سرویس BNPL یا معادل فارسی آن «الآن بخر، بعداً پرداخت کن» از جمله جریان‌های روز حوزه فناوری‌های مالی است که در داخل کشور طی یک سال گذشته مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر سرویس‌های متعددی در این زمینه راه‌اندازی شده و مشتریان قابل‌توجهی را به خود جلب کرده، اما با تمام این اوصاف، […]
سرویس BNPL یا معادل فارسی آن «الآن بخر، بعداً پرداخت کن» از جمله جریان‌های روز حوزه فناوری‌های مالی است که در داخل کشور طی یک سال گذشته مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر سرویس‌های متعددی در این زمینه راه‌اندازی شده و مشتریان قابل‌توجهی را به خود جلب کرده، اما با تمام این اوصاف، این بازار به حدی تازه‌نفس است که جا برای ورود بازیگران متعدد و بزرگ وجود دارد.
بانک تجارت با توجه به بررسی این شرایط، اکنون سرویس BNPL خود را راه‌اندازی کرده تا خدمت جدیدی در اختیار مشتریان خود قرار دهد. به گفته امیرحسین داوودیان، معاون مدیرعامل بانک تجارت در امور بانکداری شخصی، بزرگترین مزیت این سرویس برای مشتریان این است که بدون دغدغه تأمین مالی، می‌توانند نیازهای جاری کوتاه‌مدت مالی خودشان را مرتفع سازند.
او در گفت‌وگویی به دلایل راه‌اندازی و مزیت‌های سرویس BNPL بانک تجارت پرداخته که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
پلتفرم خرید اعتباری BNPL بانک تجارت روز دوشنبه دوازدهم دی‌ماه امسال رونمایی شد تا این سرویس را در اختیار مشتریانش قرار دهد. در خصوص جزئیات این سرویس توضیح دهید.
سرویس BNPL که خلاصه‌شده “Buy Now, Pay Later” به معنای «الان بخر، بعداً پرداخت کن» است، در واقع ابزار مالی جدیدی است که در سالیان اخیر در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته و هر روز شاهد گسترش بیشتر استفاده از این سرویس هستیم. برآیند این سرویس به این صورت است که مصرف‌کننده نهایی، پس از ارزیابی اعتباری، تا سقفی مشخص، اعتبار ماهانه دریافت می‌کند و اگر در طول ماه نیاز به استفاده از این اعتبار داشته باشد می‌تواند در زمان خرید به جای پرداخت نقدی از این اعتبار استفاده کند. در این سرویس اگر استفاده‌کننده در انتهای همان ماه، مبلغ اعتبار مصرف‌شده را پرداخت کند، می‌تواند با نرخ صفر درصد، عمل تسویه را انجام دهد؛ اما چنانچه در بازه مقرر این بدهی پرداخت نشود، پرداخت شبکه پذیرنده از سوی بانک، انجام و مبلغ اعتبار مصرف‌شده به‌صورت تسهیلات میان بانک و مشتری ایجاد می‌شود.
تجربه جهانی در محصول BNPL به چه صورت بوده و بانک تجارت در طراحی محصول BNPL خود از این تجارب چه بهره‌هایی برده است؟
برای پاسخ به این سؤال باید این نکته در نظر گرفته شود که سرویس BNPL در شرایطی در سایر کشورهای پیشرفته در حال استفاده است که سرویس اعتباری از سالیان دور در این کشورها رواج داشته و افراد با سرویس‌های خرید اعتباری آشنایی کامل دارند و بسیاری از مصارف‌شان از محل اعتبار صورت می‌پذیرد؛ اما با وجود این، سرویس BNPL در میان ابزارهای کاملاً نقدی و کاملاً اعتباری برای خود جایگاه مشخصی ایجاد کرده است. در سال ۲۰۲۱ کل ارزش بازار BNPL در جهان بالغ بر ۲۰٫۴۰ میلیارد دلار بوده که پیش‌بینی می‌شد با نرخ رشد متوسط ۲۱ درصد تا سال ۲۰۲۹ حجم این بازار به بیش از ۹۰ میلیارد دلار برسد؛ اما عملاً با گسترش پاندمی کرونا این نرخ رشد به بیش از دوبرابر؛ یعنی ۴۸ درصد در سال رسیده است. همچنین جالب توجه است که بیش از ۷۵ درصد مصرف‌کنندگان این سرویس نسل Z هستند. بانک تجارت از طریق معاونت مشتریان بانکداری اشخاص این بانک، با بررسی دقیق روندهای جهانی ابزارهای مالی و از طرفی نیازمندی‌های مشتریان بانک، طراحی و توسعه محصول خرید اعتباری BNPL تجارت را در دستور کار قرار داد و تمامی زیرساخت‌های مالی، فناوری، اعتباری و حقوقی آن در زمان کوتاهی پیاده‌سازی و اجرایی شد. از طرفی با مذاکرات و مشارکت صورت‌گرفته با اصلی‌ترین پذیرندگان کشور در این حوزه، طیف وسیعی از محصولات و خدمات در اختیار مشتریان قرار گرفته است. این سرویس روی اپلیکیشن «باجت» که به‌عبارتی کانال ارائه خدمات بانکداری دیجیتال بانک تجارت محسوب می‌شود، توسعه یافته و منتشر شده است.
