گروه اجتماعی/ محققان ایرانی توانستند با وجود تحریم‌های ظالمانه در زمره معدود کشورهای تولید کننده رادیو داروها قرار گیرند و از جدیدترین رادیو داروها رونمایی کنند. همین چند وقت پیش بود که شرکت‌های چند ملیتی داروسازی بازار ایران را گرفته بودند و بخش عمده ای از داروهای مورد نیاز کشورمان از کشورهای خارجی […]
گروه اجتماعی/
محققان ایرانی توانستند با وجود تحریم‌های ظالمانه در زمره معدود کشورهای تولید کننده رادیو داروها قرار گیرند و از جدیدترین رادیو داروها رونمایی کنند.
همین چند وقت پیش بود که شرکت‌های چند ملیتی داروسازی بازار ایران را گرفته بودند و بخش عمده ای از داروهای مورد نیاز کشورمان از کشورهای خارجی وارد می شد اما پس از انقلاب اسلامی سرعت پیشرفت علم خصوصا علوم پزشکی و صنعتی داروسازی به صورت غیرقابل تصوری رشد کرد و امروز ایران نه تنها نیازی به حضور پزشکان خارجی در کشور ندارد، بلکه متخصصان رشته های مختلف طی این دوران در کشور تربیت شده اند و بسیاری از مردم کشورهای دیگر حتی کشورهای اروپایی برای درمان به ایران مراجعه می کنند.
اما این همه پیشرفت عرصه بهداشت و درمان نیست و محققان ایرانی در زمینه تولید داروها نیز نقش چشمگیری داشته اند. برای همگان آشکار است که امروز یکی از مهمترین حوزه های علم که نقش مهمی در تولید کالاهای راهبردی (استراتژیک) دارد، «صنعت داروسازی» است.
هر چند که ایران تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی از واردکنندگان دارو به شمار می رفت اما پس از آن، داروسازی نیز همچون سایر بخش ها، دچار دگرگونی شد و تولید داروهای مختلف در داخل شروع شد تا جایی که اکنون بر اساس آمارها، ایران در زمینه تولید دارو در بیش از ۹۵ درصد داروها به مرحله ی خودکفایی رسیده است و تنها درصد کمی از این داروها از کشورهای خارجی وارد می شود و بخشی از داروهای تولید داخل به دلیل داشتن کیفیت مناسب به کشورهای دیگر صادر می شود.
تلاش محققان برای تولید داروها فقط به عرصه آنتی بیوتیک ها ختم نشده است و آنها تلاش خود را تولید رادیوداروها نیز به کار گرفته اند. شاید زمانی که ایران برای تامین معمولی ترین داروها نیازمند کمک کشورهای غربی بود، کسی فکرش را هم نمی‌کرد که بتوانیم امروز با افتخار اعلام کنیم که کشورمان در تولید رادیوداروها به خودکفایی رسیده و در زمره معدود کشورهای دنیا قرار گرفته است که از این صنعت برخوردارند آن هم با وجود تحریم‌های ظالمانه.
تحریم های ظالمانه پزشکی هسته ای
فراموش نمی‌کنیم که سال ۹۷ شرکت پارس ایزوتوپ، بزرگ‌ترین تأمین‌کننده داروهای رادیواکتیو ایران که ۱۸۰ مرکز پزشکی هسته‌ای کشور به داروهای آن وابسته هستند، بی‌سر و صدا تحریم شد. همان زمان انجمن علمی پزشکی هسته‌ای کشور بلافاصله در بیانیه‌ای هشدار داد که این اقدام غیرانسانی به توقف فعالیت‌های تشخیصی و درمانی وابسته به داروهای رادیواکتیو در بیش از ۱۸۰ مرکز پزشکی هسته‌ای کشور که سالانه به بیش از یک میلیون بیمار خدمات سلامت ارائه می‌دهند، منجر خواهد شد. این اتفاق در حالی رخ داد که در سر فصل بیانیه تحریم‌ها بر مستثنی بودن اقلام دارویی و کشاورزی تأکید شده بود. شاید همین خبر و این اقدام غیرانسانی کافی بود تا محققان ایرانی عزم خود را برای خودکفایی در این صنعت جزم کنند تا امروز نه تنها نیازی به واردات این محصولات نداشته باشیم بلکه به عنوان صادر کننده این محصولات نیز شناخته شویم.
