زهرا ایران‌شاهی/ با وجود همه تاکیداتی که برای اتصال ریل به بنادر کشور وجود دارد و با وجود اتصال برخی بنادر به ریل یا با وجود توسعه شهرهای ریل پایه توسط مقامات وزارت راه و شهرسازی اما هنوز موارد بسیاری برای اتصال چشمه های بار به ریل وجود دارد. درواقع مباحث مربوط به […]
زهرا ایران‌شاهی/
با وجود همه تاکیداتی که برای اتصال ریل به بنادر کشور وجود دارد و با وجود اتصال برخی بنادر به ریل یا با وجود توسعه شهرهای ریل پایه توسط مقامات وزارت راه و شهرسازی اما هنوز موارد بسیاری برای اتصال چشمه های بار به ریل وجود دارد. درواقع مباحث مربوط به رشد حمل ونقل چندوجهی و لجستیک از طریق توسعه مفاهیم ریل‌پایه تاكنون در سطح ملی به آن میزانی كه مستحق بوده مورد توجه قرار نگرفته است و به همین دلیل هم فضای كار بسیار گسترده‌ای در این زمینه وجود دارد. این امر تنها در گرو تلاش راه آهن که در طول چند سال اخیر بویژه، بالا بوده، نیست بلکه همکاری دولت و بخش خصوصی را نیز می طلبد که در این مسیر، با پیشنهادات خوب اقتصادی راه آهن این امر تا حد زیادی محقق شده است. اگرچه همانطور که گفتیم همچنان جای کار دارد.
براساس آمار، با توسعه لجستیک در بنادر شاهد توسعه ۲۵ درصدی غیرفیزیكی ظرفیت‌ها و كاهش ۳۰ درصدی هزینه‌ها در سطح ملی خواهیم بود كه مصرف كننده نهایی نیز از آن منتفع می‌شود. لازم است که توجه داشته باشیم که افزایش سهم ریل در بندر به معنای كاهش سهم جاده نیست بلكه بر اساس وجود موازنه بین ریل و جاده، مساله اقتصادی شدن ریل مطرح است.
در حال حاضر سهم بنادر از ریل ۱۵ درصد است که باید به ۳۰ درصد برسد. این در حالی است که اولویت اتصال، لازم است که بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور که از تحریم ها نیز معاف است باشد. بنابراین اگرچه اهداف توسعه ریلی که در ماه های اخیر بیان شده بندر شهیدرجایی است اما برخی معتقدند اگر قرار است گامی در زمینه جبران عقب‌ماندگی تاریخی بندرها از توسعه ریلی برداشته شود، بندر چابهار در اولویت است. در همین زمینه گفتنی است که سالانه در بندر شهید رجایی بیش از ۸۰ میلیون تن کالا جابه‌جا می‌شود و سهم ریل از حملونقل این بندر کمتر از ۱۰ درصد است. همچنین سهم جابه‌جایی ریلی کانتینر در این بندر حدود ۳ درصد برآورد می‌شود.
این در حالی است که تابستان سال گذشته، مدیرعامل راه‌آهن از امضای تفاهمی ریلی بین این نهاد و سازمان بنادر و دریانوردی با محوریت توسعه ریلی بندر شهید رجایی خبر داد؛ تفاهمنامه‌ای که می‌تواند نویدبخش سرعت گرفتن توسعه ریلی در بنادر باشد.
سعید رسولی همچنین اخیرا پیرامون کاهش سفرهای ریلی با شیوع کرونا، از رشد سهم حمل ریلی باری خبر داد و گفت: در بنادر انتقال کالای اساسی با ریل، افزایش ۱۰۰ درصدی در ماه‌های ابتدایی سال ۹۹ داشت، رشد صادرات و واردات ریلی داشتیم که بیشترین سهم رشد در مرز رازی محقق شد، زیرا از اسفند ۹۸ بازگشایی شده بود، همچنین مرزهای سرخس و اینچه برون هم از چند هفته پیش بازگشایی شد.