این خدمت چه منافعی برای مصرف‌کننده نهایی دارد؟
بزرگترین مزیت این سرویس برای مشتریان این است که بدون دغدغه تأمین مالی، می‌توانند نیازهای جاری کوتاه‌مدت مالی خودشان را مرتفع سازند. معمولاً روال‌های بانک‌ها و سایر تأمین‌کنندگان مالی کشور در مواجهه با اعطای تسهیلات خرد و کلان تفاوت چندانی ندارد و مشتریان برای تأمین مالی خرد و متوسط نیز باید روالی مشابه تسهیلات کلان طی کنند. برای همین مصرف‌کنندگان در زمان نیاز تمایلی به استفاده از منابع بانکی ندارند که این منجر به کاهش تقاضا و به‌تبع آن کاهش تولید خواهد شد. بیش از ۴۵ درصد استفاده‌کنندگان سرویس BNPL، امکان خریدهای خارج از بودجه ماهانه را دلیل اصلی استفاده از سرویس BNPL عنوان کرده‌اند. از طرفی دیگر اطمینان خاطر مشتریان از داشتن اعتبار با نرخ صفر درصد از مزیت‌های بسیار مهم این طرح برای مصرف‌کنندگان نهایی است.
با توجه به توضیحات شما در واقع با تحریک تقاضا، تولیدکنندگان هم از منافع این سرویس به طور غیرمستقیم بهره‌مند می‌شوند. با این نظر موافقید؟
قطعاً همین‌طور است. تولیدکنندگان از دو منظر از ابزار مالی BNPL نفع می‌برند: ابتدا اینکه BNPL منجر به افزایش قدرت خرید مشتریان بدون نیاز به اخذ تسهیلات است؛ بنابراین می‌تواند تحریک تقاضا را به همراه داشته باشد. از طرف دیگر در علم اقتصاد مفهومی با عنوان “Constant Demand” یا «تقاضای ثابت» داریم که برای تولیدکنندگان بسیار حیاتی و مهم است و موجب امکان برنامه‌ریزی بلندمدت روی جریان درآمدی خواهد شد. این امر در توسعه زیرساخت‌های تولید و رشد GDP کشور بسیار حیاتی است. در زمان بحران‌های اقتصادی، نوسانات مصرف منجر به کاهش سطح تقاضای ثابت مصرف‌کنندگان می‌شود و در این شرایط تولیدکنندگان، عمده‌فروشان و خرده‌فروشان باید منابع بیشتری برای خنثی‌سازی اثرات نوسانات به‌صورت ذخیره نگهداری کند.
پس اثرات BNPL در اقتصاد کلان هم نمایان خواهد شد؟
هر ابزار مالی بسته به مقیاسش می‌تواند اثرات خود را در کلان‌روندهای اقتصادی هم نمایان کند. در کشوری مانند سوئد نرخ استفاده از BNPL در پرداخت‌های تجاری بیش از ۲۵ درصد است که رقم قابل‌توجهی به شمار می‌رود. اما به طور متوسط در دنیا این رقم حدود پنج درصد است که در حال حاضر اثرات چشمگیری بر اقتصاد کشورها نخواهد گذاشت. اما به عقیده من با روند رشد بسیار سریع این سرویس در یک بازه سه تا پنج سال شاهد اثرات آن خواهیم بود. از آنجا که استفاده از این سرویس؛ به‌خصوص در میان نسل Z به‌سرعت در حال رشد است، با هدایت هدفمند منابع مالی به سمت خریدار و ایجاد رقابت میان تولیدکنندگان و خرده‌فروشان جهت گرفتن سهم بیشتر از این منابع و همچنین افزایش تقاضای ثابت کالاها در سطح جامعه، بهبود شاخص‌های اقتصادی حتی به میزان اندک قابل انتظار خواهد بود. ضمن اینکه در شرایطی که حجم نقدینگی بالایی در جامعه وجود دارد، استفاده از ابزار اعتباری می‌تواند بدون ایجاد اثرات سوء رشد نقدینگی و تورمی، موجب تأمین منابع مورد نیاز مصرف‌کننده و تولیدکننده شود. در نهایت با ایجاد اطمینان خاطر میان شهروندان، ضمن افزایش رفاه اجتماعی، اثر رفتارهای هیجانی و تورم‌زا کاهش خواهد یافت.
برگردیم به سرویس BNPL تجارت؛ در حال حاضر کدام پذیرنده‌ها در این سرویس بانک تجارت حضور دارند؟
همان‌طور که گفته شد، به‌منظور در اختیار قرار دادن امکان خرید طیف وسیعی از خدمات و محصولات برای مشتریان، تقریباً با تمامی پذیرندگان اصلی کشور در حال مذاکره و عقد قرارداد هستیم که در حال حاضر دو پلتفرم «تارا» و «ازکی‌وام» که هر یک دارای نقاط فروش گسترده‌ای هستند در این سرویس فعال هستند و به‌زودی سایر پذیرندگان نیز به این سرویس اضافه خواهند شد.
در حال حاضر این سرویس روی اپلیکیشن باجت پیاده‌سازی و منتشر شده و برای مشتریانی که حقوق خود را نزد بانک تجارت دریافت می‌کنند، ارائه شده است و در آینده نزدیک این خدمت برای تمامی مشتریان بانک قابل استفاده خواهد بود.
