کاوه ایرانی – روزنامه نگار / حدود ۸ سال پیش پس از آنکه در پی وقوع جنگ داخلی در سوریه، پایه های حزب بعث سوریه به لرزه افتاد و بقای دولت این کشور مورد تهدید قرار گرفت، حمایت های روسیه و ایران موجب شد تا پایتخت بحران زده این کشور سقوط نکند. در […]
کاوه ایرانی –
روزنامه نگار /
حدود ۸ سال پیش پس از آنکه در پی وقوع جنگ داخلی در سوریه، پایه های حزب بعث سوریه به لرزه افتاد و بقای دولت این کشور مورد تهدید قرار گرفت، حمایت های روسیه و ایران موجب شد تا پایتخت بحران زده این کشور سقوط نکند. در این میان اقدامات روسیه این اطمینان را به بشار اسد می داد که از سوی شورای امنیت سازمان ملل با مشکلی مواجه نشود. همچنین اعزام تجهیزات و نیروهای نظامی روسیه موجب شد تا این کشور بتواند در مقابل دخالت های آمریکا و رژیم سعودی مقاوت کرده و به تدریج بر اوضاع مسلط شود. با اینحال در روزهای اخیر رویکرد روسیه نسبت به بشار اسد تغییر محسوسی داشته است. تغییری که تعجب ناظران بین المللی را بعه همراه داشته است.
به گزارش «جمله» طی ۸ سال گذشته ولادیمیر پوتین برای بازگرداندن روسیه به دوران ابرقدرتی شرق، تلاش های زیادی کرده است. از جمله این اقدامات حضور فعال در مناقشات منطقه ای پس از یک دوره غیبت طولانی بود. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، تا مدتها این ایالات متحده بود که خاورمیانه را تحت سیطره خود داشت. اما پس از تحولات سال ۲۰۱۱ در کشورهای عربی، و سقوط برخی از حاکمان دست نشانده غرب در خاورمیانه و شمال آفریقا، این فرصت فراهم شد تا بار دیگر پس از حدود ۲ دهه، بار دیگر روسیه نفوذ خود را در این مناطق گسترش دهد. در این میان سرزمین شام و کشور سوریه بهترین گزینه برای قدرتنمایی پوتین به شمار می رفت.
حمایت روس ها از دولت بشار اسد در حقیقت بقای حزب بعث سوریه به عنوان حزب حاکم این کشور را تثبیت کرد. اما در چند روز گذشته یکی از رسانه های نزدیک به کرملین مطالبی را منتشر کرده که حکایت از تغییراتی در روابط این دو کشور دارد.
آژانش خبری «فدرالی» روسیه طی گزارشی با انتقاد شدید از «بشار اسد»، رئیس جمهور سوریه، او را فردی ضعیف و ناتوان در اداره کشور خواند.
انتقادات روسی بیشتر به گسترش فساد اقتصادی در دولت عماد خمیس، نخست وزیر سوریه، و تاثیرات آن بر همکاری اقتصادی روسیه و سوریه مربوط می‌شود. رسانه‌های روسی ادعا می‌کنند گستردگی فساد در دولت خمیس، بر همکاری‌های اقتصادی میان مسکو و دمشق تاثیر منفی می‌گذارد.
خبرگزاری فدرال روسیه، از جمله رسانه‌های روسی است که انتقادات تند و تیزی را متوجه دولت سوریه کرده است. به نوشته روزنامه الشرق الاوسط، این خبرگزاری در سلسله‌ای از گزارش‌های پی در پی، بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، را «ضعیف» توصیف کرد و از «ناتوانی وی در مقابله با فساد شایع در دولتش» سخن گفت. همچنین، این خبرگزاری مقامات سوریه را «استفاده شخصی از کمک‌های روسیه» و ایران متهم کرد.
دست پخت آشپز کرمیلین
این خبرگزاری که متعلق به «یوگنی پریگوژین»، میلیارد روس نزدیک به «ولادیمیر پوتین» و معروف به «آشپز کرملین»، است در این گزارش تأکید کرد که فساد گسترده در حکومت سوریه همکاری های مسکو و دمشق را با مشکل مواجه می کند.
در این گزارش با اشاره به تصمیم حکومت سوریه در افزایش قطع برق به علت از کار افتادن چاه های گاز حیان و الشاعر در شهر سخنه، به نقل از منابع آگاه سوریه ای تأکید کرد که این اظهارات حکومت سوریه دروغ است.
این گزارش افزود که بسته شدن شرکت های گاز تأثیر منفی بر اقتصاد سوریه دارد و تلاش های دولت روسیه برای تقویت اقتصاد سوریه را با شکست مواجه می کند.
