آرمان طهرانی – روزنامه نگار/ هند جز اولین کشورها در قاره آسیا بود که اهمیت ایجاد مناطق ویژه اقتصادی را تشخیص داده و بر تاثیر بر روند صادرات کشور واقف شد. اولین منطقه ویژه اقتصادی در هند در سال ۱۹۶۵ در بندر کاندلا ایجاد شد یعنی همان نقطه ای که هم اکنون برای […]
آرمان طهرانی –
روزنامه نگار/
هند جز اولین کشورها در قاره آسیا بود که اهمیت ایجاد مناطق ویژه اقتصادی را تشخیص داده و بر تاثیر بر روند صادرات کشور واقف شد. اولین منطقه ویژه اقتصادی در هند در سال ۱۹۶۵ در بندر کاندلا ایجاد شد یعنی همان نقطه ای که هم اکنون برای صادرات گندم از هند به چابهار به مقصد افغانستان مورد استفاده قرار می گیرد. تجار هندی قبلا در سایر مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران مانند سرخس و بندر امام خمینی (ره) هم سرمایه گذاری هایی انجام داده و فعالیت کرده اند اما اهمیت و وسعت تجارت در چابهار برای آنها جذابیت دیگری دارد. این بندر اقیانوسی ایران برای هند دری را می گشاید که باعث می شود تجار و فعالان اقتصادی آن راه یک ماهه را تنها در ۱۴ روز بپیمایند و بیش از ۳۰ درصد از هزینه ها را به پس انداز خود بیافزایند.
به گزارش «جمله» به تایید بسیاری از کارشناسان، بندر چابهار از نظر مبادلات اقتصادی برای هند اهمیت زیادی دارد و مهمترین علت آن موقعیت راهبردی این بندر است. با ادامه اختلافات هند با کشورهای همسایه خود از جمله پاکستان و چین، این کشور تصمیم گرفته است تا یک مسیر جدید برای دسترسی به کشورهای غرب و آسیای مرکزی ایجاد کند. بندر چابهار دسترسی هند به افغانستان از طریق دریا را آسان می‌کند.
آرزوی دیرینه صادرات از بندر شهید بهشتی
روز یکشنبه همین هفته آرزوی دیرینه صادرات از بندر شهید بهشتی چابهار محقق شد و نخستین محموله بزرگ صادراتی بخش خصوصی از بندر شهید بهشتی چابهار در قالب ۱۰ هزار تن مواد معدنی از نوع سوپرفاین صادر شد.
ماندانا زنگنه سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استاندار سیستان و بلوچستان گفت: «این اقدام مهم تجاری سیستان و بلوچستان با پیگیری فراوان و رفع چالش‌ها و مشکلات فرارو، با همکاری اداره کل بنادر و دریانوردی استان و شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی به سرانجام رسید».
وی با اشاره به اهمیت بندر چابهار گفت: «بندر چابهار با توجه به موقعیت مناسب جغرافیایی و اقتصادی، وجود بنادر مهم شهید بهشتی و شهید کلانتری با ظرفیت پهلوگیری کشتی‌های پهن پیکر، ورود و خروج کالا و اتصال به اقیانوس در حال تبدیل شدن به قطب تجارت و ترانزیت منطقه است و بزودی می‌تواند به عنوان بندری‌چند منظوره در کلاس جهانی ایفای نقش کند».
به باور شماری از صاحب نظران، بندر چابهار ایران رقیب بندر گوادر واقع در استان بلوچستان پاکستان به شمار می‌رود و تا حدی با هدف ایجاد موازنه با آن و مهار تحرکات دریایی پاکستان در منطقه طراحی شده است. بندر گوادر که تقریباً ۴۰۰ کیلومتر از طریق خشکی و ۱۰۰ کیلومتر از مسیر دریا با بندر چابهار فاصله دارد، در همکاری مشترک پاکستان و چین ساخته شده و از آنجا که این دو قدرت هسته‌ای رقبای اصلی هند در قاره آسیا هستند، حضور چنین بندری در شمال دریای عمان و به فاصله اندکی از شهرهای مهم گوجرات و بمبئی در غرب هند نگرانی‌های جدی امنیتی و ژئوپلیتیکی برای دهلی ایجاد کرده است.
به لحاظ استراتژیک، بندر چابهار به عنوان وزنه تعادلی برای تنظیم روابط سیاسی-امنیتی دو رقیب هسته‌ای جنوب آسیا، یعنی هند و پاکستان است. دسترسی هند به بندر چابهار نه تنها دهلی را قادر می‌سازد حضور نظامی پاکستان در دریای عمان و شمال اقیانوس هند را خنثی کرده و محاصره استراتژیک دو متحد رقیبش یعنی چین و پاکستان را بشکند، بلکه با دور زدن قلمرو سرزمینی پاکستان مسیری قابل اتکاتر از طریق ایران به افغانستان برای آن می‌گشاید. با توجه به عضویت هند در کریدور بین المللی شمال-جنوب، مسیر مواصلاتی امن به افغانستان نیز این امکان را برای دهلی فراهم خواهد ساخت که به بازار کشورهای آسیای میانه مانند تاجیکستان و ترکمنستان و ازبکستان و ذخایر انرژی آنها و نیز ترکیه، روسیه و در نهایت شمال اروپا دسترسی یابد.
