در حال گذراندن روزهای معمولی ای نیستم و همه اتفاق نظر داریم که این روزها، دل و دماغ و فراغ بال سابق را نداریم. این موج غم و خشم با وقوع اتفاقات ناگوار زیادترهم می شود. یکی از اتفاقات ناگوار این روزها، که مربوط به شرایط پیچیده این روزهای کشور نیست، سالگرد فاجعه سقوط هواپیمای […]
در حال گذراندن روزهای معمولی ای نیستم و همه اتفاق نظر داریم که این روزها، دل و دماغ و فراغ بال سابق را نداریم. این موج غم و خشم با وقوع اتفاقات ناگوار زیادترهم می شود. یکی از اتفاقات ناگوار این روزها، که مربوط به شرایط پیچیده این روزهای کشور نیست، سالگرد فاجعه سقوط هواپیمای PS752 است.
هجدهم دی ماه، دیگر برای هیچکدام از ما یک روز معمولی نیست و تا همیشه یادآور اتفاقی تلخ و فراموش نشدنی است. روزی که هواپیمای ایران به مقصد اوکراین سقوط کرد، تا ابد بر حافظه تاریخی ملت ایران ماندگار خواهد ماند.
حال در آستانه رسیدن به تاریخ هجدهم دی ماه، ناگهان شاهد یک اتفاق شدیم: دیوارنگاره میدان ولیعصر (عج)، در تازه ترین طرح خود، درگذشت سرنشینان هواپیمای اوکراینی را تسلیت گفت. این اتفاق شاید به ظاهر ساده باشد؛ اما ساده نیست. اهمیت اختصاص دیوارنگاره میدان ولیعصر (عج) به حادثه هواپیمای اوکراینی از چند جهت قابل تبیین است.
از وقوع حادثه تا امروز
اگر اتفاقات سال وقوع حادثه تا رسیدن به اکنون که سومین سالگرد این اتفاق است را مرور کنیم، می بینیم که چنین اقدامی تا کنون سابقه نداشته است. حادثه سال ۱۳۹۸ رخ داد. در آن سال پس از سه روز تازه به ابعاد حقیقت ماجرا پی بردیم و سپاه پاسداران مسئولیت پرتاب موشک به سمت هواپیما را به عهده گرفت. در سال ۹۸، به جز چند پلاکارد و بنر پراکنده تسلیت در سطح شهر که بسیار عجولانه، با توجه به شرایط طراحی شده بودند، چیزی ندیدیم. زیرا پس از اعلام این خبر، اعتراضاتی در کشور آغاز شد و شرایط را از سابقش که در آماده باش حمله آمریکا به سر می برد و داغ شهید حاج قاسم سلیمانی هنوز تازه بود، بحرانی تر کرد. سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، از سمت حاکمیت با نصب همان چند بنر و پیام تسلیت و تیزرهای کوتاه سپری شد و مردم هم در فضای مجازی یاد عزیزان درگذشته را گرامی داشتند. اما امسال شرایط چیز دیگری شد.
با شروع اعتراضات از شهریور ۱۴۰۱، بارها و بارها در میان مطالبات مردم، از هواپیمای اوکراینی شنیدیم. در میان خیل مطالبات، این حادثه بعضا دست آویزی برای دشمنان متخاصم ملت ایران نیز شد. ماجرا زمانی پررنگ تر می شد که آحاد جامعه می دیدند رسیدگی به پرونده معترضان، بسیار مرتب و سریع در دستور کار قوه قضائیه قرار دارد و این سوال مطرح می شد که نتیجه پونده هواپیمای اوکراینی چه شد؟ می توان نتیجه گرفت که حالا دیگر حاکمیت می داند این اتفاق برای مردم مهم است و یک مسئله جدی است که باید حتما مورد بررسی قرار گیرد.
چه اتفاقی افتاد؟
دغدغه مندان هواپیمای اوکراینی حتما مستحضرند که اخیرا فاصله برگزاری دادگاه های این پرونده به میزان قابل توجهی کاهش یافته و در روزهای گذشته، علیرضا طباطبایی، وکیل پایه یک دادگستری در جریان رسیدگی به این پرونده اعلام کرد ۱۰ نفر متهم این حادثه معرفی شدند و از مقامات رده بالا تا کارمندی که پشت موشک نشسته را شامل می شوند و به زودی در خصوص آن ها تصمیم گرفته خواهد شد. هدف این متن، ابدا بررسی اتفاقات حقوقی در حال وقوع و تبیین ابعاد دادخواهی پرونده هواپیمای اوکراینی نیست و رسیدگی به این موارد، در ردیف تخصص این صفحه از “جمله” قرار نمی گیرد. هدف این متن، بررسی اذهان عمومی و نگاه حاکمیت به این اتفاق است و با رعایت جانب انصاف، قطعا باید بگوییم که تغییر کرده است.
