«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شامگاه دوشنبه سوم شهریورماه ۹۹ برای دیدار با مقام‌های سیاسی ایران وارد تهران شد. وی در دو دیدار جداگانه با علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه گفت‌وگو کرد. به گزارش «جمله» کارشناسان عقیده دارند خروجی سفر مدیرکل آژانس […]
«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شامگاه دوشنبه سوم شهریورماه ۹۹ برای دیدار با مقام‌های سیاسی ایران وارد تهران شد. وی در دو دیدار جداگانه با علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه گفت‌وگو کرد.
به گزارش «جمله» کارشناسان عقیده دارند خروجی سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران می‌تواند محکومیت بیشتر آمریکا بوده و در جلوگیری از اقدام آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه مفید باشد.
در همین رابطه «نصرت‌الله تاجیک» تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایلنا، درباره سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و آثار آن و مباحثی که باید به آن پرداخته شود، گفت: خوشبختانه بعد از امضای برجام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در هفده گزارشی که ارائه شده پایبندی ایران به تعهدات و تفاهماتش را تایید کرد. این یک برگ برنده در دست ایران بود اما بر اثر کم‌کاری اروپا و بدعهدی آمریکا و ترامپ جمهوری اسلامی به ناچار برای اینکه اروپا را متوجه تعهداتش کند اقدام به کاهش تعهدات برجامی خودش کرد؛ چهار مرحله آن خیلی جدی نبود اما در مرحله پنجم هم اروپایی‌ها و هم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روی خوشی نشان ندادند و سابقه خوب گزارش‌های قبلی از بین رفت، به همین دلیل ایران و آژانس به یک دوران چالشی نزدیک شدند.
اعمال حق حاکمیتی
وی افزود: ایران دغدغههای خاص خودش را دارد، چه از منظر امنیت سایت‌ها و درز اطلاعات و چه از نظر حقوق بین‌الملل و حق حاکمیت؛ درست است که کشورها باید در چارچوب تعهداتشان به بهترین وجه عمل کنند اما در عین حال اعمال حق حاکمیتی نیز اجازه نمی‌دهد هر زمان آژانس بخواهد، مطلب یا گزارشی را از هر منبعی مستمسک قرار دهند و راجع به مسائل هسته‌ای راستی‌آزمایی کنند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه از یک سو جمهوری اسلامی تلاش داشت به تعهداتش عمل کند و از طرف دیگر آژانس هم نباید به گونه‌ای رفتار کند که شائبه سیاسی کاری و دخالت مسائل سیاسی در مسائل فنی به وجود بیاید، اظهار داشت: علاوه بر آن آژانس باید دغدغههای ایران را مورد توجه قرار دهد. اینکه هر لحظه کسی یک ادعایی را مطرح کند و آژانس هم بیاید و بازرسی و راستی‌آزمایی کند حق حاکمیت کشور را خدشه‌دار می‌کند. حقوقدان‌های بین‌المللی باید بررسی کنند و حد و مرز مناسبی را پیدا کنند که هم حق حاکمیت کشورها خدشه‌دار نشود و هم کشورها بر اساس مر قانون و تعهداتشان حرکت کنند.
وی ادامه داد: در دوران آقای گروسی بر مسند مدیرکلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، منهای فشارهایی که آمریکا به این سازمان می‌آورد و شیطنت‌هایی که رقبای منطقه‌ای ایران انجام می‌دهند خود آژانس بین‌المللی، شورای حکام و مدیرکل آژانس باید بتواند استقلال عملیاتی آژانس را حفظ کنند، چراکه اگر قرار باشد به این صورت حرکت کند، آژانس ملعبه دست و بازیچه می‌شود و نمی‌تواند نقش بین‌المللی خودش را ایفا کند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی خاطرنشان کرد: مثلاً در همین موارد اخیر یک سلسله ادعاهایی از سوی کسانی مطرح می‌شود و آژانس علاقه‌مند بود بر اساس آنها از سایت‌های ایران بازدید کند، اما در مجموع نباید هم ایران و آژانس به عنوان یک سازمان حقوقی که وظیفه خطیر نظارت بر عدم اشاعه هسته‌ای را بر عهده دارد اجازه دهند روابط آنها تلخ شود بلکه باید با پیدا کردن راهکارهایی که دغدغه دو طرف در آن دیده می‌شود مسائل را به سمت حل شدن پیش ببرند. اکنون که سفر آقای گروسی در حال انجام شدن است هم جمهوری اسلامی قبول کرده که آژانس نقش اصلی خودش را ایفا کند.
وی اضافه کرد: از آنجایی که مسئولان ذیربط در مسائل هسته‌ای پاسخگو هستند، بخش سیاسی کشور هم شرایط این سفر را فراهم کرده و با سفر ایشان موافقت شده است مهم‌ترین چیز این است که باید به این سمت برویم که افراد دیگری آژانس را بازیچه دست خودشان قرار ندهند و هر بار از آن به عنوان اهرمی علیه ایران استفاده نکنند.
