به گزارش روزنامه جمله به نقل از ایران، از سال ۹۶ که برنامه اقدام مشترک برای نوسازی بافت‌های ناکارآمد شهری شروع شد، ۹ هزار و ۱۶۱ پروژه در قالب این برنامه مورد شناسایی قرار گرفت. به مرور افزایش بافت‌های فرسوده و جمعیت ساکن در آن باعث شد در سال ۹۳، دولت سند جدیدی برای احیا […]
به گزارش روزنامه جمله به نقل از ایران، از سال ۹۶ که برنامه اقدام مشترک برای نوسازی بافت‌های ناکارآمد شهری شروع شد، ۹ هزار و ۱۶۱ پروژه در قالب این برنامه مورد شناسایی قرار گرفت. به مرور افزایش بافت‌های فرسوده و جمعیت ساکن در آن باعث شد در سال ۹۳، دولت سند جدیدی برای احیا بافت‌های فرسوده تنظیم کند که « سند ملی راهبردی احیا، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری» نام گرفت. بر اساس سند جدید، رییس جمهور به عنوان رییس ستاد ملی بازآفرینی شهری و دبیرخانه این ستاد نیز در شرکت بازآفرینی شهری مستقر شد. این سند ماهیت فرابخشی- ملی و خصلت محلی دارد، افق زمانی سند نیز به تبع ماهیت راهبردی آن بلندمدت خواهد بود.
آمار مربوط به سرشماری سال ۹۵ نشان می‌داد که جمعیت ساکن در سکونتگاه‌های غیررسمی که تا سال ۸۲، ۴٫۵ میلیون نفر بود به حدود ۱۲ میلیون نفر رسیده که شامل ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار خانوار است. یعنی از سال ۸۲ تا ۹۵ جمعیت ساکن در سکونتگاه‌های غیررسمی ۲٫۶ برابر شده بود. به این ترتیب برنامه نوسازی بافت‌های فرسوده وارد دوران تازه‌ای شد، افزایش بافت و جمعیت ساکن نشان می‌داد اقدامات انجام شده متناسب نیست. بر اساس سند جدید محدوده تاریخی شهرها، پهنه‌های ناکارآمد میانی، پهنه‌های شهری با پیشینه روستایی و سکونتگاه‌های غیررسمی، جزو بافت‌های ناکارآمد قرار گرفت که نیاز به نوسازی و بازسازی دارد.
وجود ۱۴۰ هزار هکتار بافت فرسوده شهری
آمار شرکت بازآفرینی شهری ایران نشان می‌دهد که با تدوین سند جدید، حدود ۵۵ هزار هکتار بافت فرسوده در ۴۶۵ شهر، ۲۴ هزار هکتار بافت تاریخی ناکارآمد در ۱۷۵ شهر و ۶۱ هزار هکتار سکونتگاه غیررسمی در ۱۱۰ شهر شناسایی شد. به این ترتیب در مجموع ۱۴۰ هزار هکتار بافت فرسوده شهری در کشور وجود دارد و جمعیت ساکن آن ۳۰ درصد جمعیت شهری کشور است. بعد از شناسایی بافت‌های و تدوین برنامه، برنامه ملی بازآفرینی شهری در سال ۹۶ به اجرا درآمد.
در کنار برنامه ملی بازآفرینی شهری، طرح دیگری برای تسریع روند نوسازی بافت‌های فرسوده در حال اجرا است. این طرح «توسعه و تحول اجتماع‌محور در ۲۰۲۰ محله کمتر برخوردار» نام دارد که با همکاری هلال‌احمر، کمیته امداد، سازمان بهزیستی، سازمان اوقاف و امور خیریه، شهرداری تهران، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام خمینی(ره) و همکاری مجموعه‌های دولتی و عمومی کلید خورده است. هفته گذشته مدیران شرکت بازآفرینی شهری به ریاست محمد آیینی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل این شرکت و علی آقامحمدی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و مسوول اجرای طرح توسعه و تحول اجتماع‌محور در محلات کمتر برخوردار، نشستی مشترک برگزار کردند تا برنامه‌های توسعه و تحول محلات کمتر برخوردار را معرفی و تبیین کنند.
