سرویس اجتماعی سدسازی در سراسر دنیا از دورِ فرمولها و راهکارهای مدیریت آبهای سطحی کنار گذاشته شده است اما در ایران، به لطفِ مافیای پرنفوذ آب و سدسازی، همچنان بر طبلِ ساختِ سدهای مخرب محیط زیست، کوبیده میشود و جانِ رودهای بیشماری به سببِ اشتهای سیری ناپذیر سدسازان از خدابیخبر ستانده میشود. در حال حاضر […]
سرویس اجتماعی
سدسازی در سراسر دنیا از دورِ فرمولها و راهکارهای مدیریت آبهای سطحی کنار گذاشته شده است اما در ایران، به لطفِ مافیای پرنفوذ آب و سدسازی، همچنان بر طبلِ ساختِ سدهای مخرب محیط زیست، کوبیده میشود و جانِ رودهای بیشماری به سببِ اشتهای سیری ناپذیر سدسازان از خدابیخبر ستانده میشود.
در حال حاضر در کشور ما دهها سد به بهرهبرداری رسیده و دهها سد نیز در دست ساخت و مطالعه قرار دارد.اما تراکمِ سدها در شمال ایران به ویژه استان مازندران در طولِ سالهای اخیر به اندازهای زیاد شده است که موجبِ نگرانی بسیاری از فعالان و کنشگران محیط زیست را فراهم آورده است.
سدهایی که بر روی سرشاخه رودهای مازندران در غرب و شرق و مرکز استان بسته میشود تا به اصطلاح پاسخی باشد بر عطش و تشنگی بی حد و حصرِ بخشهای مختلف کشاورزی و خانگی و صنعتی، اما در واقع، خود مانعِ بزرگی است برای مدیریت منابع آبی و همچنین عاملِ اصلیِ تخریب محیط زیست و حالا جمعی از کنشگران و دانشگاهیان از روسای محیط زیست و منابع طبیعی کشور در مسیر صیانت از محیط زیست و منابع طبیعی با سدهای «کَسِلیان، سجادرود، زارم رود و اِزارود» مخالفت خود را اعلام کردهاند.
جمعی از کنشگران، متخصصان و انجمنهای غیردولتی حوزه محیط زیست و منابع طبیعی کشور با ارسال یک نامه به روسای دو سازمان «حفاظت محیط زیست» و «منابع طبیعی وآبخیزداری» کشور از آنها درخواست کردند تا ضمن توجه به خشکی مازندران و بروز بحرانهای متعدد در سراسر اکوسیستمهای طبیعی کشور با صدور مجوز برای سدهای متعددی که از سوی برخی نمایندگان مازندران پیگیری میشود و عوارض غیرقابل جبرانی برای این استان و سراسر ایران دارد
مخالفت کنند.»
در این نامه با اشاره به مشکلات اکوسیستمهای سراسر ایران آمده است:« رخدادهای تلخی که در سایه حکمرانی نادرست منابع مختلف از جمله آب و خاک به وقوع پیوستهاند تا سالها بیتوجهی به قوانین و مقررات منابع طبیعی و محیط زیستِ کشور و ارزیابی و آمایش سرزمین، عدم بهرهگیری از نظرات متخصصین و اجرای طرحها و پروژههای بدون ارزیابی درست اثرات آنها و بدون اخذ مجور قانونی که بیشتر تحت فشار قدرتهای سیاسی به ویژه نمایندگان، استانداران و سرمایهبَران رانتخوار کلنگ آنها بر زمین کوبیده شده است امروز اثرات خود را در سراسر کشور عیان ساخته است.»
در بخش دیگری از این نامه میخوانیم:« در روزهای اخیر مجدداً و مصادف با هفته دولت برای اجرای چهار جدید «کسلیان»، «سجادرود»، «زارم رود» و «اِزارود» به تکاپو افتادهاند، که باید هرچه زودتر از ادامه این روند جلوگیری نمود. سایر بررسیها نیز حکایت از غیرضروری بودن احداث این سه سد دارد و بیشک پافشاری بر اجرای آنها جز بلعیدن منابع مالی محدود کشور و ایجاد رانتهای گسترده برای پیمانکاران هیچ هدف و ثمر دیگری ندارد. با وجود اینکه درحال حاضر هیچ ضرورت کارشناسی و فوریتی برای احداث این سدها وجود ندارد؛ امّا باید گفت که سه «سد کسلیان، زارم رود و سجادرود» در صورت احداث به ترتیب ۵۰۰، ۲۰۰ و ۴۹ هکتار از جنگلهای انبوه با گونههای منحصر به فرد و ممنوع القطع را به زیر آب خواهند برد. درباره «سد اِزارود» در منطقه تنکابن نیز اگرچه تا کنون اطلاعاتی منتشر نشده ولی بدون تردید میتوان دریافت که احداث این سد نیز با تخریب گسترده منابع طبیعی و محیط زیست منطقه مواجه خواهد بود.»
