انتخابات پارلمانی عراق در اکتبر گذشته برگزار شد اما از آن زمان حدود ۹ ماه می‌گذرد و تاکنون گروه‌های سیاسی عراق نتوانسته‌اند به یک مصالحه و یک توافقی برای تشکیل کابینه و دولت جدید برسند. «مقتدی صدر» در اقدامی تمام نمایندگان خودش را از پارلمان خارج کرد و همه استعفا دادند و بن بست سیاسی عراق یا همان بحران سیاسی عراق بسیار پیچیده‌تر از قبل شد. انتخاب آقای شیاع السودانی به عنوان نامزد نخست وزیری در عراق این امید را به وجود آورده که این کشور به سمت مصالحه در عراق و پایان بن بست حرکت کند اما هنوز اما و اگرهایی بسیاری وجود دارد و دورنمای تحولات عراق مشخص نیست. ضمن اینکه جریان صدر نیز با تحصن در پارلمان عراق بحران را پیچیده‌تر کرده‌اند.
در این باره «ورده سعد» خبرنگار مهر گفتگویی با «حیدر البرزنجی» تحلیلگر سیاسی عراقی انجام داده است که متن آن به شرح ذیل است:
** برخی تحلیلگران بر این باورند که عراق امروز وارد یک تونل تاریک شده و این موضوع باعث نگرانی شهروندان و علاقه مندان به این کشور شده است، آیا انتهای این تونل به روشنایی ختم می‌شود؟ به نظر شما راهکار برون رفت از این بحران چیست؟
به باور من عراق وارد تونل تاریک نشده است، بله یک سری مشکلات و کشمکش‌های سیاسی وجود دارد، ولی شرایط به گونه‌ای نیست که از آن با عنوان تونل تاریک یاد کرد، علت آن هم این است که ما قدرت و نهادهای سیاسی داریم که توانسته‌اند بحران‌های پی در پی را بعد از سرنگوی رژیم صدام حسین حل و فصل کنند.
اکنون که ما داریم با هم گفتگو می‌کنیم، راه حلی برای این موضوع وجود دارد، تلاش‌هایی برای حل و فصل مسائل سیاسی و تشکیل دولت وجود دارد و به زودی شاهد تشکیل دولت خواهیم بود.
** درخواست‌های گفتگو از جانب طرف‌های متعدد عراق ارائه شده است، تردیدی وجود ندارد که برخی طرف‌ها در این موضوع تظاهر کرده و نیت واقعی خود را پنهان می‌کنند، آیا به نظر شما این امکان وجود دارد که عراقی‌ها خودشان بتوانند بحران را حل کنند؟ آیا ممکن است که جریان صدر نتایج گفتگوها و یا راه حل میانه را قبول کند؟
نیت واقعی و پشت پرده بعضی درخواست‌ها کاملاً واضح است و این درخواست‌ها نقش منفی دارند، همانطور که نخست وزیر پیشبرد امور به گفتگو فراخوانده است، در حالی که خود او عامل بحران‌های پی در پی اقتصادی، سیاسی و امنیتی از زمان روی کار آمدن است و این یکی از این نمونه هاست.
البته نمونه‌های دیگری نیز وجود دارد، بنابراین عراقی‌ها این توانایی را دارند که مسائلشان را به دست خود حل و فصل کنند. البته توصیه‌ها و مشورت‌هایی نیز از جانب برخی دوستان وجود دارد، همانطور که این موضوع درباره کشورهایی که وارد بحران‌های سیاسی می‌شوند، صدق می‌کند. در نتیجه چنین وساطت‌ها و میانجیگری‌های سیاسی مداخله به حساب نمی‌آید، بلکه دغدغه، علاقه و وفاداری به عراق به حساب می‌آید، همانند جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورهای دوست که در قبال عراق و شهروندانش دغدغه مند هستند. ما می‌توانیم مشکلاتمان را به دست خود حل کنیم؛ چرا که پس از برگزاری انتخابات در سال ۲۰۲۱، شاهد یک بلوغ و پختگی سیاسی واضح در فعالیت‌ها و مشارکت‌های سیاسی بودیم.
