مائده مطهری زاده مهاجرت از هر نوعی که باشد تلخ و دردناک است؛ خواه هجرت نخبگان، که از آن با عنوان فرار مغزها یاد می‌شود و اکنون به یکی از تاریخی‌ترین و قدیمی‌ترین انواع مهاجرت در کشور تبدیل شده است و خواه کوچ جوانان خلاق، هنرمند، کارآفرین، مستعد و ماهر از ایران به سایر کشورهای […]
مائده مطهری زاده
مهاجرت از هر نوعی که باشد تلخ و دردناک است؛ خواه هجرت نخبگان، که از آن با عنوان فرار مغزها یاد می‌شود و اکنون به یکی از تاریخی‌ترین و قدیمی‌ترین انواع مهاجرت در کشور تبدیل شده است و خواه کوچ جوانان خلاق، هنرمند، کارآفرین، مستعد و ماهر از ایران به سایر کشورهای دنیا.
اما در میان همه انواع مهاجرت (تحصیلی، شغلی و …) یکی از تلخ‌ترین انواعِ آن که به ویژه در طول سال‌های اخیر در کشور رواج پیدا کرده، به جلای وطن پرستاران از ایران مربوط می‌شود.
مهاجرتی که دکتر اصغر فتایی رییس انجمن پرستاری ایران دلایل آن را از یک سو، ناشی از مشکلات و نابسامانی‌های موجود در کشور از جمله اجحاف‌های اعمال شده از طرف حاکمیتِ سلامت کشور و وجود تبعیض‌های زیاد دریافتی‌ها بین پزشک و پرستار و از سویی دیگر حاکی از وجود جذابیت و مزایای عالی کشورهای مقصد برای شاغلان در این حرفه مهم می‌داند.
وی با بیان اینکه در سایر کشورها نسبت پرستار به بیمار از استانداردهای قابل قبولی برخوردار است، اعلام کرد: از سال‌های گذشته مشکلات عدیده‌ای در حوزه پرستاری به وجود آمده است، از جمله عدم اجرای قانون تعرفه‌گذاری پرستاری که از حدود ۱۲سال پیش در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده ولی هنوز رنگ و بوی اجرایی به خود نگرفته است.
فتایی بیان داشت: خالی بودن حدود پنجاه (۵۰)درصد چارت سازمانی مشاغل پرستاری مراکز درمانی کشور که خود بارِ کاری مضاعفی را به پرستاران شاغل تحمیل کرده باعث خستگی و فرسودگی زودرس و بی‌انگیزگی پرستاران شده است.
شدت گرفتن مهاجرت پرستاران در دوران کرونا
ماجرای مهاجرت پرستاران ایرانی اما، از زمان شیوع کرونا در کشور و افزایش شیفت‌های سنگین کاری به ویژه در بخش‌های مراقبت ویژه کرونایی و در مقابل، عدم تخصیص بودجه متناسب با شرایط بحران سلامت کشور جدی‌‌تر شده است.
می‌دانیم، پرستاران و کادر درمان از ابتدای همه‌گیری کرونا تاکنون، در صف اول نبرد با ویروس کشنده‌ی میکروسکوپی بوده و هستند و از آن روز تا حال، سهم آنها جز مورد خطاب قرار دادن با واژگان و الفاظ زیبایی چون مدافعان سلامت و سربازان خط مقدم مبارزه با کرونا، چیز دیگری نبوده است!
پرستارانی که هنوز هم تاوان فقدان مشارکت و همراهی اغلب مردم در رعایت پروتکل‌های بهداشتی و عدم تدبیر دولت برای واکسیناسیون فوری و گسترده را با ایستادن در شیفت‌های طولانی با کمترین فرصتی برای استراحت، خوردن و آشامیدن، تحمل دوری از خانواده، نزدیکان، دوست و آشنا، دست به گریبان بودن هر روزه با غم و اندوه غیرقابل توصیف در پی مشاهده مرگ‌ومیرهای فراوان بیماران کرونایی و ترس و اضطراب شدید و وصف‌ناشدنیِ از دست دادن عزیزان‌شان و از همه مهم‌تر با نثار جان خود می‌پردازند و در این میان، حتی از دریافت به موقعِ حقوق، کارانه، اضافه‌کاری و فوق‌العاده ویژه حقِ کرونای مصوب وزارت بهداشت نیز محروم‌اند، چه رسد به افزایش حقوق و مزایا!
مسلم است، در چنین شرایط ناپایدار و نابسامانی، تنها راه باقی‌مانده پیش روی پرستاران، مهاجرت خواهد بود.
مهاجرتی که براساس برآوردهای آماری، فقط در همین مدت قریب به دو سال (از ابتدای همه‌گیری کرونا تا کنون) بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ نفر در ماه تخمین زده می‌شود که اگر درست باشد، با توجه به کمبود نیروی گسترده پرستار در کشور، آن هم در شرایط وخامت اوضاع کرونایی در کشور، یعنی یک فاجعه به تمام معنا!
