ماهور مهراد/ مسکن مهر قرار بود اقشار کم درآمد جامعه را هدف قرار دهد و از این نقطه نظر تا حدودی موفق هم بود. اگرچه کیفیت ساخت بناها بارها و بارها مورد تردید قرار گرفته است. طرح اقدام ملی مسکن اما بیشتر خانه دار شدن اقشار متوسط جامعه را هدف قرار داده است. […]
ماهور مهراد/
مسکن مهر قرار بود اقشار کم درآمد جامعه را هدف قرار دهد و از این نقطه نظر تا حدودی موفق هم بود. اگرچه کیفیت ساخت بناها بارها و بارها مورد تردید قرار گرفته است. طرح اقدام ملی مسکن اما بیشتر خانه دار شدن اقشار متوسط جامعه را هدف قرار داده است. چراکه شرایط متقاضیان شامل تاهل، فاقد مالکیت مسکونی از اول فرودین ۸۴، عدم استفاده از امکانات دولتی و تسهیلات یارانه‌دار در موضوع مسکن و همچنین سابقه پنج سال سکونت در شهر مورد تقاضا است که این افراد اغلب می توانند بین یک تا دو میلیون تومان اقساط این طرح را در ماه پرداخت کنند.
این در حالی است که محمود محمودزاده معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه طرح اقدام ملی مسکن تا حدودی برای اقشار متوسط جامعه تنظیم شده و قرار نیست از یارانه دولتی برای آن استفاده شود به نوعی اعلام کرد که دیگر دهک های یک، دو و سه جامعه چشم انتظار خانه دار شدن از قبال این طرح جدید نباشند.
به رغم آغاز طرح اقدام ملی اما تعدادی از واحدهای مسکن مهر هنوز باقی مانده اند که برای اتمام آنها به بودجه ریزی نیاز است. در همین ارتباط مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن در نشست پیگیری واحدهای باقیمانده مسکن مهر با اشاره به تامین اعتبار لازم برای اتمام پروژه مسکن مهر گفت: مسکن مهر طرحی بود که به اشتباه تنها متعلق به وزارت راه و شهرسازی قلمداد شد در صورتی که این طرح، یک طرح ملی و متعلق به دولت جمهوری اسلامی است و تمامی نهادهای دولتی در تکمیل آن نقش دارند.
علی نبیان، همچنین از تامین اعتبار لازم برای اتمام پروژه مسکن مهر خبر داد و گفت: این اعتبار براساس بند ب تبصره ۸ قانون بودجه سال ۹۸ محقق شده تا عزم ملی اتمام پروژه‌های مسکن مهر تا پایان امسال به ثمر رسد.
وی با اشاره به عزم دولت برای اتمام این طرح تا پایان امسال گفت: اگر تا پیش از این اتمام طرح مسکن مهر یک تکلیف اداری برای ما بود، بعد از فرمایشات مقام معظم رهبری این موضوع به یک تکلیف شرعی تبدیل شده و همگی باید حداکثر توان خود را برای اتمام پروژه‌های بدون مشکل حقوقی مسکن مهر تا پایان سال ۹۸ به کار گیریم.
معاون وزیر راه و شهرسازی برگ برنده ادارات کل راه و شهرسازی در تکمیل و تحویل واحدهای باقیمانده مسکن مهر را تعامل با نهادهای مرتبط از طریق تشکیل جلسات شورای مسکن با حضور استانداران و معاونان عمرانی هر استان برشمرد و اظهار کرد: حضور مدیران استانی بخش‌های مختلف و حل مشکلات به‌صورت تعاملی بهترین راه برای رسیدن به نتیجه مطلوب است.
نبیان افزوده است که اولویت دولت در بخش مسکن، اتمام مسکن مهر و اجرای پروژه اقدام ملی در استان‌ها است. او با اشاره به ضرورت به‌روز رسانی مستمر اطلاعات سامانه جامع مسکن مهر، افزود: اطلاعات هر استان در سامانه به‌صورت هفتگی توسط وزیر راه و شهرسازی پایش و ارزیابی می‌شود.
شباهت‌ها و تفاوت‌های طرح مسکن مهر و اقدام ملی
لازم به توضیح است که در طرح اقدام ملی مسکن سه شیوه کلی تامین زمین وجود دارد که برای دهک‌های مختلف، متفاوت است. بدین معنا واگذاری زمین ۹۹ ساله برای دهک‌های کم درآمد، قیمت تمام شده برای واحد مسکونی در شهرهای میانی و شهرهای جدید با دو سال تنفس و سه سال پرداخت اقساط زمین و همچنین پروژه های مشارکتی است.
ارایه تسهیلات به طرح اقدام ملی تولید مسکن نیز به سه شیوه قابل انجام است. ارایه تسهیلات صندوق پس انداز مسکن یکم که قبلا برای خرید به متقاضیان و سپرده گذاران تعلق می‌گرفت به بخش ساخت طرح اقدام ملی مسکن، ارایه وام در بافت فرسوده که بخشی از منابع آن توسط بانک مسکن و بخشی دیگر توسط صندوق توسعه تامین خواهد شد، و در نهایت ارایه تسهیلات ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومانی با سود ۱۸ درصد از روش‌های ارائه تسهیلات این طرح است.