در این نشست معاون وزیر راه و شهرسازی، اعلام کرد که کمتر برخورداری ساکنان محدوده‌های هدف در طرح بازآفرینی شهری، روند نوسازی، تحول اجتماعی و اقتصادی این محلات را کند کرده است و کم برخورداری معضل اصلی این محلات است. به همین دلیل ما در این بافت‌ها ماموریت داریم تا نوسازی و تامین خدمات روبنایی و زیربنایی را مدنظر قرار دهیم. بر اساس سند بازآفرینی شهری میزان برخورداری محلات هدف از خدمات زیربنایی و روبنایی در هر شهری باید به حد متوسط محلات شهر برسد.
به گفته آیینی علاوه بر نوسازی و مقاوم سازی مسکن، باید در موضوعات مربوط به تامین معیشت، بهداشت و اشتغالزایی هم اقدامات لازم در محلات هدف انجام شود. در سال‌های اخیر اقدامات خوبی برای پیشبرد این هدف انجام شده اما به درستی اطلاع رسانی نشده است. او ابراز امیدواری کرد که طرح توسعه و تحول اجتماع محور۲۰۲۰ محله کمتر برخوردار، روند نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری را سرعت ببخشد.
آیینی درباره طرح توسعه و تحول اجتماع محور ۲۰۲۰ محله کمتر برخوردار توضیحاتی کرد و گفت: طبق مطالعات انجام شده و بر اساس شاخص‌های توسعه یافتگی، ۲۰۲۰ محله کمتر برخوردار در سطح کشور وجود دارد که رفع مشکلات و توانمندسازی آنها نیازمند هماهنگی و همکاری بین بخشی دستگاه‌های دولتی، شهرداری‌ها و سایر نهادهای عمومی و حاکمیتی و مشارکت ساکنین است. بنابراین طرح توسعه و تحول اجتماع محور ۲۰۲۰محله کمتر برخوردار با چشم انداز تبدیل محلات کمتر برخوردار به محلاتی با کودکان، نوجوانان و جوانان توانمند، کارآمد و موثر در عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در چشم انداز افق ۱۴۰۴ تنظیم و در حال اجراست.
معاون وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: به منظور افزایش مشارکت عمومی و احیا ظرفیت‌های کالبدی، اقتصادی،اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی محله، محور برنامه‌ریزی در این طرح محله تعریف شده است، جهت احصا و هماهنگی ظرفیت‌های محلی در سطح محلات، خانه راه‌اندازی می‌شود و محدوده جغرافیایی خانه منطبق بر محدوده جغرافیایی محله است.
او ادامه داد: خانه محله، محل تجمیع همه دستگاه‌های خدمات‌رسان در محله است و مسوول خانه، مسوولیت هماهنگی بین بخشی دستگاه‌ها، سازمان‌ها و تشکل‌ها را در سطح محله برعهده دارد. طبق تقسیم کار صورت گرفته مسوولیت راه‌اندازی خانه محله در شهرهای کشور بر عهده سازمان بهزیستی، کمیته امداد، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) و جمعیت هلال احمر و آستان قدس رضوی است، در این طرح نقش و وظایف دستگاه‌ها، سازمان‌ها، نهادها و شهرداری‌ها از طریق هماهنگی خانه محله در محله انجام می‌گیرد.
به گفته آیینی در ۵۳۳ محله از ۲۰۲۰ محله هدف طرح توسعه و تحول اجتماع محور ۲۰۲۰ محله کمتر برخورار تعداد ۳۳۲۲ فعالیت-پروژه با اعتبار بالغ بر۳۶،۸۰۷ میلیارد ریال توسط شرکت بازآفرینی شهری، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های دولتی عضو ستادهای بازآفرینی شهری اجرا شده و یا در دست اجراست که سهم شرکت بازآفرینی شهری ۱۴۴۲ پروژه با اعتبار بالغ بر ۲۱ هزار و ۵۷۷ میلیارد ریال است.
آیینی افزود: در صورت تامین اعتبار ۶۰۰ میلیارد تومانی در کمتر از یک سال،۳۵۰ پروژه با پیشرفت فیزیکی ۶۵ تا ۷۰ درصد در ۲۰۲۰ محله شهری به بهره‌برداری می‌رسد.