در انتهای این نامه خطاب به رییس دو سازمان متولی طبیعت ایران آمده است:« از آن دو مقام مسئول خواهشمندیم تا با استناد به موارد مطروحه و با استناد به دیدگاههای کارشناسان متخصص در زمینه مربوط و مطالبات مردم محلی، تمام قد در مقابل فشارهای سیاسیون ایستاده و در راستای عمل به شرح مأموریتهای سازمانی در مسیر صیانت از محیط زیست و منابع طبیعی کشور، نسبت به اجرای سه «سد کسلیان، سجارود، زارم رود و اِزارود» مخالفت خود را اعلام داشته تا به پشتوانهی قدرت مردمی، قانون مداری تقویت و از رویکردهای ناصواب در فرآیند اخذ مجوزات ممانعت به عمل آید.»
متن کامل این نامه در ادامه می آید:
بسمه تعالی
جناب آقای دکتر سلاجقه
معاون محترم رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست
جناب آقای دکتر عباسعلی نوبخت
معاون محترم وزیر و سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور
باسلام و احترام
موضوع: مخالفت با اجرای سدهای کسلیان، سجادرود، زارمرود و اِزارود در استان مازندران همانگونه که مستحضرید وضعیت منابع طبیعی و محیط زیست کشورمان در نقطهای بحرانی و بی بازگشتی بی قرار گرفته است. بحرانهایی همچون سیل، ریزگردها، نابودی زاگرس، کاهش چشمگیر سطح جنگلهای هیرکانی، تخریب و تصرف جنگلها و مراتع و تغییر کاربری آنها، خشک شدن دریاچهها، تالابها و رودخانههای مهم کشور، آتش سوزیهای مکرر در اراضی ملی، فرونشست زمین،کاهش ۷۰ درصدی تنوع گونههای جانوری و گیاهی، هجوم گونههای مهاجم و ناخواسته در عرصههای طبیعی، تهدید تقریباً تمامی زیستگاههای گونههای نادر و در خطر انقراض و … چنان دامن این سرزمین و مردم را گرفته که باعث ایجاد دومینوی بازگشت ناپذیر و مبهم ساخت فرآیندهای پیش بینی تداوم حیات در کشور شده است.
رخدادهای تلخی که در سایهی حکمرانی نادرست منابع مختلف از جمله آب و خاک به وقوع پیوستهاند تا سالها بیتوجهی به قوانین و مقررات منابع طبیعی و محیط زیستِ کشور و ارزیابی و آمایش سرزمین، عدم بهرهگیری از نظرات متخصصین و اجرای طرحها و پروژههای بدون ارزیابی درست اثرات آنها و بدون اخذ مجور قانونی که بیشتر تحت فشار قدرتهای سیاسی به ویژه نمایندگان، استانداران و سرمایهبَران رانتخوار کلنگ آنها بر زمین کوبیده شده است امروز این چنین اثرات خود را عیان ساخته است.متأسفانه نمایندگان و مسئولین استان مازندران همچنان از درک وضعیت امروز مردم خود و طبیعت مازندران که بدون تردید خانه دوم همه ایرانیان است، عاجز مانده و یا خود را به غفلت زدهاند که علیرغم مخالفتهای چندین ساله مردم این استان با انتقال منابع آبی مازندران به سمنان و اجرای سدسازیهای غیرضروری و ویرانگر از جمله سد فینسک به جای توسعه و گسترش آبَ بندانها و لایروبی شبکههای مختلف انتقال و پخش آب رودخانههای دائمی، موجب نابودی اقتصاد، معیشت و از هم گسستگی ساختار زندگی بیشتر مردم نیازمند به آب در همسایگی این سدها و پایین دست، همچنان در دست اجراست.
از همه مهمتر به دلیل عدم تغذیه آب زیرزمینی توسط آبهایی که در بالادست محصور شدهاند و جانشینی آب شور دریای خزر در اعماق اراضی شالیزاری و کشاورزی استانهای شمالی، در خشکسالیهای پیدرپی، منطقه با یک بحران عظیم روبرو خواهد شد.در روزهای اخیر مجدداً و مصادف با هفته دولت برای اجرای چهار جدید «کسلیان»، «سجادرود»، «زارم رود» و «اِزارود» به تکاپو افتادهاند، که باید هرچه زودتر از ادامه این روند جلوگیری نمود. گویی از نظر ایشان شرط اجرای هر طرحی نه بررسی اثرات زیست محیطی، اقتصادی و پذیرش از سوی جامعه محلی، نه آمایش سرزمین و کاربری مجاز منطقه و یا ضرورت اجرای آن، بلکه تنها داشتن کلنگی جهت افتتاح پروژه و قدرتی سیاسی برای اعمال فشار بر دستگاههای صادرکننده مجوز و همراه نمودن آن دو سازمان متولی است و گویی چنین میپندارند که همچنان می توانند با نام فریبندهی «تأمین آب شرب» بدون استناد به آمار واقعی و ممنوعیتهای علمی و محدودیتهای قانونی، اهداف سیاسی- اقتصادی خود را با تحمیل حجمهای گسترده تخریب بر گرده زیستبوم منطقه پیش برند. اگر سرنوشت طرح پتروشیمی میانکاله که بر فراز آن پرچم توسعه و اشتغالزایی نیز برافراشته شده بود را در پیش چشم خود میداشتند، مجدداً قدم در چنین راه خطایی نمینهادند.