** همچنان طرف‌های خارجی با نفوذ در مسائل عراق، با وجود جدی بودن بحران، از آن فاصله می‌گیرند، به نظر شما علت آن چیست؟ آیا این بدان معناست که این بحران فقط عوامل داخلی دارد؟ یا اینکه در لابلای خود اهداف و برنامه‌های خارجی را نیز در بردارد؟
البته طرف‌های خارجی که در ظاهر خود را کنار می کشند، در حقیقت این کار را نمی‌کنند و به مداخلات خود ادامه می‌دهند، بلکه عوامل و محرک‌های سیاسی داخلی دارند که در چارچوب آن حرکت می‌کنند، چرا؟ زیرا برخی طرف‌های خارجی درس بزرگی از مقاومت گرفتند، در نتیجه در تظاهرات سال ۲۰۱۹، از دخالت مستقیم امتناع کردند.
نشانه‌های واضحی از حمایت مالی و رسانه‌ای برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس وجود داشت که به صورت منفی به آن دامن می‌زدند و به دنبال سرنگونی دولت عادل عبدالمهدی بودند. این کشورها هرگز از اقدامات خود دست بر نمی‌دارند، امروز در بحران سیاسی عراق کاملاً مشخص است که در برخی کانال‌های خبری از یک گروه سیاسی در مقابل گروه دیگر حمایت می‌شود و تلاش‌هایی برای القای ایده کودتای سیاسی و عدم صلاحیت این نظام وجود دارد.
** به دور از اتهامات و مسئولیت‌های مستقیم در قبال این بحران، که عراق را در مقابل فاجعه واقعی قرار داده است، علت اصلی این بحران سیاسی چیست؟ آیا مسئله مربوط به خود نظام سیاسی، عدم پختگی گروه‌های سیاسی و یا بازی دمکراتیک است؟
علت اصلی و واقعی بن سیاسی به وجود آمده تقلب در انتخابات و تغییر اراده رأی دهندگان عراقی است و موضوع ارتباطی به عدم بلوغ و بی تجربگی ندارد. بسیاری از احزاب از جمله چارچوب هماهنگی شیعی به مرحله بلوغ سیاسی رسیده است، چرا که توانست با بردباری به پیروزی برسد و به مرحله خنثی کردن توطئه‌های سیاسی که در داخل و خارج علیه عراق شکل می‌گیرد، رسیده است.
این بن بست، نتیجه انباشت بحران‌ها طی سال‌های گذشته است، از جمله تقلب در انتخابات ۲۰۲۱، علاوه بر این همچنان برخی طرف‌های سیاسی داخلی تلاش می‌کنند، گروه‌های شیعه را مسئول عدم حصول توافق سیاسی، فساد و خدمات ضعیف معرفی کنند.
** برخی معتقدند که نیروهای پنهانی عوامل بحران در عراق را تحریک می‌کنند، نیروهایی که می‌دانند امکان پیروزی ندارند، ولی در عین حال مخالف راه حل های سیاسی نیز هستند، زیرا می‌خواهند نبردی را شروع کنند که منجر به پایان حضور شیعیان شود و یا همانطور که برخی می‌خواهند، مناطق فدرال و خودمختاری شکل گیرد، به نظر شما آیا چنین سناریویی امکان پذیر است؟
بله این سناریویی است که دشمنان عراق در خارج با عوامل و محرک‌های داخلی به دنبال پیاده سازی آن هستند، بهترین دلیل و نشانه آن حوادث سال‌های گذشته از جمله ایجاد گروه‌های تروریستی تکفیری مثل القاعده و داعش است. این گروه‌های تروریستی در هر دو مرحله شکست خوردند و طرف‌های خارجی از جمله آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس با حمایت‌های مالی و تسلیحاتی نتوانستد اهداف مورد نظر را محقق کنند و این کاملاً روشن است.
البته نباید از نظر دور داشت که همه این طرح‌ها با وجود مرجعیت شکست خورد، با فتوای مرجعیت بود که حشد شعبی به عنوان حامی اصلی ملت و کشور عراق تشکیل شد و همچون کوهی استوار اجازه پیشبرد توطئه‌ها و تجزیه عراق را نداد. آنها به خوبی می‌دانند که با چنین سناریوهایی توان پیشبرد اهداف خود را ندارند و نیروهای مقاومت همه نقشه‌های آنها را نقش بر آب کردند و نتیجه کاملاً برعکس شد.
آنها وقتی دیدند نمی‌توانند در میدان، اهداف خود را محقق کنند، از مسیر دیگر وارد شدند و به توطئه سیاسی روی آوردند. می‌خواهند با محرک‌ها و عوامل داخلی عراق را به سه قسمت تجزیه و این کشور را چند پاره کنند. البته من اطلاع دارم که مراکز پژوهشی اروپایی به این نتیجه رسیده‌اند که تجزیه عراق بعد از سال ۲۰۱۶ و دروغ داعش دیگر امکان پذیر نیست.
