راهِ دشوار «ریاض»
راهِ دشوار «ریاض»
جمهوری اسلامی ایران و بسیاری از کشورهای عرب و مسلمان منطقه، هم در دین و فرهنگ و هم در سرنوشت سیاسی قرابت‌های بسیاری با هم دارند فی‌المثل جنگ خاورمیانه برای بسیاری از شهروندان این کشورها مهم است و ثبات در بازارهای جهانی نفت نیز تأثیرات جدی بر اقتصاد این کشورها دارد و عقلِ دوراندیش حکم می‌کند این کشورها با هم به رفق و مدارا رفتار کنند و اگر اختلاف‌نظری با هم دارند -که امری بدیهی است- باید بر مشترکات، تمرکز کنند و از تنش و تخاصم بپرهیزند.

نکته مهم بعدی درخصوص تهران است که تحت تحریم شدید آمریکا و شرکای غربی‌اش قرار دارد و این تحریم‌ها فشاری شکننده بر اقتصاد ملی و معیشت مردم تحمیل کرده است و لازم است اقدامی انجام دهد و بازارهای کشورهای عربی و همچنین حضور سرمایه‌گذاران عرب در کشور ظرفیتی است که تهران نباید از آن غافل بماند.

هم برای تهران و هم برای ریاض، روابط سیاسی همواره یادآور خاطرات تلخ و دردناکی است که شاید مانعی برای تحکیم دوستی و تعمیق مناسبات اقتصادی در نظر گرفته شوند اما در سیاست، گاهی باید فراموشکار بود و بخشید. جمهوری اسلامی ایران نیاز است به اتفاق مرداد ۶۶، به دیده اغماض بنگرد همان‌گونه که ریاض نیز باید همین نگاه فراموشکارانه را به اتفاقات سال ۹۴ در مقابل سفارت‌خانه این کشور در تهران اعمال کند.

مایه‌ی خرسندی است که عربستان و امارات پای خود را از جنگ و درگیری با حوثی‌های یمن کنار کشیدند و همچنین در مورد حق مردم فلسطین برای داشتن کشوری مستقل، هرگز کوتاه نیامدند و از راه حل دوکشوری دفاع کردند و می‌کنند.

همچنین با وخامت حال ملک سلمان طی چند سال اخیر که موجب شد «محمد بن‌سلمان» قدرت را در دست بگیرد و همچنین دیدگاه نوین این پادشاه جوان، شرایط بیش از هر زمان برای توسعه روابط بین تهران و ریاض هموار شد هرچند موانعی که مربوط به اتفاقات گذشته است، همچنان موجب شده است این عادی‌سازی به کندی صورت بگیرد اما طی دو روز گذشته اتفاقاتی افتاد که به‌نظر می‌آید دورنما روشن‌تر از گذشته شده است.

اتفاق نخست مربوط به سفر ارتشبد «فیاض بن حامد الرویلی» رییس ستادکل نیروهای مسلح عربستان در صدر هیأت بلندپایه‌ای از مقامات نظامی این کشور به تهران و دیدار وی با سرلشکر «محمد باقری» رییس ستادکل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بود. برابر اعلام طرفین، توسعه دیپلماسی دفاعی، گسترش همکاری‌های دو‌جانبه از جمله محورهای اصلی این دیدار محسوب می‌شود.

اتفاق دوم نیز تماس تلفنی «مسعود پزشکیان» با «محمد بن‌سلمان» و پس از آن سفر «محمدرضا عارف» معاون اول رییس‌جمهور کشورمان به ریاض بود که به‌منظور شرکت در دومین نشست اضطراری سازمان همکاری‌های اسلامی و اتحادیه عرب عازم ریاض پایتخت عربستان شد.

اتفاق بسیار مهم که دقایقی پیش در افتتاحیه همین نشست رقم خورد و رسانه‌ای شد سخنان «محمد بن‌سلمان» ولیعهد عربستان بود که از مخالفت صریح خود با حمله به خاک ایران و لبنان توسط اسراییل گفت و از حق مردم فلسطین برای تأسیس کشورشان برابر با مرزهای سال ۱۹۶۷ با پایتختی قدس شریف دفاع و کشتار جمعی فلسطینیان را قویاً محکوم کرد.

حوزه سیاست خارجی دولت چهاردهم از یک‌سو باید چشم بر تحولات داخلی ایالات متحده و قدرت گرفتن جمهوری‌خواهان و ضرورت تعامل با تیم جدید داشته باشد به‌ویژه این‌که برخی تحلیل‌گران از این احتمال سخن می‌گویند که ترامپ به دلیل شرایط در اوکراین و همچنین جنگ غزه و معادلات پیچیده تایوان با چین، درخصوص تهران راه دیپلماسی را پیش خواهد گرفت و تهران نباید بر طبل افزایش تنش بکوبد.

نکته مهم دیگر این است روابط صمیمی تهران و ریاض هم نیاز هر دو کشور است و هم منطبق با عقلانیت و خرد سیاسی و نباید این موقعیت را تباه کرد به‌ویژه این‌که پیشتر و با هماهنگی مدیران ارشد نظام و با میانجی‌گری چین، بخش مهمی از یخ روابط سیاسی دو کشور مهم جهان اسلام آب و سفارت‌خانه دو کشور نیز فعال شد.

به‌نظر می‌آید هیچ مانع چشم‌گیری در این مسیر که هم ضروری است و هم عقلانی وجود ندارد جز این‌که برخی افراطیون در تهران بخواهند سنگ‌اندازی کنند همان کسانی که در حمله به سفارت عربستان در سال ۹۴ نقش مهمی داشتند و خسارت بسیاری به کشور وارد کردند.

دولت چهاردهم نباید با فشار و هوچی‌گری اقلیت پرسروصدا میدان را خالی کند و در جلسات خصوصی با مقامات ارشد کشور، به آنان این حقیقت را تفهیم کند که با توجه به بی‌نتیجه بودن سیاست نگاه به شرق و در آستانه آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ که شخصیتی جوگیر و غیرقابل پیش‌بینی است، لازم است نزدیکی به کشورهای منطقه و در صدر همه ریاض را در پیش بگیریم.

نکته نهایی این‌که به‌دلیل مناسبات محکم ریاض . دیگر کشورهای عربی با آمریکا و کشورهای غربی، نزدیکی با عربستان مانند کاتالیزور عمل خواهد کرد و تنش بین تهران و آمریکا را نیز کاهش خواهد داد.