در این گزارش، علت افزایش مالیات گمرکی و وضعیت نابه سامان اقتصادی در سوریه را فساد شدید در دولت «عماد خمیس»، نخست وزیر سوریه دانست و افزود که بشار اسد کنترل چندانی بر اوضاع کشور ندارد و بسیاری مقامات بلندپایه مشغول سرقت درآمدهای نفتی و گازی کشور هستند.
این گزارش همچنین از دولت سوریه بابت فروش نفت به ترکیه علی رغم قطع کامل روابط دیپلماتیک میان دو کشور انتقاد کرد و افزود که فقط بخش کوچکی از نفتی که ایران از باب کمک به سوریه با تسهیلات بسیار به سوریه می فروشد به دست مصرف کننده می رسد و بقیه آن به شرکت های تابع نجم الدین بلال، پسر رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، فروخته می شود.
در این گزارش از عملکرد نخست وزیر سوریه به شدت انتقاد شده و وی عامل اصلی نابه سامانی اقتصادی این کشور معرفی شده است.
این گزارش افزود که این وضعیت فساد در حدی است که روسیه کاری برای اصلاح آن نمی تواند انجام دهد، اما «به نظر نمی آید برای مقامات سوریه که همچنان در منتقل کردن پول های نفت به حساب هایشان در بانک های غرب هستند» اهمیتی داشته باشد.
این گزارش تأکید کرد که در چنین وضعیتی بشار اسد جایگاه خود را از دست می دهد چون نمی تواند این وضعیت را کنترل کند.
سیگنال‌های منفی روسیه
انتشار چنین گزارش‌های انتقادآمیزی درباره دولت سوریه در رسانه‌های روسی، اقدامی غیرمعمول و نادر است. چون روسیه یکی از معدود حامیان اصلی نظام سوریه بوده که به رغم مخالفت کشورهای غربی، از دمشق حمایت سیاسی، نظامی و اقتصادی به عمل آورد. اینکه چرا در برهه کنونی چنین انتقاداتی از دمشق می‌شود، هنوز معلوم نیست. اما ظاهرا یکی از دلایل این انتقادات، عملی نشدن تفاهمات اقتصادی روسیه و سوریه است. خبرگزاری فدرال روسیه، هدف از حملات خود به دمشق را افشای فساد و ترغیب دولت سوریه به انجام اصلاحات دانست. همچنین خواستار امتیازدهی بیشتر دولت سوریه و پایبندی آن به توافقات میان روسیه و سوریه شد.
یک دلیل دیگر می‌تواند با پروژه‌های بازسازی سوریه مرتبط باشد. جنگ طولانی داخلی، بخش‌های مهمی از زیرساخت‌های این کشور را نابود کرد. اکنون با پایان تدریجی جنگ داخلی، مسئله بازسازی سوریه مطرح شده است. اما دولت این کشور، با تحریم‌های گسترده‌ای غربی مواجه است. در نتیجه، امکان سرمایه گذاری اقتصادی در پروژه‌های بازسازی سوریه برای شرکت‌ها و کشورهای غربی امکان پذیر نیست. کشورهای ثروتمند عربی نیز، بدون هماهنگی یا موافقت کشورهای غربی نمی‌توانند در بازسازی سوریه مشارکت فعالی داشته باشند. از این رو، ممکن است روسیه با هدف فراهم کردن زمینه جذب سرمایه‌های خارجی، دولت سوریه را برای انجام اصلاحات اقتصادی تحت فشار قرار دهد. یک منبع دیپلماتیک آگاه روسی به روزنامه الشرق الاوسط گفته است که نظرسنجی مزبور، ممکن است ارزیابی نهاد‌های روسی است که در قالب نظرسنجی منتشر شده است. این منبع، انتشار این نظرسنجی را پیامی واضح و مستقیم به نظام سوریه توصیف کرد و این امر را نشانه لبریز شدن کاسه صبر مسکو از عملکرد دولت سوریه دانست.
پیام‌های مبهم روسیه در حالی به سوریه ارسال می‌شود که روابط دولت این کشور با یکی دیگر از متحدانش، یعنی ایران، در حال قوی‌تر شدن است.
برخی محافل غربی و عربی ادعا می‌کنند که در روابط سوریه با روسیه و ایران توازن دقیقی وجود دارد. به عبارت دیگر، افزایش تنش در روابط سوریه با روسیه ممکن است به تقویت روابطش با ایران منجر شود. چرا که دولت سوریه، به دلیل جنگ داخلی، بسیاری از متحدانش را از دست داده است.