هدف از احداث «سد زارم رود»، تأمین آب شرب شهر ساری و روستاهای دشت تجن به میزان «۳۱میلیون مترمکعب» آن هم در فاصله ۳۰ کیلومتری از این شهر اعلام شده، در حالیکه «سد شهید رجایی» با گنجایش«۱۶۰ میلیون مترمکعب» قبلاً روی رودخانه تجن ساخته و مورد بهره برداری قرار گرفته است.
در احداث «سدکسلیان» و «سد سجادرود» نیز تأمین آب شرب شهرهای قائمشهر، سوادکوه، شیرگاه، سیمرغ و بابل بهترتیب با حجم «۵۶ میلیون مترمکعب» و « ۱۸٫۵میلیون مترمکعب» بهانه شده است؛ در حالیکه «سد لفور» با «حجم ۱۵۰ میلیون متر مکعب» روی رودخانه «بابلرود» به ترتیب در فاصلهی ۱۶ کیلومتری از ساختگاه «سد سجادرود» و فاصلهی ۱۲ کیلومتری از ساختگاه «سد کسلیان» احداث شده و عملاً احداث این دو سد چه با بهانه تأمین آب شرب و چه با بهانه آب کشاورزی، با وجود «سد لفور» و گنجایش بالای آن غیرقابل پذیرش است.سایر بررسیها نیز حکایت از غیرضروری بودن احداث این سه سد دارد و بیشک پافشاری بر اجرای آنها جز بلعیدن منابع مالی محدود کشور و ایجاد رانتهای گسترده برای پیمانکاران هیچ هدف و ثمر دیگری ندارد.
با وجود اینکه درحال حاضر هیچ ضرورت کارشناسی و فوریتی برای احداث این سدها وجود ندارد؛ امّا باید گفت که سه «سد کسلیان، زارم رود و سجادرود» در صورت احداث به ترتیب ۵۰۰، ۲۰۰ و ۴۹ هکتار از جنگلهای انبوه با گونههای منحصر به فرد و ممنوع القطع را به زیر آب خواهند برد. درباره «سد اِزارود» در منطقه تنکابن نیز اگرچه تا کنون اطلاعاتی منتشر نشده ولی بدون تردید میتوان دریافت که احداث این سد نیز با تخریب گسترده منابع طبیعی و محیط زیست منطقه مواجه خواهد بود.
از آنجایی که شرایط حاکم بر محیط زیست و منابع طبیعی و تجدید شونده کشور امکان اجرای چنین طرحهای مخربی را جبران ناپذیر نموده است، ضمن ارائه گزارشی تحلیلی- حقوقی با برشمردن اثرات و تبعات اجرای این سه سد، و تأکید مجدد بر پوچ و غیرواقعی بودن شعار «تأمین آب شرب»، از آن دو مقام مسئول خواهشمندیم تا با استناد به موارد مطروحه و با استناد به دیدگاههای کارشناسان متخصص در زمینه مربوط و مطالبات مردم محلی، تمام قد در مقابل فشارهای سیاسیون ایستاده و در راستای عمل به شرح مأموریتهای سازمانی در مسیر صیانت از محیط زیست و منابع طبیعی کشور، نسبت به اجرای سه «سد کسلیان، سجارود، زارم رود و اِزارود» مخالفت خود را اعلام داشته تا به پشتوانهی قدرت مردمی، قانون مداری تقویت و از رویکردهای ناصواب در فرآیند اخذ مجوزات ممانعت به عمل آید.