خدشه دار شدن جایگاه تعهدات بین‌المللی
تاجیک درباره خدشه‌دار شدن جایگاه تعهدات بین‌المللی در ایجاد بی‌اعتمادی میان سازمان‌های بین‌المللی و کشورها، گفت: از آنجایی که نظام بین‌الملل یک سیستم آنارشیک است، دارای پلیس و قوه قضاییه نیست و بر خلاف سیستم‌های داخلی کشورها که مردم بر اساس قانون و با حضور پلیس و ناظم شکل و نظم پیدا می‌کنند، سیستم بین‌الملل اینگونه نیست، لذا تضعیف سازمان‌های بین‌المللی و به ویژه سازمان‌های تخصصی مانند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، یونسکو و دیگر سازمان‌ها که کارکرد و وظیفه خاصی از ایجاد نظم، رعایت مقررات و همچنین اجرای دستورالعمل‌ها و قوانین بین‌المللی و شورای امنیت را دارند، باید کارکرد اصلی خودشان را پیدا کرده و تضعیف نشوند.
وی تصریح کرد: یکی از انتقادات ما به آمریکا و ترامپ این بود که یک بلبشوی در این سیستم آنارشیک به وجود آورده‌اند که با خروج از برجام، یونسکو و کمیته‌های حقوق بشری به نوعی این سازمان‌های تخصصی که کارکرددهی به جامعه بین‌المللی را دارند بی‌اثر شده‌اند، اگر نظمی در آنها ایجاد نشود، سنگ روی سنگ بند نشده و تبدیل به قانون جنگل می‌شود که نتیجه آن نیز جنگ و توسعه خشونت و بحران خواهد بود.
نگاه دوگانه آژانس
این تحلیلگر مسائل بین‌المللی اظهار داشت: در حقیقت اگر این سازمان‌ها بر اساس وظایف تخصصی و فنی خودشان حرکت نکند و به مسائل سیاسی آلوده شوند و یا تحت انقیاد کشورهای خاص، به ویژه آمریکا که یک قدرت مهم اقتصادی و سیاسی است دربیاید، ممکن است این کشور اراده‌اش را به کشورهای دیگر تحمیل کند. لذا آژانس خیلی باید تلاش کند که به این مسائل آلوده نشود در دوران آقای البرادعی و نفرات بعد از او آژانس تلاش کرد استقلال خودش را حفظ کند اما در این دوره مقداری سلسله مسائلی وجود دارد که آژانس باید به آنها توجه کند، نباید درگیر مسائل سیاسی شود و سعی کند همان کار تخصصی خودش را دنبال کند.
در همین راستا نوذر شفیعی در گفت‌وگو با ایسنا درخصوص سفر مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران اظهار کرد: براساس برجام راستی‌آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است، تا مقطعی از کار که برجام خوب اجرا می شد و حتی مدت‌ها بعد از آن آژانس تمام فعالیت های ایران را تایید می کرد لذا گزارش های مختلف تهیه شده را به شورای حکام و همچنین احتمالا رو نوشت آن را به شورای امنیت هم ارائه داده است.
وی افزود : بعد از خروج آمریکا از برجام و حتی یکسال پس از آن ایران وقتی به نتیجه نرسید که جلوی اثرات مخرب خروج آمریکا از برجام را بگیرد تنها اقدامی که براساس ماده ۳۶ و ۳۷ برجام امکان پذیر بود انجام اقدام متناظر و به نوعی همین بحث مکانیسم ماشه بود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل همچنین بیان کرد: البته پس از این اتفاق، آژانس اقدامات گام های پنجگانه ایران را ناقض برجام می‌دانست، البته در نظر داشت که این اقدامات عکس العمل بود. بنابراین در حال حاضر آژانس در دوگانگی قرار دارد .
وی معتقد است: آژانس از یک طرف باید به ایران حق دهد که گام هایی را برداشته و عکس العمل نشان داده که طبق برجام مورد تایید است، از سوی دیگر این گام ها مغایر با حد و حدودهایی بوده که در برجام مشخص شده و آژانس بین این دوگانگی قرار دارد که باید حل شود.
شفیعی خاطرنشان کرد : اکنون در مقطعی قرار داریم که اروپایی ها به ویژه اعضای ۱+۴ در تلاش هستند که مانع از اقدام آمریکا برای فعالسازی مکانیسم ماشه شوند، البته آمریکا به لحاظ قانونی نمی تواند چنین کاری را انجام دهد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: بنابراین برای جلوگیری از این وضعیت آژانس می خواهد انتظاراتش را برای همکاری بیشتر ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیان کند.
وی اظهار کرد: بنابر این، ایران ضمن این که باید گلایه های خود را مطرح کند، باید حسن نیت خود را هم در همکاری با آژانس و اجرای برجام بیان کند، در واقع به نوعی عمل کند که نگرش مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نسبت به اقدامات ایران مثبت باشد و این سفر بازتاب روانی و فضای مناسبی برای همکاری ایران و آژانس داشته باشد.
لینک کوتاه :
https://jomlehonline.ir/?p=110507