فرصتی برای مسکن‌سازی
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به ساخت ۴ میلیون مسکن در قالب برنامه نهضت تولید مسکن، گفت: وجود بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیررسمی فرصت خوبی برای رسیدن به اهداف این برنامه در اختیار برنامه‌ریزان قرار می‌دهد. در مقایسه با ایجاد شهر یا شهرک، در بافت‌های فرسوده با سرمایه‌گذاری کمتری در حوزه خدمات روبنایی و زیربنایی، خانه‌ها ساخته می‌شوند و در این بافت‌ها می‌توان فضای ایده‌آل شهری را ایجاد کرد. به گفته آیینی، ۱۵تا۲۰ درصد از سطح سکونتگاه‌های غیررسمی که در مسیل یا در مکان‌های خطرناک قرار دارند به مثابه آتش زیر خاکستر ساخته شده‌اند که باید جابجا شوند اما ۸۵ درصد این سکونتگاه‌ها قابلیت تبدیل به سکونتگاه‌های متفاوت را دارد.
آیینی خاطر نشان کرد: چون بیشتر خانه‌های بافت فرسوده به صورت یک طبقه ساخته شده‌اند بدون اضافه کردن زمین، می‌توان با ساخت مسکن چند طبقه، سرریز جمعیت را در این محله‌ها اسکان داد.
به گفته دبیرستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار با وجود رکود در ساخت و ساز در چند سال اخیر اما بافت فرسوده سهم خود را حفظ کرده است. از سال ۸۸ تا ۹۲، ۳۵۰ هزار واحدنوسازی شده است و در سال‌های رکود یعنی از سال ۹۲ تا ۱۴۰۰ ،۱۱۰ هزار و ۸۶۱ واحد نوسازی شده است که در آمار کاهش جدی داشتیم اما در مقایسه با رکود ساخت و ساز باز هم سهم نوسازی بافت فرسوده از کل ساخت و ساز فزاینده بوده است.
۹هزار فعالیت – پروژه مصوب ستادهای بازآفرینی شهری استان‌ها
بر اساس آمار شرکت بازآفرینی شهری، در مدت ۱۲ سال یعنی از سال ۸۴ تا ۹۶، ۴۵۳ پروژه در قالب برنامه نوسازی، در ۷۴ شهر به سرانجام رسیده است که این پروژه‌ها بالغ بر ۴۶۷ میلیارد تومان ارزش دارد اما ارزش روز پروژه‌ها بسیار بیشتر از این عدد خواهد بود. بر اساس برنامه ششم از ۲۷۰۰ محله ناکارآمد، سالانه باید ۲۷۰ محله بازسازی شود. تعداد پروژه های مصوب در برنامه اقدام مشترک ۹۱۶۱ پروژه است.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با بیان این که شهرداری‌ها، شرکت بازآفرینی شهری ایران و سایر دستگاه‌ها موظف به اجرای این پروژه‌ها هستند، تصریح کرد: سهم شهرداری‌ها ۲۹۴۸ پروژه، سهم شرکت بازآفرینی شهری ایران۱۵۵۸و سهم سایر دستگاه‌ها ۴۶۵۵ پروژه است. آمارها نشان می‌دهد از زمان اجرای برنامه یعنی از سال ۹۷، شهرداری‌ها ۱۱۵۴ پروژه (۳۹ درصد برنامه)، سایر دستگاه‌ها ۶۹۲ پروژه (۱۵ درصد برنامه) و شرکت بازآفرینی شهری ۱۱۴۳ پروژه (۷۳ درصد برنامه) را در دست اقدام دارند.
او افزود: در مجموع ۳۳ درصد از تعداد پروژه – فعالیت مندرج در برنامه اقدام مشترک تاکنون اجرایی شده است. در این میان شرکت بازآفرینی بیشترین میزان نوسازی و سایر دستگاه‌ها کمترین میزان را انجام داده‌اند این در حالی است که بر اساس سند ملی بازآفرینی شهری، سایر دستگاه‌ها موظف‌اند ۳۰ درصد منابع خود را به نوسازی اختصاص دهند.