چرا دیوارنگاره میدان ولیعصر (عج) مهم است؟
دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج)، از مهم ترین دیوارنگاره های منطقه است و جالب است بدانید که بازتاب بین المللی نیز پیدا می کند. به همین دلیل است که معمولا بحث و گفتگو پیرامون آن شدت می گیرد و موافقان و مخالفان زیادی برای طرح هایش دارد. تا به حال این دیوارنگاراه، یابودی از هواپیمای اوکراینی به خود ندیدیه بود و حالا که این اتفاق افتاده، باید منصف باشیم که نشانگر احترام حکومت به خواست مردم از نظرگاه فرهنگی است. تقریبا همه انتظار داشتیم در این روزها، میدان ولیعصر(عج) میزبان یابود سردار شهید، حاج قاسم سلیمانی باشد. اما یابود سردار سلیمانی، از تاریخ دقیق شهادت ایشان، یعنی از سیزدهم تا هجدهم بر دیوارنگاره ولیعصر(عج) نقش بسته بود و با فرا رسیدن سالروز سقوط هواپیما، جای خود را به بنر یابود آن داد. هم اکنون یادبود سردار سلیمانی به یک دیوارنگاره احتمالا موقت به میدان انقلاب منتقل شده است.بنرهای موجود در شهر هم همزمان با سالگرد این حادثه به جملاتی مثل “از یادمان نخواهید رفت” ، “همه ایران همدرد شماست” ، “شهیدترین شهدای ایران” ، “غمی فرود آمد” و … مزین شدند.
همچنین تعداد برنامه های ترکیبی رسانه ملی و پرداخت به این حادثه، امسال به شکل چشمگیری نسبت به دو سالگرد این حادثه که از سرگذرانده ایم، افزایش پیدا کرده است.
چرا باید مطمئن باشیم این اتفاق، احترام به مردم است؟
شاید افکار عمومی با استناد به صحبت های مدیر پروژه دیوارنگاره، همزمان با درگذشت استاد محمدرضا شجریان، این طور نتیجه بگیرد که این اتفاق، در احترام به خواست مردم نیفتاده است. مهر ماه ۱۳۹۹، علیرضا صوراسرافیل، مدیر پروژه و دبیر طرح و برنامه خانه طراحان در پاسخ به موج درخواست مردم بر اختصاص تصویر دیوارنگاره تازه به استاد شجریان، به خبرنگار ایسنا گفت: درگذشت استاد شجریان برای ما نیز بسیار مهم بود و در کانال خانه طراحان نیز درگذشت ایشان را تسلیت گفتیم. اما به طور کلی باید این نکته را در نظر داشت که برنامه دیوارنگاره میدان ولیعصر(عج) در ابتدای سال و بر اساس رویدادهای تقویم چیده می‌شود. در مجموع می‌توان گفت که برای هر ماه یک دیوارنگاره در نظر گرفته‌ایم، اما به صورت کلی ممکن است به ۱۶ طرح نیز در طول سال برسد.
او درباره این موضوع که پیشتر نیز دیوارنگاره میدان ولیعصر متناسب با برخی از رویدادهای مهم همانند شیوع ویروس کرونا، تغییر کرده است، اظهار کرد: ما تلاش می‌کنیم طرح‌ها را با موضوعات روز همسان‌سازی کنیم؛ به عنوان مثال برای سال نو و عید نوروز برنامه داشتیم، اما با در نظر گرفتن شیوع ویروس کرونا، این طرح را مناسب با این موضوع روز طراحی و اجرا کردیم. در واقع موضوع کرونا انتخاب نشد، بلکه بر روی موضوع از پیش تعیین شده یعنی عید نوروز، تاثیر گذاشت.
اولا باید گفت ما همان موقع خیلی این صحبت ها را باور نکردیم و پر واضح است اگر اتفاق غیرمنتظره و ناگهانی مهمی رخ دهد، تصویر این دیوارنگاره باید به آن موضوع بپردازد. چرا راه دور برویم؟ دیوارنگاراه زنان با افتخار که احتمالا یادتان نرفته. چقدر هم بحث و صحبت پیرامون آن اتفاق افتاد. درست با شروع اعتراضات ایران که نقطه آغازش نارضایتی زنان از گشت ارشاد و شعار “زن زندگی آزادی” بود، متناسب با شرایط روز طراحی و اجرا شد. پس تقریبا یقین داریم که این طراحی، احترام به خواست مردم است.
آیا باید تشکر کنیم؟
حال سوالی مطرح می شود: آیا باید تشکر کنیم؟ پاسخ این است که “باید” وجود ندارد. اما تشکر می کنیم. مجددا یادآور می شویم که هیچ نگاهی به ابعاد حقوقی حادثه و جریان رسیدگی به این پرونده نداریم. منحصرا از نظرگاه فرهنگی، شاهدیم که بیشتر از سال های گذشته به خواست مردم احترام گذاشته شد و این یک رخداد مثبت است. رخدادی مثبت برای عزیزانی که مثل خانواده ما بودند و هستند و حالا دیگر همه شان را می شناسیم و فیلم های عروسی و خانوادگیشان را بارها با عشق مرور کرده ایم. ما اقرار می کنیم که از این اقدام متشکریم. ایرانیان ذاتا مردمی قدرشناسند و لازم است علی الخصوص در شرایط حساس کنونی، بگوییم که این اقدامات را می بینیم. حکومت بداند روزی اگر باقی خواسته هایمان هم محقق شود، از روی لطف و قدرشناسی ممنون دار خواهیم بود.
نتیجه آنکه، این تغییر ذائقه را امسال، دیدیم و متشکریم.