این در حالی است که راه آهن از زمان شیوع کرونا متحمل زیان مالی بسیاری بابت گندزدایی ناوگان و همچنین استرداد بلیت های مسافری شد که می تواند انجام پروژه های مهم و ملی ریلی را به تعویق بیندازد. رسولی درباره آخرین وضعیت تسهیلات حمایتی از شرکتهای ریلی در دوران شیوع کرونا به دلیل کاهش مسافر نیز گفته است: ۹۴ میلیارد تومان تسهیلات حمایتی به شرکتهای مسافری ریلی تخصیص یافت و همچنین طبق دستورالعمل دولت، شرکت‌ها در حال ثبت نام و تکمیل پرونده در بانک‌های عامل مرتبط هستند.
اما علی رغم وجود چنین مشکلات مالی، رسولی پیش از این در زمینه اتصال ریلی گفت: تلاش ما این است که سهم جابه‌جایی ریلی بار را در بندر شهیدرجایی افزایش دهیم، به همین منظور بین شرکت راه‌آهن و سازمان بنادر و دریانوردی، تفاهمنامه‌هایی امضا شده تا ظرفیت تخلیه و بارگیری اعم از بار فله و کانتینری با استفاده از شبکه ریلی در این بندر افزایش یابد و بار بیشتری با قطار جابه‌جا شود.
رسولی با بیان اینکه این موضوع فقط مشمول بندر شهیدرجایی نمی‌شود، اضافه کرد: سعی ما این است که در همه مبادی ورودی و خروجی کریدورها، سهم جابه‌جایی بار با استفاده از ریل افزایش پیدا کند و در شرایطی که کشور با تحریم‌های اقتصادی روبه‌رو است بتوانیم از این ظرفیت بهترین استفاده را ببریم.
مدیرعامل راه‌آهن یادآور شد: توسعه ریلی به‌منظور افزایش جابه‌جایی بار با ناوگان ریلی، ویژه یک بندر نیست و این برنامه‌ای است که برای تمامی بندرهای کشور مدنظر قرار گرفته است.
این در حالی است که درحال‌حاضر در جنوب کشور، بندرهای خرمشهر، بوشهر (امام خمینی) و بندرعباس (شهید رجایی) به شبکه ریلی متصل هستند و بندرهای امام و خرمشهر از پیش از انقلاب دسترسی ریلی داشتند. پس از انقلاب نیز وقتی بندر شهیدرجایی در بندرعباس راه‌اندازی شد، ریل به آنجا هدایت و پشتیبانی شبکه ریلی از این بندر برقرار شد.
گفتنی است که چابهار به عنوان مهمترین بندر اقیانوسی کشور که از تحریم ها نیز معاف است، تا امروز از مزیت ریل محروم مانده، هرچند دولت در دوره‌های گذشته سیاست‌هایی در این زمینه داشته و راه‌آهن چابهار درحال‌حاضر در دست اجراست اما نیاز است که دولت برای افتتاح هرچه سریعتر این پروژه تمهیدات لازم را ایجاد و عملیاتی کند. چراکه اگر چابهار به شبکه ریلی متصل بود، امروز همه اسکله‌های بندر امام خمینی پر نبود و برخی از این کشتی‌ها می‌توانستند به چابهار بروند. بنابراین به‌دلیل اینکه درحال‌حاضر بندر امام خمینی مزیت ریلی و زیرساخت‌های لازم برای تخلیه و بارگیری را دارد، مقصد کشتی‌ها به‌ویژه کشتی‌های فله‌بر و باری شده اما اگر زیرساخت‌های مناسب لجستیکی از جمله راه‌آهن در بندر چابهار فراهم شود، می توان دست‌کم کالاهایی را که قرار است در شرق، جنوب شرقی و شمال شرقی کشور توزیع شود، در این بندر تخلیه شوند که این به‌معنی کاهش مسافت دریایی و زمینی حمل و در نهایت، کاهش نرخ تمام‌شده کالا نیز هست.
گفتنی است که در عین حال، اتصال بندرها به شبکه ریلی، نقش مهمی در افزایش ارزآوری آنها داشته و مجلس شورای اسلامی در برنامه ششم توسعه، بر تکمیل شبکه ریلی و توسعه ریلی شهرهای بندری با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی تاکید کرده است.