اسامی امضاکنندگان
داریوش عبادی کارشناس و بازنشسته منابع طبیعی آبخیز و مرتع، کنشگر محیط،زبست ومنابع طبیعی مازندران
صدیقه بوداغی کنشگر محیط زیست ومنابع طبیعی مازندران
روزبه خادم لو عضو هیات مدیره بنیاد غیردولتی مهر پایدار دفتر مازندران
حنیف رضا گلزار، کارشناس ارشد خاک و آب
الهام فریدونی، کارشناس ارشد ارزیابی و کنشگر محیط زیست و منابع طبیعی
مسعود مولانا کنشگر مدنی و محیط،زیست ومنابع طبیعی
محمد شاپوری فعال محیط زبست تنکابن
احترام سادات مازادی عضو جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست تنکابن
ناصر خلقی پژوهشگر عرصه آب
زهرا کریمی، عضو هیات علمی دانشگاه مازندران، دکتری اقتصاد
ایرج اسدی عضو هیات علمی گروه شهرسازی دانشگاه مازندران
پروانه دلاور کارشناس مهندسی آب و دکتری ادبیات فارسی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نوشهر
علی تقوی عضو هیات علمی گروه ریاضی دانشگاه مازندران
هادی رزاقیان اعضای هیات علمی گروه آبخیزداری دانشگاه پیام نور
بهروز محسنی، اعضای هیات علمی گروه آبخیزداری دانشگاه پیام نور
عبداله درزی عضو هیات علمی گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
مهدی نادی عضو هیات علمی گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
حسین رحمانی عضو هیات علمی گروه شیلات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
قدرت اله حیدری عضو هیات علمی گروه مرتع دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمد حجتی عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی جنگل دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
حمید جلیلوند عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی جنگل دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
مصطفی باقریان، عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه پیام نور
محمدعلی هادیان، عضو هیات علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
علی اصغر فیزوزجاییان عضو هیأت گروه جامعه شناسی دانشگاه مازندران
مصطفی عزیزی شمامی عضو هیات علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه مازندران
حامد یوسف زاده عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی جنکل دانشکده منابع طبیعی نور- دانشگاه تربیت مدرس
علی متولی عضو هیات علمی گروه مکانیک بیوسیستم دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
کاکا شاهدی عضو هیات علمی گروه آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
فاطمه کاراندیش عضوهیات علمی گروه مهندسی آب دانشگاه زابل
فریماه امیدی دکتری علوم و مهندسی آبیاری
امامعلی شعبانی عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه مازندران
سید رسول موسوی حاجی عضو هیات علمی گروه باستان شناسی، دانشکده هنر و معماری دانشگاه مازندران
دکتر فاطمه کاردل عضو هیات علمی گروه علوم محیط زیست دانشگاه مازندران
احمد رضایی عضو هیات گروه جامعه شناسی دانشگاه مازندران
حامد ابراهیمیان عضو هیات علمی گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران
نبی الله طالبی فعال محیط زیست
الهه موسوی روزنامه نگار محیط زیست
علیرضا خلیل خلیلی دانشجوی دکتری محیط زیست گرایش آمایش سرزمین
فاطمه لشگری ارشد ارزیابی محیط زیست
مبینا علی زاده ارشد ارزیابی محیط زیست
مجید لطفعلیان عضو هیات علوم و مهندسی جنگل دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
مهران نصیری عضو هیات علمی علوم و مهندسی جنگل دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
حامد اسدی اعضای هیات علمی گروه علوم و مهندسی جنگل دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
مسعود امیرزاده فعال محیط زیست ومنابع طبیعی
هادی رضایی فعال محیط زبست نکا
معصومه سعیدی فعال محیط زیست در دو دانگه
شاهپور ابراهیم نژاد کنشگر محیط زیست قایمشهر
وحید متانی کنشگرمحیط،زیست
مسعودمحمدی فعال محیط زیست فریدونکنار
زینب اشرف نژاد فعال محیط زبست کیاسر
یوسف درویش فعال محیط،زیست عباس آباد
معصومه یوسف نژاد فعال محیط زیست تنکابن
آرمان خادمی کنشگر محیط زبست ساری
رضا طاهری فعال محیط زیست آمل
مجید فاضلی فعال محیط زیست محمودآباد
مهدی مسچی فعال محیط،زیست آمل
سجادی کارشناس بازنشسته منابع طبیعی فعال محیط زیست و منابع طبیعی رامسر
انجمن های امضاکننده :
انجمن همیاران دیارسبزنکا
انجمن بام سبز دودانگه ساری
انجمن توسعه پایدار قائم شهر
انجمن حمایت از پرندگان مهاجرفریدونکنار
بنیاد غیردولتی مهر پایدار دفترمازندران
همیاران محیط زیست طبیعت سبز سوادکوه
انجمن کوهنوردان قائمشهر
باشگاه کوهنوردی نوشا طبرستان
انجمن دوستداران زمین پاک کیاسر
احیاگران زیست محیطی کشاورزی مازندران
موسسه توسعه پایدار جامعه سالم کاسپین شهرستان عباس
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست تنکابن
انجمن مهرورزان زمین پاک ساری
انجمن توسعه پایدارآمل یاران
مجمع محیط زیست نوین پایش مازندران
انجمن دوستداران دماوندکوه
جمعیت نگاه سبز رامسر