رونمایی از جدیدترین رادیوداروها
امروز محققان ایرانی توانستند در زمره معدود کشورهای تولید کننده رادیو داروها قرار گیرند و از جدیدترین رادیو داروها با حضور رئیس جمهور رونمایی کنند. در سال‌های گذشته دانشمندان صنعت هسته‌ای تلاش کردند با استفاده از رادیو ایزوتوپ ها، رادیوداروهایی مختلف را برای تشخیص و درمان انواع سرطان تولید کنند و در دسترس بیماران قرار دهند. استفاده از رادیوداروها به علت تاثیرگذاری بالا و عوارض کم، به عنوان یکی از روش‌های درمان برای سرطان استفاده می‌شود.
ساماریوم ۱۵۳، لوتسیوم ۱۷۷، فسفر ۳۲، ایتریم ۹۰، ید ۱۳۱ از جمله رادیوداروهایی هستند که از طرف تا دانشمندان هسته‌ای به جامعه پزشکی کشور ارائه شده است و نسل جدید لوتسیوم ۱۷۷، دستاورد تازه دانشمندان صنعت هسته‌ای است که با نیمه عمر ۷ روز و تاثیرگذاری بالاتر نسبت به لوتسیوم ۱۷۷ بومی شده و ۲۰ فروردین از آن رونمایی شد.
این رادیودارو با اتصال به گیرنده‌های تومور و ساطع کردن پرتو در محل تومور سرطانی باعث نابودی آن می‌شود به صورتی که با از بین بردن گردش خون در محل تومور سرطانی از شکل‌گیری متاستاز و یا پراکندگی سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند. این رادیودارو جدید در حقیقت یک رادیو نوکلوئید جدید است که مورد توجه پزشکان هسته‌ای در درمان سرطان قرار گرفته است. این رادیودارو خصوصیات فروپاشی بالایی از خود نشان داده و می‌تواند برای درمان انواع سرطان‌ها مورد استفاده قرار گیرد. تابش بالای این رادیو دارو در سلول‌های تومور، گزینه موثری برای درمان را ارائه داده است. نسل جدید لوتسیوم ۱۷۷ دارای فوتون‌های کم انرژی است که تصویربرداری با دوربین‌های گاما را سهل‌تر کرده است.
تولید سی کیت تشخیص بیماری های صعب العلاج
در همین راستا دکتر محسن ساغری، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس انجمن علمی پزشکی هسته‌ای ایران می گوید: «خوشبختانه امروز ۲۰۰ متخصص پزشکی هسته‌ای در کشور درحال فعالیت هستند و به همین تعداد هم مراکز درمانی این رشته در کشور وجود دارد. پزشکی هسته‌ای دو پایه اصلی دارد، یکی پرتوداروها و دیگری تجهیزات مربوطه است که هرکدام وجود نداشته باشد عملا در این رشته نمی‌توان کاری انجام داد.»
وی ادامه می دهد: «خوشبختانه از سال ۱۳۶۸ عزیزان ما در مرکز رادیو ایزوتوپهای سازمان انرژی اتمی با همکاری که با ما داشتند موفق به ساخت پرمصرف‌ترین پرتو دارو به نام «تکنسیوم – ۹۹ام » شدند. عنصری که امروز به یک کالای استراژیک تبدیل شده است که تعداد کشورهای انگشت شماری آن را می‌سازند. این دارو هر هفته در اختیار مراکز پزشکی هسته‌ای قرار می‌گیرد و نقش بسزایی در امور پزشکی دارد.»
وی با اشاره به اینکه موفقیت محققان ایرانی تنها به تولید رادیو داروها ختم نمی شود، توضیح می دهد: «این تنها موفقیت دانشمندان ایرانی نیست بلکه تاکنون خوشبختانه بیش از سی کیت تشخیصی نیز در کشور ما تولید شده است که به سایر کشورها صادر می‌شود. علی رغم فراز و نشیب‌ها و تحریم توانستیم به پزشکی هسته‌ای رونق دهیم و خوشبختانه در این زمینه مشکلی وجود ندارد.»
تلاش برای درمان سرطان مغز استخوان
ساغری در ادامه صحبت‌هایش به نقش موثر این پرتوداروها برای درمان سرطان ها اشاره می کند و می گوید: «پرتو داروی جدید دیگری برای درمان سرطان مغز استخوان نیز تولید و در مرحله کارآزمایی بالینی قرارد دارد که در آینده برای درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. کیت این پرتو دارو هم در مرحله کارآزمایی بالینی قرار دارد. همچنین پرتو داروی جدید رادیم ۶۸ نیز در کشور تولید می‌شود و به وسیله پت اسکن می‌توان بسیاری از سرطان‌ها را تشخیص داد و آن را درمان کرد.»