کمبود مزمن نیروی پرستار در کشور یک مساله ریشهای و اساسی است
آنطور که محمد میرزابیگی، رییس سازمان نظام پرستاری کشور در گفتوگو با برنامه صبح بخیر ایران شبکه یک سیما اظهار کرده است، دنیا به ازای هر تخت بیمارستانی در هر ۲۴ ساعت، حداقل ۴ پرستار دارد، حال آنکه ما در ایران آن هم در روزهای اوج تاخت و تاز کرونا در کشور به ازای هر تخت بیمارستانی در ۲۴ ساعت، در استان‌های محروم مثل سیستان و هرمزگان، نیم نفر و در تهران و مراکز استانها در حدود ۸ دهم یعنی کمتر از یک نفر پرستار داریم!
میرزابیگی در ادامه گفت: طی سال‌های اخیر (قبل از مواجهه با کرونا) با تلاش‌های انجام گرفته و آنطور که در سه سند بالادستی وزارت بهداشت نیز آمده است، سعی کردیم دست‌کم به عدد ۲ و نیم پرستار در ازای هر تخت برسیم، ولی متاسفانه هنوز آن اراده‌‌ای که باید، در میان مسوولان مربوطه از جمله وزرای بهداشت کشور دیده نشده است.
رییس سازمان نظام پرستاری کشور در ادامه توضیح داد: در حال حاضر به دلیل کرونا با موجی از رفتن‌ها در میان پرستاران مواجه هستیم؛ از بازنشستگی یک سری از پرستاران تا ۸ هزار پرستار آسیب دیده از کرونا که به ناچار از گردونه خارج شدند. گفتنی‌ست که از ابتدای کرونا ۱۳۶ هزار پرستار در کشور به کرونا مبتلا شدند و این به معنای درگیری همه پرستاران ایران با ویروس کروناست که برخی از آنها سابقه دو تا سه بار ابتلا را دارند.
میرزابیگی، با افزودن آمار ۱۴۰ شهید مدافع سلامت در طول دوران همه‌گیری کرونا در کشور، این کمبود مزمن نیروی پرستار را کاملا ریشهای و اساسی ارزیابی کرده و گفت: متاسفانه آقایان حتی به میثاقی که خودشان در خصوص افزایش میزان پرستار به عدد دو و نیم نفر در ازای هر تخت، بسته بودند نیز پایبند نماندند و به همین خاطر نیز در همین ماه‌های شیوع کرونا در ایران، شاهد اوج‌گیری مهاجرت پرستاران به خارج از کشور بودیم.
علت اشتیاق فراوان کشورهای خارجی برای جذب پرستاران ایرانی
او در بخش پایانی سخنانش با اشاره به دلیل اشتیاق فراوان کشورهای خارجی برای به کارگرفتن پرستاران ایرانی، تاکید کرد: ما در ایران، بهترین پرستاران دنیا را تربیت می‌کنیم. شما اگر به دانشکده‌های پرستاری ما سری بزنید، به ضرس قاطع می‌توان گفت که آخرین رِفرِنس‌ها (منابع) و کتب علمی دنیا در دانشکده‌های ما تدریس می‌شود و آخرین روش‌های تکنولوژیک در بحث درمان و مراقبت، به دانشجویان رشته پرستاری آموزش داده می‌شود و به همه اینها وقتی، اخلاق، معنویت، غیرت و وجدان و مهربانی ایرانی را هم اضافه کنید، آنگاه متوجه خواهید شد که کشورهای جهان چرا و به چه دلیل در به در به دنبال پرستاران ایرانی هستند! تا جایی که تقریبا می‌توان گفت، بسیاری از سختگیری‌های گذشته را نیز تسهیل کردند تا مسیر برای مهاجرت پرستاران ما به کشورهایشان هموار شود. اما بدتر از پدیده مهاجرتِ پرستاران، شکل‌گیری احساس دلسری، ناامیدی و دلزدگی از کار و مسوولان است و ما امیدواریم که به روی کار آمدن دولت جدید وزیر بهداشت تازه نفس، بساط این نابسامانی و آشفتگی و سختگیری‌های ناامیدکننده نظیر آنچه که در برخورد برخی دستگاه‌ها مانند تامین اجتماعی و به ویژه معاونت درمان وزارت بهداشت نسبت به پرستاران وجود دارد به زودی برچیده شده و نیز شاهد پایانِ دخالت‌های بی‌جایی باشیم که در بعضی موارد در جهت تضعیف و نه تسهیل در امور پرستاران انجام می‌گیرد و آنگاه قطعا شاهد درخشش هرچه بیشتر پرستاران ایرانی آنطور که در سراسر جهان نیز از آنها دیده‌ایم، خواهیم بود.
