سایه برین روزنامه نگار – ۳۱ شهریور تا ۶ مهرماه هرسال در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، هفته دفاع مقدس نامگذاری گذاشته‌است. این نامگذاری به علت شروع جنگ تحمیلی علیه ایران در تاریخ ۳۱ شهریور صورت گرفته‌است. با تمام این‌که احترام به شهدا و بازماندگان معزز جنگ تحمیلی در تمام طول سال واجب و تکلیف است، در این هفته باید به شکل ویژه‌تری به دفاع مقدس پرداخته شود و اگر در باقی روزهای سال به این دفاع نپردازیم، کسی خرده‌ای نخواهد گرفت اما تکلیف این هفته متفاوت است. حال امروز که در حال مطالعه این سطور هستید، تنها یک روز از این هفته باقی مانده و هر تمهیدی که قرار بود اندیشیده شود، به مرحله اجرا گذاشته شد. در این متن نگاهی به برنامه‌های این هفته در سال‌جاری می‌اندازیم.
صدا و سیما
رسانه ملی، عمومی‌ترین مرجعی است که پرداختن به بزرگداشت دفاع مقدس، به منزله یک تکلیف روی شانه‌هایش سنگینی می‌کند و باید بگوئیم که امسال نتوانست مسئولیت‌پذیر موفقی باشد. ویژه‌ترین و شایان توجه‌ترین برنامه‌ای که رسانه ملی در دستور کار داشت، سریال «عاشورا» به کارگردانی «هادی حجازی‌فر» بود که به برشی از زندگی «شهید مهدی باکری» می‌پرداخت. این سریال وزین و خوش‌ساخت که کاملا مناسب این روزهاست، با ویروس بی‌کنداکتوری و عدم برنامه‌ریزی رسانه ملی سوخت؛ چرا که در طول هفته‌های گذشته که مناسبت مخصوصی وجود نداشت، هفته‌ای یک قسمت از آن پخش شد و در هفته دفاع مقدس مجددا از ابتدا آغاز به پخش کرد! ناگفته پیداست که در سری دوم پخش نتوانست مخاطب چندانی جذب کند. شاید ویژه برنامه‌های دیگری نیز در حوزه دفاع مقدس، همچون «جنگ دوست‌داشتنی» در دستور کار رسانه ملی قرار گرفته باشد اما فقط از حیث کمیت به کارنامه صدا و سیما کمک کردند و از لحاظ کیفیت، سهم چندانی نداشتند.
کتاب
در حوزه کتاب، به قدری کتاب در این حوزه رونمایی شد که فرصت چندساله برای مطالعه آنها کافی نیست! به عنوان مثال بیش از صد عنوان کتاب در خوزستان، ۶۰ کتاب در کرمان، ۲۳ کتاب در بوشهر و بیش از ده کتاب صوتی در حوزه دفاع مقدس تنها در طول یک هفته رونمایی شدند. این آمار عجیب و غریب در شهرهای دیگر نیز موجود است. مشکل اساسی ما با فعالیت حوزه کتاب در زمینه دفاع مقدس دقیقا همین است که همچون عملکرد رسانه ملی که پیشتر ذکر شد، تنها کمیت مدنظر است و به کیفیت پرداخته نمی‌شود. مشابه چنین رویکردی در تبیین مقام شامخ «سردار شهید حاج قاسم سلیمانی» نیز اتخاذ شد و امروز به اندازه موهای سرمان کتاب درباره سردار سلیمانی در بازار موجود است که در این میان تنها دو عنوان «از چیزی نمی‌ترسیدم» و «سلیمانی عزیز» توانستند مخاطب جذب کنند. بهتر نیست به جای تمرکز روی صد کتاب، یک کتاب بی‌نظیر و جذاب برای مخاطب تولید کنیم که توانسته باشیم به شکل شایسته به شهدا و دفاع مقدس هم ادای احترام کرده باشیم؟ همین مخاطبانی که تمام تقصیر پایین بودن سرانه مطالعه ایران به گردنشان است، روزی استقبال میلیونی از آثاری چون «دا»، «تنها گریه کن» و «حوض خون» کرده‌اند و این گواه این ادعاست که اگر خوراک خوب به مخاطب داده شود، استقبال خواهند کرد.
