گروه اقتصادی جمله- عراق که روزی تحت نظامی بعثی و با وجود دیکتاتوری دیوانه مانند صدام حسین روزگار می‌گذراند، بعد از حمله ایالات متحده و تصرف شدنش عملا به یکی از مهمترین مراکز جنجال و ناآرامی در خاورمیانه بدل شد. اگرچه حمله آمریکا به خاک عراق فایده چندانی برای مردم این کشور نداشت، اما موجب شد پای جمهوری اسلامی ایران به خاک این کشور باز شود. ایران به مدد هوش و نبوغ شهید سلیمانی و رهبری هوشمندانه آیت الله خامنه ای توانست در محل تجمع آمریکایی‌ها چنان نفوذ کند که امروز هیچ تصمیم مهمی در این کشور بدون مشورت با ایران اخذ نمی‌شود و گروه های شیعی که برای مبارزه با داعش شکل گرفته بودند در ارتباطی تنگاتنگ با جمهوری اسلامی هستند. رسیدن به این جایگاه برای ایران هزینه‌های جانی و مالی فراوانی داشت، بنابراین توقع می‌رود که ایران سهمی چشمگیر در تجارت با عراقی‌ها داشته باشد.
همسایگی دو کشور، بعلاوه هم دینی و قرابت تاریخی موجب شکل‌گیری روابطی بسیار عالی میان مردمان ایران و عراق نیز شده است که بازتاب آن را به روشنی در مراسم اربعین دیدیم.
با این‌همه اما کمیت و کیفیت تجارت ایران و عراق هیچ نسبتی با آنچه ذکرش رفت ندارد.
به گزارش جمله، با توجه به میزان واردات عراق، ایران می تواند ۲۱ درصد از کل واردات عراق را تامین کند، اما این رقم در حال حاضر تنها کمی بیش از ۱۵ درصد است. از دلایل عدم تحقق بهره مندی کامل از این ظرفیت می توان به «تاثیرات تحریم های آمریکا»، «وجود دیدگاه های مختلف نسبت به ایران در دولت عراق»، «صادرات ناپایدار»، «تغییر مکرر قوانین گمرکی»، «تعرفه گمرکی متفاوت در مرزها» و «عدم وصول کامل مطالبات ارزی» اشاره کرد. عراق واردکننده بزرگ انواع کالا و خدمات از ابتدایی ترین نوع تا کالا و خدمات با فناوری بالا است. مواد غذایی و محصولات کشاورزی بزرگترین بخش از صادرات ایران به عراق است. بازار عراق به دلیل غیرتخصصی بودن ظرفیت بالایی برای پذیرش کالاهای صنعتی ایران دارد و فرصت مناسبی را برای رشد آنها فراهم می سازد.
در کنار موارد بالا، حجم عظیم ریالی که توسط زوار ایران در عراق خرج می شود منجر به مقرون به صرفه شدن واردات کالا از ایران به عراق شده است. در حال حاضر حدود نیمی از ترکیب کنونی صادرات ایران به عراق ناپایدار است و می تواند مشکلات جدی برای اشتغال ایرانیانی که در این حوزه فعالیت می کنند، ایجاد کند. عراق در گمرکات خود به دلیل تفاوت قوانین اقلیم کردستان با دولت مرکزی نسبت به دریافت عوارض گمرکی رفتار متفاوتی دارد. علاوه بر ناهماهنگی در گمرکات، تغییر مکرر قوانین گمرکی در عراق و ممنوع الورود شدن برخی کالاها بدون اطلاع قبلی به صادرات ایران آسیب زده است. با این حال، این مشکل دو راه حل دارد؛ اولا توافقنامه جامع تجاری بین ایران و عراق و دوما کاهش تعرفه های گمرکی. عدم تحقیقات بازار و انتخاب بازار مناسب در عراق، مشکلات متعدد گواهی ها و تعرفه صادراتی و عوارض گمرکی، حمل بار و دریافت وجه و تامین مالی صادرات از خریدار و بازاریابی مناسب از اصلی‌ترین چالش‌های موجود است. ضمن اینکه در چند سال اخیر تفاوت استانداردها و ورود افراد غیرحرفه ای به کیفیت صادراتی ایران نزد خریداران عراقی ضربه زده است.
رابطه امروز ایران و عراق به گفته آل اسحاق در دوران طلایی خود به سر می‌برد.
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق گفت در چند سال آینده رسیدن به تجارت ۲۰ میلیارد دلاری بین دو کشور ایران و عراق امکان‌پذیر است. در حال حاضر روابط تجاری بین دو کشور از مرز ۱۰ میلیارد دلار عبور کرده است و سال آینده قطعا بخش خصوص ما می‌تواند روابط تجاری با عراق را به ۱۰ تا ۱۱ میلیارد دلار برساند و این رقم می‌تواند بدون صادرات گاز و برق و خدمات فنی و مهندسی باشد.
با این حساب، به نظر نمی‌رسد جز بی برنامه گی و تحریم‌های آمریکا مشکل دیگری پیش روی تقویت رابطه تجاری با عراق باشد. اگر مشکلات مرتفع نشود ترکیه و کشورهای عربی به راحتی جای ایران را در عراق خواهند گرفت. این درحالی است که ایران برای ایجاد ثبات در عراق هزینه کرده و نباید اجازه دهد محصول این دسترنج نصیب دیگران شود. هرچند همینک نیز ترکیه و عربستان سهم قابل توجهی در اقتصاد عراق دارند، یعنی همان ممالکی که برای افزایش ناآرامی در عراق هزینه می‌کردند
- نویسنده : ارسالی از سرویس اقتصادی
