سایه برین روزنامه نگار – «بیتا فرهی»، بازیگر فقید سینما و تلویزیون، چهارم آذر ماه‌جاری پس از یک دوره تحمل بیماری به علت بیماری قلبی و ریوی درگذشت. تنها دو روز بعد، «پروانه معصومی»، بازیگر پیشکسوت ایرانی نیز دار فانی را وداع گفت و برای آذرماه نیز همچون مهرماه که در فاصله چندروز داغ «آتیلا پسیانی» و «داریوش مهرجویی» را به جان خرید، خاطرات غمباری به جای گذاشت.
فرهی و معصومی، هر دو در تاریخ فرهنگ و هنر ایران ردپای ارزشمندی از خود به جای گذاشتند و نقش‌آفرینی‌های خاطره‌انگیز آنان، در حافظه هنری مردم ایران ثبت خواهد ماند. وقایعی که در طول چند روز درگذشت این دو بازیگر فقید سینما رخ داد، متاسفانه پای دو قطبی را به استقبال از آنان باز کرد و این همان رد انکارناپذیر دخالت سیاست در تمام ارکان زندگی است که هیچ کدام دوستش نداریم.
وقتی هنرمندی رخت از جهان فرو می‌بندد، درست آن است که به جهت‌گیری سیاسی و اعتقادات شخصی او تا حد امکان بی‌توجه باشیم مگر اینکه کنشگری هنرمند، چنان تاثیر عمیقی را به وجود آورده باشد و جریانی به راه انداخته باشد که قابل گذشت و انکار کردن نباشد. در خصوص بیتا فرهی و پروانه معصومی اینگونه نبود اما در مواضعی با یکدیگر متفاوت بودند. شاید اول کار، مسئولان کشور و مجموعه دولت بودند که به این تفاوت دامن زدند و جامعه به شکل آشکاری دید که حنای مرگ معصومی، پررنگ‌تر است. بهانه‌ها برای اینکه معصومی دو روز دیرتر درگذشت و توجه‌ها را ناگزیر به خود جلب کرد، قابل پذیرش نیست. حداقل در این بازه زمانی نمی‌توان این بهانه را باور کرد. چرا که در ابتدای مطلب نیز یادآور شدیم که همین مهرماه سال‌جاری، که خوشبختانه به‌قدری از آن نگذشته که بتوان تاریخ و وقایع را تحریف کرد، دو هنرمند فقید یعنی آتیلا پسیانی و داریوش مهرجویی در فاصله کوتاه از هم درگذشتند و علاوه بر نگاه یکسان مدیران، بدرقه آنان به خانه ابدی از سوی مردم و جامعه بی‌نظیر بود. اما در مورد کنونی، توجه بیشتر به درگذشت پروانه معصومی، پای دو قطبی را به این درگذشت باز کرد و ناخودآگاه توجه جامعه را به مرحوم بیتا فرهی معطوف کرد.
نکته بسیار مهم این است که آنچه برای پروانه معصومی اتفاق افتاد، بسیار درست، به‌جا و پسندیده بود. فکر نمی‌کنیم کسی معتقد باشد که نباید به او این احترام گذاشته می‌شد اما درصد قابل توجهی از مردم معتقدند که فرهی نیز شایسته چنین احترامی بود؛ احترامی که آن را از جانب هیات حاکم به دست نیاورد و توسط مردم جبران شد.
«سیدابراهیم رئیسی»، رئیس جمهور و «محمدباقر قالیباف»، رئیس مجلس شورای اسلامی برای درگذشت پروانه معصومی پیام صادر کردند اما واکنش آنان در خصوص درگذشت بیتا فرهی، سکوت بود. رسانه ملی به شکل جدی به رزومه کاری پروانه معصومی پرداخت و از او یاد کرد اما به شکل در خور و شایسته به بیتا فرهی نپرداخت. این اقدامات مدیران و مسئولان، جامعه را فی‌الواقع (حساس) کرد؛ مردم به دنبال علت این تفاوت نگاه گشتند و بی‌شک همین تفاوت، باعث دو قطبی در نگاه به دو هنرمند شد. به‌طوری که هنرمندان و مردم، همچون درگذشتگان این چندوقت اخیر در مراسم خاکسپاری بیتا فرهی حاضر شدند اما متاسفانه، پروانه معصومی تنها با حضور یک بازیگر یعنی «نعیمه نظام‌دوست» بدرقه شد و بسیاری از رسانه‌ها، وداع با او را غریبانه دانستند.
براساس پیگیری خبرنگار سینمایی فارس، دلیل عدم حضور مدیران سینمایی در مراسم خاکسپاری مرحومه پروانه معصومی سفر استانی به یزد و دیدار با فعالان سینمایی این استان بوده‌است؛ اما نبود هنرمندان و حضور کم تعداد مردم قابل تامل است.
همچنین به گزارش خبرگزاری دانشجو، «علی دهکردی»، مدیرعامل خانه سینما علت حضور نداشتن هنرمندان در این مراسم را غافلگیری و شوکه شدن از سوگ شمرد؛ نیازی به توضیح ما برای اثبات واهی بودن این بهانه نیست.
وی همچنین اظهار کرد: «خانواده مرحومه پروانه معصومی خواستند ایشان در کنار نیاکانش و در امامزاده ابوطالب فرحزاد دفن شود و مردم و دوستان برای مراسم تشییع زحمت نکشند، ولی ما بزرگداشت درخوری برای ایشان تدارک می‌بینیم و یکشنبه هم در مسجد بلال مراسم داریم.»
رویکرد اشتباه مدیران و مسئولانی که نمی‌خواهند بپذیرند جامعه ایران در معرض دو قطبی است، این اتفاق را رقم زده‌است. هیچوقت انکار و پاک کردن صورت مسائل و مشکلات، در برون‌رفت از چالش‌های کشور موثر نبوده و نخواهد بود و همچنان مسئولین ذی‌ربط، آنچه که نخواهند را نمی‌بینند و انکار می‌کنند.
درگذشت پروانه معصومی و بیتا فرهی، از دست دادن دو گنجینه ارزشمند هنر و سینماست؛ از اینکه منش اشتباه مسئولین به دو قطبی موجود در جامعه دامن زده و باعث این شده که فرهی، احترام لازم از جانب مسئولین و رسانه اول حاکمیت را دریافت نکند و معصومی نیز غریبانه به خانه ابدی بدرقه شود، متاسفیم و امیدواریم اگر مدیران نمی‌شنوند، حداقل این تضادها را ببینند و بیشتر به آن دامن نزنند.
در پایان ذکر این نکته خالی از لطف نیست که تبلیغات محیطی در شهر تهران که از سوی شهرداری تدارک دیده شده‌است، برای هر دو هنرمند یکسان بوده و منشی است که شایسته تقدیر و تشکر است.
- نویسنده : ارسالی توسط سایه برین
