سرویس سیاسی جمله – حدود سه ماه تا روز جمعه ۱۱ اسفند زمان داریم، روزی که دو انتخابات مهم مجلس شورای اسلامی دوره دوازدهم و مجلس خبرگان رهبری دوره ششم در این روز برگزار خواهد شد.
درحال حاضر دو گام مهم نام‌نویسی نهایی نامزدها و بررسی و اعلام صلاحیت نامزدها توسط هیات‌های اجرایی انجام شد و جامعه در انتظار اعلام صلاحیت قطعی نامزدهاست که ظرف چند روز آینده توسط ناظران شورای نگهبان انجام خواهد شد و انتظار می‌رود پس از آن فعل و انفعالات سیاسی و انتخاباتی به بستر جامعه کشیده شود.
بنا به دلایل بسیار که بررسی همه آنها از این مقال خارج است هنوز فضای کشور رقابتی و انتخاباتی نشده است و همین موضوع موجبات نگرانی بسیاری درخصوص کاهش مشارکت شد، موضوعی که همواره و برای همه رهبران و رجال شاخص جمهوری اسلامی ارزش و اهمیت راهبردی داشت و بر تحقق مشارکت حداکثری تاکید می‌کردند.
با توجه به این نکته که از حدود ۴۰ انتخاباتی که در عمر ۴۴ ساله جمهوری اسلامی ایران برگزار شد، در دو انتخابات اخیر که در ۲ اسفند ۹۸ و ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ برگزار شدند، پایین‌ترین نرخ مشارکت را شاهد بودیم، لازم است دلسوزان نظام نگران کاهش مشارکت باشند و بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که انتخابات ۱۱ اسفند هم سرنوشت مشابهی خواهد داشت.استدلال این عده این است که دو عامل اصلی که در دولت قبل موجب افت فشارخون مشارکت مردم شد و انگیزه عمومی برای حاضرشدن بر سر صندوق‌های رای را به قتل رساند، یعنی “تهدید مردم‌سالاری” و “ناکارآمدی نهادینه شده” در این دولت نیز استمرار دارد.
انتخابات در نظر افکار عمومی به این دلیل واجد اهمیت می‌شود که ببینند فردی که می‌تواند تفکرات و مطالبات آنان را در عرصه‌های قانون‌گذاری و نهادهای قدرت، پیگیری کند در میان نامزدها، حضور داشته باشد حتی اگر در نهایت موفق به کسب آرای لازم نشود و کرسی موردنظر را به دست نیاورد و اساساً دموکراسی معنا و مفهومی جز این ندارد.
دست بردن به ابزارهای فراقانونی برای حذف نمایندگان سلیقه‌های مختلف که در آخرین انتخابات به ردصلاحیت فردی موجّه مانند “علی لاریجانی” منجر شد، موجب گردید بسیاری از گروه‌های سیاسی و اجتماعی، امید و انگیزه لازم را برای شرکت در انتخابات از دست دادند.
جمهوری اسلامی نظامی مردم‌سالار است و کرسی‌هایی چون مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان رهبری، ریاست‌جمهوری، شوراهای شهر و روستاو انجمن‌های مختلف و مجامع صنفی با مکانیسم‌های انتخاباتی تعیین تکلیف می‌شوند و نمی‌توان با اعمال اراده گروهی خاص و اقلیت وارد عمل شد و نگاه و نظر طیف کثیری از جامعه را نادیده گرفت نامزدهای مجلس، رياست‌جمهوری، نظام پزشکی و اخیراً اتاق بازرگانی را حذف کرد تا جریان سیاسی اقلیت، پیروز شود و به دروغ خود را اکثریت جا بزند و توقع داست اکثریت جامعه انگیزه و رغبت خود را از دست ندهند.
باور ما این است که اقدامات حذفی که انجام شد یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش مشارکت مردم در دو انتخابات بود که نهادهای ناظر و دلسوزان می‌توانند در انتخابات آتی، از وقوع آن جلوگیری کنند و به این شکل سطح مشارکت را بالا ببرند.
نکته دومی که موجب شد مردم بی‌خیال انتخابات شوند این است که می‌بینند نوعی ناکارآمدی نهادینه شده و پایدار در ارکان قدرت به‌ویژه مجلس شورای اسلامی و ریاست‌جمهوری ریشه کرده است. اگر دولت‌مردان سیزدهم که لقب خود را دولت مردمی گذاشتند و استراتژی خود را رسیدن به ایران قوی ترسیم کردند در این زمینه گامی به‌عمل نیاورند نمی‌توان پیش‌بینی کرد کاهش مشارکت مردم در انتخابات حل خواهد شد.
برابر تحلیل ما این دو عامل مهم یعنی مؤلفه‌های مردم‌سالاری و شاخص‌های کارآمدی تا امروز وضعیت خوبی ندارند به‌عنوان نمونه اقدام هیات‌های اجرایی در رد صلاحیت نامزدهای منتقد و نمایندگان فعلی مجلس به اندازه‌ای بود که اعتراض دلسوزان نظام را بلند کرد و حتی امام جمعه موقت تهران از این اقدام انتقاد کرد و آن را دور از خردمندی دانست و امیدواریم شورای نگهبان که در این زمینه نظر نهایی را ظرف چند روز آینده اعلام خواهد کرد کار غیرخردمندانه هیات‌های اجرایی را جبران کند.
درخصوص ناکارآمدی نیز اوضاع معیشتی مردم، اقتصاد ویران، رها کردن مشکلات و چالش‌های بزرگ چون محیط‌زیست، بحران زباله و آلودگی هوا در بسیاری از شهرها و استان‌های کشور، مشکلات بازنشستگان، کارگران، مطالبات زنان، ناترازی در تولید برق و گاز و طیف وسیعی از مشکلات که برخی به اندازه سه دولت عمر دارند، به‌خوبی تایید می‌کند که مسئولان برای این مشکل هم برنامه خاصی ندارند و حتی برخی گرایش‌های خالص‌ساز آگاهانه تلاش دارند این ناکارآمدی را در چشم مردم برجسته کنند تا حوزه‌های اخذ رأی در ۱۱ اسفند خلوت‌تر باشد و آنان بتوانند بدون مزاحمت وارد مجلس شوند.
اینکه یکی از شخصیت‌های اصولگرا روز گذشته ضمن انکار مشکلات کشور از مردم خواست وضعیت رفاه و زندگی خود را با کشور کره جنوبی قیاس کنند که چند برابر جوانان ایران کار می‌کنند و کم‌تر از مردم ما می‌خورند و می‌خوابند همه در مسیر تحقیر مردم و افزایش نارضایتی و کاهش مشارکت است تا جریان خالص‌ساز بتواند در غیاب اکثریت، حضور مشکوک خود در ارکان قدرت را استمرار بخشد.
در چنین وضعیتی احتمال تحقق مشارکت حداکثری در انتخابات روز جمعه ۱۱ اسفند بسیار دور از ذهن است.
- نویسنده : ارسالی از سرویس سیاسی