سینما
از تازه‌های پرده نقره‌ای در زمینه دفاع مقدس مصادف با بزرگداشت این هفته، سینمایی «شماره ۱۰» به کارگردانی «حمید زرگرنژاد» است که در چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر نیز شرکت کرده بود و با ۱۱ نامزدی توانست در چهار رشتهٔ بهترین بازیگر مرد، بهترین موسیقی متن، بهترین چهره‌پردازی و بهترین طراحی صحنه موفق شد بیشترین جایزهٔ سیمرغ بلورین را در بخش سودای سیمرغ از آن خود کند. این سینمایی با توجه به این‌که در تعطیلات نوروز سال‌جاری توسط رسانه ملی خریداری و پخش شد، قطعا نمی‌تواند کمک چندانی به گیشه کند. این روزها سینمای دفاع مقدس در افول به سر می‌برد و فیلم‌هایی که در این حوزه امروز روی پرده نقره‌ای هستند، «غریب»، «دسته دختران» و «شماره ۱۰» هستند که در این میان غریب با فروش تنها ۱۰ میلیارد تومان پرچمدار است. پر واضح است که این عدم استقبال هم تقصیر مردم نیست چرا که تاریخ سینما، استقبال‌های میلیونی از سینمایی‌های «عقاب‌ها»، «اخراجی‌ها»، «لیلی با من است»، «دوئل» و امثالهم را که همگی در ژانر دفاع مقدس هستند، در تاریخ خود داشته‌است.
سطح شهر
مصادف با بزرگداشت هفته دفاع مقدس، شهرداری تهران اقدام به نصب بیلبوردهایی با مضمون دیالوگ‌های برتر تاریخ سینمای دفاع مقدس در سطح شهر کرد که انعکاس نوستالژی خوبی نیز داشت. تنها در یک مورد، «پرویز پرستویی»، بازیگر سینما که جایگاه پررنگی در سینمای دفاع مقدس داشته‌است، نسبت به بیلبوردی که دربردارنده تصویر و دیالوگی از این بازیگر بود، واکنش نشان داد و نوشت:«این‌روزها در بزرگراه‌های شهر، بیلبوردهایی از تصاویر و جمله‌های مهم فیلم‌های دفاع مقدس از طرف سازمان زیباسازی شهر تهران (شهرداری)نصب شده‌است. جمله فوق‌الذکر مربوط به فیلم سینمایی «موج مرده» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا است.بی‌اغراق بگویم بنده فقط به خاطر این جمله، فیلم را پذیرفتم، چراکه بقیه فیلمنامه از نظر من تزئین غذاست. اصولا هر فیلمنامه‌ای را که انتخاب می‌کنم بدنبال جمله کلیدی می‌گردم که مقصود و منظور اثر است و می‌تواند برای جذب مخاطب مهم باشد. هنوز هم این جمله را با خودم تکرار می‌کنم و معتقدم ما نه‌تنها از جوانان این سرزمین مراقبت نکردیم، بلکه کم فروشی هم کردیم. به همین دلیل نمی‌دانم هدف شهردار تهران از نصب این جمله‌ها در بزرگراه‌های شهر چیست؟» سوالی که خالی از لطف نیست پاسخی از جانب مسئولان شهرداری داشته باشد. شایان ذکر است این دیالوگ از این قرار است: «قرار بود ما بجنگیم، شما مراقب بچه‌هامون باشید. وجدانتون رو قاضی کنید، کی کم‌فروشی کرد؟»
رسانه های مکتوب و مجازی
رسانه‌های مکتوب سهم خود را به درستی ایفا کردند و تقریبا همگی به انتشار مصاحبه، گزارش، یادداشت، عکس و دیگر ابزار رسانه در حوزه دفاع مقدس پرداختند. ما نیز در شماره ۱۶۱۵ «جمله» مطلبی تحت عنوان «دفاع هنوز مقدس است» همزمان با شروع هفته دفاع مقدس منتشر کردیم و امروز نیز وظیفه خود دانستیم که همزمان با پایان این هفته، نگاهی به تمهیدات پیش‌بینی شده این بزرگداشت داشته باشیم.
بدون جمع‌بندی مبرهن است که به شکل شایسته، هفته دفاع مقدس را پشت سر نگذاشته‌ایم و حالا باید با این واقعیت مواجه شویم که علاوه بر تبلیغات منفی رسانه‌های معاند و تلاش دشمنان، کم‌کاری خود ما نیز در عدم آشنایی نسل جدید با جنگ تحمیلی و قهرمانان آن دخیل است. چه بسا اگر ابزار دیداری و شنیداری، بالاخص تولیدات نمایشی و مکتوب این حوزه، صد درصد تلاش خود را به کار می‌گرفتند، امروز شناخت بیشتری از دفاع مقدس
در جامعه احساس می‌کردیم.
- نویسنده : ارسالی توسط سایه برین
