد اما از اواسط دهه نود میلادی و گسترش روزافزون فناوری، بخش خدمات به آرامی جای صنایع سنگین را گرفت. اما در تمام این ادوار کشاورزی بعنوان اصلی‌ترین پشتوانه غذایی جهان همواره مورد توجه بود و صنعت و فناوری را برای رشد خود به خدمت گرفت.
در ایران اما صنایع مجاور و ممتد کشاورزی هرگز همراه با جهان رشد نکرد و مشکلات سرزمینی از جمله بحران آب و فرسایش خاک تهدیدی جدی برای حفظ امنیت غذایی کشور بود. از سوی دیگر گفتمان قالب همواره بر خودکفایی به خصوص در حوزه مواد غذایی راهبردی متمرکز بوده و سعی کرده است ایران را از واردات بی‌نیاز کند. این راهبرد اگرچه درظاهر مثبت به نظر می‌رسید اما با واقعیت‌ها و پتانسیل‌های سرزمینی ایران مطابقت نداشت و همین مسئله موجب شد که کشاورزی ایران به مرور از بهره‌وری فاصله گرفته و خود به مشکلی تازه بدل شود.
در کنار این مشکلات کاهش معنادار بارندگی و تغییرات جهانی آب و هوا نیز مزید بر علت شده است تا در چند سال اخیر شاهد کاهش رشد در بخش کشاورزی باشیم.
طبق داده‌های بانک مرکزی به قیمت های ثابت سال پایه ۱۳۹۵، روند دوازده ساله سهم بخش «کشاورزی» از اقتصاد ایران علی‌رغم نوساناتی که در برخی دوره‌ها تجربه کرده، در مسیر صعودی قرار دارد. اما در چهار سال اخیر سهم بخش کشاورزی از کل اقتصاد دائما در حال کاهش بوده است.
آمارهای سالانه بانک مرکزی از رشد اقتصادی نشان می‌دهد که از سال ۹۱ تا ۱۴۰۱، رشد اقتصادی بخش کشاورزی عمدتا مثبت بوده و فقط در سال‌های ۹۷ و ۱۴۰۰ شاهد رشد منفی بوده‌ایم یعنی در دو سال مورد اشاره حجم تولیدات کشاورزی به ترتیب کمتر از سال ۹۶ و ۹۹ بوده است.
از جمله نشانه‌های کاهش سهم کشاورزی در تولید ناخالص داخلی را می‌توان در مقایسه سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ مشاهده کرد. در سال ۱۴۰۰سهم کشاورزی از اقتصاد ایران ۱۰٫۷۱ درصد بوده و در سال ۱۴۰۱ به ۱۰٫۴۲ درصد رسیده است.
کارشناسان دلایل مختلفی برای این کاهش سهم مطرح نموده‌اند که از آن جمله می‌توان به نوسان در واردات کودهای کشاورزی، کاهش بارندگی‌های سالیانه و فصلی، عدم تمایل نیروی کار جوان به فعالیت در بخش کشاورزی و توسعه ساخت و سازهای غیرمجاز درزمین کشاورزی اشاره کرد.
- نویسنده : ارسالی از سرویس اقتصادی