نقش آفرینی در اقتصاد ملی
چابهار با ظرفیت‌های بیشمار اقتصادی، تجاری، ترانزیتی، گردشگری، کشاورزی و متصل بودن به آب‌های آزاد قلب توسعه شرق و جنوب ایران محسوب میشود. این منطقه با توجه به موقعیت راهبردی، بزرگترین بندر اقیانوسی کشور است که اهمیت زیادی برای سرمایه‌گذاران ایرانی و کشورهای حاشیه اقیانوس هند و همسایگان ایران دارد.
اولین و شاید مهمترین راهبرد این منطقه نقش در اقتصاد ملی است، چابهار با تاثیر و نقش آفرینی در حوزه های صنعت، پتروشیمی و توسعه حمل و ترانزیت و… می تواند در اقتصاد ملی نقش هایی پر رنگ و تاثیر گذار ایفا کند.
ایجاد اشتغال مولد و تلاش برای افزایش درآمد سرانه تکمیل زنجیره تولید و توسعه شهرک های صنعتی تخصصی و صنایع کوچک و متوسط مانند ایجاد خوشه های غذایی، واحدهای فرآوری برنج، صنایع پلاستیک، خوشه مقاطع فولادی و تمرکز بر گردشگری با ساخت ۹ واحد هتل و هتل آپارتمان از جمله راهبردهای سازمان منطقه آزاد چابهار برای اثر بر اقتصاد محلی است.
جلب مشارکت جوامع محلی
یکی از عوامل مهم در رشد و پیشرفت مناطق آزاد توجه آنها به توسعه متوازن در حوزه های اقتصادی و اجتماعی به صورت همزمان است. منطقه آزاد چابهار به عنوان یکی از موفقترین مناطق در زمینه تلاش در حوزه مسئولیت اجتماعی شناخته می شود .
مسئولیت و تعهد اجتماعی در حوزه های گوناگون دارای تعاریف فراوانی بر اساس حوزه فعالیت است. برای مثال در مناطق آزاد تعهد در قبال حفظ محیط زیست و اکو سیستم، توجه به آموزش و پرورش جوامع محلی، توجه به بهداشت و سلامت مردم منطقه، توجه به پیشگیری از آسیب های اجتماعی، توانمندسازی زنان و… از جمله مسائل مهم در مسئولیت اجتماعی محسوب می شود که توجه به این مسائل می تواند در وهله اول موجب جلب اعتماد محلی و پس از آن جلب مشارکت جوامع محلی شود.
منطقه آزاد چابهار با تنظیم سند مسئولیت اجتماعی و با تمرکز بر سه محور آموزش، توانمند سازی و توسعه مشاغل خانگی و بهداشت و همچنین با بهسازی روستای تیس و توسعه بومگردی و سوزن دوزی به رشد و توسعه بیشتر جامعه محلی چابهار می اندیشد.
نقطه طلایی تجارت هند، ایران و افغانستان
تحلیلگران بر این باورند که هند، به‌عنوان یکی از قدرت‌های نوظهور اقتصادی در جنوب آسیا با طرح استراتژی بلندمدت در راستای توسعه بازارهای داخلی، دسترسی به بازار افغانستان و آسیای میانه و رقابت با چین و پاکستان، تلاش دارد با سرمایه‌گذاری در بندر چابهار، به نفوذ اقتصادی و سیاسی‌اش در منطقه بیافزاید و جایگزینی برای بندر گوادر، مسیرترانزیتی چین و پاکستان ایجاد کند. چابهار، برای هند از اهمیت فوق‌العاده استراتژیک و حیاتی برخوردار است.
تلاش چین و پاکستان در جهت انزوای هند از مسیرهای ترانزیتی با اجرایی شدن چابهار تقریباً ناممکن شده است. اهمیت چابهار برای هند چنان جدی است که این کشور نزدیک به سه دهه است که به دنبال توسعه این بندر جنوبی ایران است. درواقع توسعه پروژه چابهار برای این کشور بسیار فراتر از افزایش مناسبات بازرگانی و صادرات به ایران اهمیت دارد. چون با بندر چابهار هند نه‌فقط به ایران و افغانستان بلکه به آسیای مرکزی و چه‌بسا روزی به اروپا دسترسی خواهد داشت. سیاست خارجی عمل‌گرایانه و ضرورت توسعه اقتصادی، مواضع سه کشور افغانستان، هند و ایران را به یکدیگر نزدیک کرده است.
افغانستان به یک بندر و نفت نیاز دارد. ایران خواهان فروش نفت خود در شرایط تحریم است. هند می‌خواهد برای کالاهای خود در آسیای میانه بازار پیدا کند و نفت موردنیاز خود را نیز به‌راحتی تأمین کند. وابستگی‌های سه کشور به یکدیگر برای تأمین نیازهایشان نکته‌ای موردتوجه است که مقامات سه کشور باید توجه جدی به توسعه و رونق این بندر مهم در جنوب کشورمان داشته باشند.