به گفته رئیس انجمن پزشکی هسته ای ایران، «تولید فانتوم گالیوم ۶۸ یکی از دیگر از اقدامات خوب بوده است. تا قبل از تولید، این محصول را وارد می‌کردیم اما اکنون تولید کننده هستیم. دستگاه‌های پت اسکن برای کالیبره شدن و نمایش دقیق تصاویر به این ماده نیاز داشتند که اکنون این ماده در کشور تولید و در اختیار مراکز پزشکی قرار می‌گیرد.»
وی با ابراز خرسندی از رونمایی جدیدترین داروها در کشور ادامه می دهد: «بسیار خرسندیم که پزشکی هسته‌ای توانسته روی پای خود بایستد و امروز صاحب این علم در کشور باشیم و در حوزه تولید کیت و پرتوداروها خودکفا باشیم. امروز در حوزه تولید پرتوداروها خودکفا شدیم و هر نوع پرتوداروی مورد نیاز را تولید می‌کنیم و حتی امروز این محصولات صادر می‌شود. محققان ایرانی نشان دادند برای پیشرفت در این صنعت منتظر کشورهای غربی نمی‌مانند. در روزهای ابتدایی که تولید تکنسیوم آغاز شد تصور بر این بود که تولید این محصول مقرون به صرفه نیست اما با اعمال تحریم‌ها متوجه شدیم که اگر این محصول تولید نشده بود رشته پزشکی هسته‌ای و استفاده از خدمات ارزشمند آن تعطیل خواهد شد.»
درمان کم هزینه بیماران
امروز پزشکی هسته ای یکی از جدیترین فناوری های کشور به شمار می رود، صنعتی که می تواند کمک زیادی به درمان بیماری های صعب العلاج کند، بیماری هایی که برای درمان و اعزام به خارج از کشور نیازمند هزینه های گزافی هستند اما امروز این صنعت می تواند کمک زیادی به درمان کم هزینه تر این بیماران کند. در همین راستا محمود رضا آقامیری رئیس دانشکده مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی درمورد کاربردهای فناوری هسته‌ای در تشخیص و درمان بیماری ها با بیان اینکه اولین اثر کشف رادیو اکتیو بر سیستم بیولوژیک انسان بوده می گوید: «وقتی یک پرتو بر سیستم بیولوژیک اثر می‌گذارد می‌توان از آن در حوزه پزشکی نیز استفاده کرد. ما در حوزه پزشکی به دنبال ردیاب می‌گردیم و در درمان به وسیله پرتوها نیز به دنبال از بین بردن سلول‌های ناخواسته‌ای مانند سلول‌های توموری هستیم. رادیو اکتیو این قدرت را دارد که به صورت ردیاب عمل کرده و اطلاعات دقیق و خوبی را از شرایط فیزیولوژیک بدن به فرد بیننده یا پزشک مربوطه منتقل کند.»
آقامیری با بیان اینکه رادیواکتیو و رادیو ایزوتوپ‌ها می‌توانند عفونت ناشناخته و تومور در بدن را نشان دهند می‌گوید: «یکی از بهترین ابزارها در کنار ام.آر.آی و سی.تی.اسکن برای این موارد، استفاده از رادیو اکتیو و رادیوایزوتوپ هاست. اتم در کنار کاربردهایی نظیر تولید نیرو و تحقیقات کشاورزی و غیره در تشخیص و درمان نیز خدمات بزرگی را به بشر ارائه می‌دهد. فناوری کوات ۶۰ با یک انرژی منطقی و برخورد پرتوها به نقطه مورد نظر بدن، سلولی که دائماً در حال تکثیر است را تخریب کرده و به درمان بیماری می‌پردازد.»
باید راکتور لازم را داشته باشیم
رئیس دانشکده مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه حدود ۸۰ درصد انرژی فرانسه از انرژی اتمی تولید می‌شود گفت: «مشکلی که در پزشکی وجود دارد تولید رادیوایزوتوپ است یعنی باید راکتور لازم را داشته باشیم تا از ماده مورد نظر استفاده کنیم.»
آقامیری از انجام تست دهها رادیوایزوتوپ برای اثرگذاری بر درمان سرطان‌های مختلف خبرداد و گفت: «کشور ما امروز از نظر تحقیقات در این زمینه عقب نیست اما در عین حال باید راکتورها را هم تأمین کنیم.»
