قطر تلاش می‌کند تا میانجی شماره یک بین ایالات متحده و تعدادی از دشمنان سیاسی آن در خاورمیانه باشد، بویژه انکه زمان روی کار آمدن بایدن و گشوده شدن باب مذاکره وی با ایران نزدیک بوده و احتمالا قطر امیدوار است تا بتواند جای عمان را در وساطت بین واشنگتن و تهران اشغال […]
قطر تلاش می‌کند تا میانجی شماره یک بین ایالات متحده و تعدادی از دشمنان سیاسی آن در خاورمیانه باشد، بویژه انکه زمان روی کار آمدن بایدن و گشوده شدن باب مذاکره وی با ایران نزدیک بوده و احتمالا قطر امیدوار است تا بتواند جای عمان را در وساطت بین واشنگتن و تهران اشغال کند، اما فرصت‌های موفقیت وی اندک است.
دلیلی وجود ندارد تا بایدن را به سمت جایگزینی قطر به جای عمان بعنوان واسطه، سوق دهد و با توجه به دوستانه نبودن رابطه بین قطر و عربستان و امارات، این کشور گزینه مناسبی برای این وساطت نخواهد بود، چرا که عربستان و امارات هر دو خواهان مشارکت در مذاکره واشنگتن با تهران هستند.
دوحه خود را جایگزین طبیعی نقش عمان در مساله مذاکره آمریکا با ایران در پرونده هسته‌ای می‌داند و معتقد است که به صلح‌ها نزدیکتر است، این در حالی است که قطعا قطر با مخالفت عربستان با دخالت در مساله‌ای که برای ریاض اهمیت زیادی دارد مواجه می‌شود.
اما ظاهرا قطر این نقطه را نقطه مهمی می‌داند که با استفاده از آن می‌تواند برای صلح با عربستان فشار وارد کند، بویژه آنکه سعودی‌ها در سایه ورود بایدن به کاخ سفید، به دنبال تغییر اوراق روابط منطقه‌ای خود هستند، چرا که دوحه در رابطه با پرونده‌های حقوق بشر، ترور خاشقچی و جنگ یمن، مشکلات زیادی را در روابط بین عربستان و غرب ایجاد کرد.
خواسته‌های قطر تنها منحصر به ایفای نقش مسقط در مذاکرات احتمالی بین واشنگتن و تهران نیست، بلکه پژوهشگران نزدیک به دوحه می‌گویند رابطه قطر با ترکیه و نفوذ آن بر معارضان سوری و نیروهای طرفدار حکومت در لیبی، می‌تواند بعنوان عاملی برای پایان دادن به درگیری‌های طولانی استفاده شود، بخصوص بعد از آنکه قطر نقش واسطه را بین ایالات متحده و طالبان در افغانستان ایفا کرد.
نهی ابوالدهب، از تحلیلگران مرکز بروکینگز در دوحه، معتقد است که سنگ بنای سیاست خارجی قطر آن است که این کشور به مرکزی برای دیپلماسی تبدیل شود؛ و با توجه به اینکه تحریم‌های عربی عملیات واردات کالاهای اساسی برای قطر را از سال ۲۰۱۷ تهدید می‌کند، ایران اولین کشوری بود که اقدام به ارسال کالاهای اساسی برای قطر کرده و بنادر و حریم هوایی خود را به روی این کشور گشود. حتی در صورتی که تحریم‌ها علیه قطر برطرف شود، هیچ تضمینی برای عدم بازگشت آنها وجود ندارد، بنابراین قطر باب روابط اقتصادی خود با ایران را باز خواهد گذاشت.
عربستان نگران آن است که یکی از دشمنانش به سلاح هسته‌ای دست یابد، بویژه پس از آنکه موشک‌های کروز ایران و پهپادی تهران، تبدیل به بخشی از واقعیت‌های قدرت در خاورمیانه شده است. در این میان، پس از آنکه بایدن قدرت را به دست گیرد، با توجه به اینکه عتاب علنی خود را متوجه سعودی‌ها کرده و از برنامه اش برای مذاکره با ایران سخن گفته است، قطر هم تصور می‌کند که می‌تواند در یک جایگاه مذاکره‌ای بهتر قرار گرفته و نقش یک سازنده صلح را ایفا کند.
تنها چند روز پس از ترور سردار سلیمانی توسط آمریکا، پس از آنکه احتمالات شعله ور شدن جنگی بین ایران و ایالات متحده بالا گرفت، امیر قطر به تهران سفر کرد. تحلیلگران این سفر را دلیل فایده قطر برای ایالات متحده می‌دانند و معتقدند که سفر امیر قطر به تهران براساس درخواست ایالات متحده و با هدف توصیه به ایران برای خویشتنداری صورت گرفته است.
به گفته ابوالدهب، وزیر خارجه قطر نیز با پیام مشابهی به عراق سفر کرد و برای آرام کردن تنش‌ها پس از ترور سردار سلیمانی تلاش کرد. بنابراین، زمانی که مساله به تنش‌ها با ایران مربوط باشد، قطر موضع انزوا یا قطع رابطه را انتخاب نکرده و سعی می‌کند به سمت توقف تنش‌ها حرکت کند.
لازم به یادآوری است، پهپادی که عملیات ترور سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس را اجرا کرد از مقر ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا در قطر به بغداد پرواز کرده بود و در واقع آمریکا برای ترور سردار سلیمانی از خاک قطر استفاده کرده بود اما با اینحال در ایران کسی نسبت به این موضوع واکنشی نشان نداد و برای انتقام نیز پایگاهی در عراق مورد هدف موشک های سپاه قرار گرفت.
