گروهی از یادگیرندگان نیازمند آن هستند که به آنها گفته شود چه بکنند، و کجا، کی و چه وقت کاری را انجام دهند و گروهی دیگر علاقه دارند که کار را خود به عهده بگیرند، مدیریت کنند و به نتیجه برسند. براساس این شواهد، افراد در چگونگی برخورد با یک تکلیف، متفاوت عمل میکنند، ولی این موضوع ناشی از سطح بهره هوشی یا الگوهای توانایی بخصوصی در آنها نیست، بلکه بیشتر به شیوههای ترجیحی مربوط است که افراد گوناگون برای پردازش و سازماندهی اطلاعات و نشان دادن واکنش به محرکات محیطی به کار میگیرند.
سبکهای یادگیری، زیرمجموعهای از طیف وسیعی از تفاوتهای فردی میباشند که بر فرآیندهای مختلف آموزشی مثل یادگیری زبان دوم اثرگذار هستند. سن، استعداد، انگیزه، هوش، حساسیت و شرایط فرهنگی و اجتماعی از جمله موارد تأثیرگذار بر افراد جهت یادگیری بیشتر و بهتر میباشند.
باید توجه داشت سبک یادگیری با مفاهیمی مانند “شخصیت”، “راهبردهای یادگیری” و “تکنیکها” مغایرت دارد. اگر ما این مفاهیم را بر روی یک خط عمودی قرار دهیم، شخصیت در بالاترین بخش خط قرار میگیرد زیرا تمامی این مفاهیم براساس شخصیت و ساختار فردی ما تعریف میشوند. کمی پایینتر، میتوانیم سبکهای یادگیری را قرار دهیم؛ زیرا مطلبی است که ما براساس تجربه دریافتهایم و به آن وفادار هستیم. سبک یادگیری ما برآیندی از عوامل مختلف است و علت وفاداری ما به آن، اثربخشی و بازدهی مناسب برای ما میباشد. بعد از سبک یادگیری، راهبردهای یادگیری بر روی این خط قرار میگیرد. این راهبردها سبب میشوند تا یادگیری ما سریعتر، بهتر و اثربخشتر شود. در پایان تکنیکهای یادگیری قرار دارد. این تکنیکها، رفتارهای ثابتی هستند که به ازای پذیرش یک راهبرد خاص حاصل میشوند. موقعی که از بالای خط به پایین آن حرکت میکنیم، یعنی داریم از عام به خاص، پایدار به ناپایدار و تغییرپذیری کمتر به تغییرپذیری بیشتر حرکت میکنیم.
ما خواهان تغییر شخصیت یادگیرندگان نیستیم. بلکه میخواهیم راهکارهای مناسب برای یادگیری براساس ویژگیهای شخصیتی فرد ارائه کنیم. دانستن اینکه هر کسی چه سبک یادگیری دارد، برنامهریزان آموزشی را قادر میسازد که با دید عمیقتری به حوزه کاری خود بنگرند. علاوه بر این، مدیران، معلمان و مشاورین را قادر میسازد که انسجام بهتری به فعالیتهای درون کلاسی بدهند. البته فرد هم با دانستن سبک یادگیریاش قطعا عملکرد پویاتری را تجربه خواهد کرد.
حال بیاییم با هم ببینیم سبک یادگیری
شما چیست.
سبک یادگیری شنیداری
۱- آهنگ و لحن صدا را به خوبی تشخیص میدهد.
۲- به سخنرانی خوب گوش میدهد و از این طریق یاد میگیرد.
۳- برای به خاطرسپاری اطلاعات آنها را با صداهای ویژه درهم میآمیزد.
۴- ترجیح میدهد مطالب را با صدای بلند بخواند.
۵- در محیطهای شلوغ و پر سر و صدا تمرکز خود را از دست میدهد.
۶- برای به خاطرسپاری مطالب درسی، روخوانی مکرر با صدای بلند را انتخاب میکند.
۷- تمایل دارد با اصوات و موسیقی سر و کار داشته باشد.
۸- به جای یادداشتبرداری برای یادگیری بیشتر، به حفظ صوت تأکید دارد.
سبک یادگیری دیداری
۱- با مشاهده و ترکیب تصاویر با اطلاعات، مطالب را به خاطر میسپارد.
۲- از تصویر، نقشه و علائم گرافیکی برای برقرار ارتباط و سازماندهی اطلاعات استفاده میکند.
۳- معمولاً برای بهخاطرسپاری یک مطلب چشمان خود را برای تجسم ذهنی آن میبندد.
۴- در تجسم اشیا، طرحها و نتایج در ذهن خود تواناست.
۵- تمایل به یادداشتبرداری مفصل با جزئیات فراوان دارد.
۶- جلوههای تصویری و کتابهای مصور، او را جذب میکند.
۷- برای برجستهسازی نکات کلیدی از ماژیکهایی با رنگهای درخشان استفاده میکند.
۸- در کلاس دوست دارد در ردیفهای جلو بنشیند و از نزدیک شاهد همه چیز باشد.
سبک یادگیری حسی-حرکتی
۱- برای یادگیری و بهخاطرسپاری اطلاعات از جسم خود و حس لامسه بهره میگیرد.
۲- به فعالیت بدنی و ورزش علاقهمند است.
۳- در برقراری ارتباط و گفت و گو، مکرراً دستهای خود را تکان داده و از حرکتهای بدنی استفاده میکند.
۴- از اینکه برای مدتی در جایی آرام و ساکن باشد، بیزار است.
۵- برای یادگیری به تحرک و تمرینهای عملی نیازمند است.
۶- هنگام مرور مطالب درسی پیوسته راه میرود و موضوعات درسی را با صدای بلند تکرار میکند.
۷- سفر، جست و جو و کند و کاو را بر خواندن و مطالعه ترجیح میدهد.
۸- به نمایش و ایفای نقش علاقه دارد.
- نویسنده : دکتر حسین چناری، پژوهشگر و نظریهپرداز آموزش