در مرحله نخست، متقاضیان بعد از تایید نهایی باید ۳۰ درصد قیمت تمام شده را به عنوان آورده وارد طرح کنند و این که این میزان به چه مبلغی باشد بر اساس پروژه‌ها و شهرها متفاوت خواهد بود.
اما از اصلی‌ترین تفاوت‌های مسکن مهر و اقدام ملی این است که مسکن مهر به خط اعتباری بانک مرکزی متصل بود و در نهایت منجر به اضافه برداشت، ایجاد خط اعتباری و بروز چالش‌های بانکی شد، اما دولت بنا ندارد از خط اعتباری بانک مرکزی در طرح اقدام ملی استفاده کند. طرح اقدام ملی تولید و عرضه مسکن بیشتر متکی به منابع بخش خصوصی و تسهیلاتی است که به‌صورت معمول سیستم بانکی پرداخت می‌کند. برای مسکن مهر حدود ۳۹ تا ۴۵ هزار میلیارد تومان از منابع بانک مرکزی استفاده شد که سود آن به طور متوسط ۹ درصد بود. اما منابع مالی برای طرح اقدام ملی ۲۵ هزار میلیارد تومان برآورد شده است که تسهیلات آن به سازندگان پرداخت می‌شود و قابل انتقال به خریداران است.
در طرح مسکن مهر ساخت ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار خانه در برنامه قرار داشته و دارد که ۶۵ درصد از مسکن مهر در دولت تدبیر و امید تکمیل و واگذار شده و همچنان ادامه دارد. اما در طرح «اقدام ملی برای مسکن» قرار است که علاوه بر تکمیل واحدهای مسکن مهر معادل ۴۰۰ هزار واحد اجرا شود که با تکمیل ۵۰۰ هزار واحد مسکن مهر و احداث ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی در کل، دولت دوازدهم، معادل یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحد مسکن احداث خواهد کرد.در واقع خود طرح، ساخت ۶۰۰ هزار واحد است.۲۰۰ هزار واحد روستایی که بزرگترین طرح ساخت مسکن روستایی محسوب می‌شود و همچنین ۴۰۰ هزار واحد شهری.
در طرح مسکن مهر زمان ۵ ساله برای ساخت و تحویل واحدها در نظر گرفته شده بود و قرار بود این واحدها تا سال ۹۰ تکمیل و به متقاضیان واگذار شود اما درعمل تکمیل، واگذاری و فراهم کردن بخش زیادی از زیرساخت‌های مسکن مهر به سال‌ها و دولت بعد منتقل شد و از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد مسکن مهر ۵۰۰ هزار واحد آن، هنوز تحویل متقاضیان داده نشده است که برنامه سیاستگذاران بخش مسکن تکمیل و واگذاری این واحدها تا پایان امسال است. ۶۵ درصد از مسکن مهر در دولت تدبیر و امید تکمیل و واگذار شده است. در برنامه اقدام ملی، زمان ساخت واحدها ۲ سال در نظر گرفته شده است.
موضوع دیگری که در برنامه اقدام ملی به آن توجه شده است، مکان‌یابی آن است. مسکن مهر در خارج از شهرها و در مکان‌هایی جانمایی شد که امکانات و تأسیسات زیرساختی نداشت و این موضوع بزرگترین مشکلات را پیش روی طرح قرار داد و هزینه‌های اولیه را چند برابر کرد. اما سیاستگذاران در طرح اقدام ملی مکان‌یابی را در درون شهرها قرار داده‌اند. بر اساس طرح اقدام ملی ۱۰۰ هزار واحد مسکن در بافت‌های فرسوده شهری، ۲۰۰ هزار واحد در شهرهای جدید و ۱۰۰ هزار واحد نیز در شهرهای کوچک و با جمعیت کمتر از ۱۰۰ هزار نفر قرار است ساخته شود.
ساخت ساختمان‌های بلندمرتبه در مسکن مهر هزینه‌ها را افزایش داد. چون بسیاری از تجهیزات این ساختمان‌ها وابسته به خارج است، اما متولیان طرح اقدام ملی ساخت واحدهای کوتاه‌تر و حداکثر تا ۷ طبقه را در این طرح در نظر دارند. در مسکن مهر ساختمان‌های بلندمرتبه تا ۱۱ طبقه ساخته شد.
در برنامه اقدام ملی قرار نیست دولت مانند مسکن مهر ورود کند. در طرح مسکن مهر متقاضیان ثبت‌نام می‌کردند، منابع آنها جمع‌آوری و ساخت پروژه‌ها شروع می‌شد، دولت (شامل ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها، شرکت عمران شهرهای جدید و بنیاد مسکن) مسئولیت اجرای پروژه‌ها را به وکالت از متقاضی برعهده داشتند. در برنامه اقدام ملی قرارداد مشارکت با بخش خصوصی (انبوه ساز یا سرمایه‌گذار) در قالب ساختار مشخصی به امضا می‌رسد.
