طبق روال سال‌های گذشته، همواره قطعی برق و خاموشی‌های گسترده در فصل تابستان و اوج مصرف برق به دلیل افزایش دما رخ می‌داد، ولی امسال در سردترین روزهای سال به طرز عجیبی شاهد پدیده قطعی برق هستیم. در واقع هم‌اکنون اذهان عمومی با یک سوال چالشی مواجه شده است: اینکه به راستی دلیل […]
طبق روال سال‌های گذشته، همواره قطعی برق و خاموشی‌های گسترده در فصل تابستان و اوج مصرف برق به دلیل افزایش دما رخ می‌داد، ولی امسال در سردترین روزهای سال به طرز عجیبی شاهد پدیده قطعی برق هستیم. در واقع هم‌اکنون اذهان عمومی با یک سوال چالشی مواجه شده است: اینکه به راستی دلیل قطعی برق در روزهای سرد سال چیست؟
در این بین دلایل مختلفی درباره قطعی برق مطرح شده است که از جمله پرتکرارترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- اجرای معاهده پاریس توسط دولت برای کاهش گازهای گلخانه‌ای
۲- استفاده از برق نیروگاه‌ها برای تولید بیت کوین
۳- افت تولید از میادین گازی پارس جنوبی
۴- افزایش مصرف گاز در بخش خانگی-تجاری و کمبودسوخت برای تامین سوخت نیروگاه‌ها
آیا افت تولید گاز از میادین پارس جنوبی دلیل اصلی قطعی برق است؟
علیرضا عبادی مدیر تولید و عملیات شرکت نفت و گاز پارس گفت: «وظیفه شرکت ما تولید گاز از بزرگترین میدان گازی جهان یعنی میدان گازی پارس جنوبی است. امسال ۱۰۰ درصد برنامه ابلاغی وزارت نفت برای تولید روزانه ۶۷۶ میلیون متر مکعب گاز غنی در روز محقق شده است».
وی ادامه داد: «تولید گاز از میادین پارس جنوبی نسبت به سال گذشته در دوره مشابه حدود ۶۰ میلیون متر مکعب در روز افزایش داشته است. در نتیجه طرح مباحثی چون افت فشار و افت تولید گاز از پارس جنوبی بیشتر برای هشدار دادن به مسئولین برای سال‌های آینده است و هنوز این اتفاق رخ نداده است».
عبادی همچنین اظهار داشت: «از تولید روزانه ۶۷۶ میلیون متر مکعب گاز غنی حدود ۵۹۲ میلیون متر مکعب گاز متان استحصال می‌شود که این گاز برای مصارف بخش خانگی و صنایع و نیروگاه‌ها به خطوط لوله گاز سراسری تزریق می‌شود. بنده این گزاره که گفته می‌شود دلیل قطعی برق ناظر به کمبود تولید گاز است را قاطعانه رد می‌کنم».
عبادی مدیر تولید و عملیات شرکت نفت و گاز پارس گفت: «البته ما توانایی افزایش تولید گاز از میادین را داریم اما به دلیل محدودیت‌هایی در صادرات میعانات گازی نمی‌توانیم گاز بیشتری تولید کنیم. زیرا همراه گاز غنی تولیدی از میادین علاوه بر متان، اتان و LPG و میعانات نیز تولید می‌شود و به دلیل تحریم‌ها در صادرات میعانات دچار مشکل هستیم. اما به هر حال ۱۰۰ درصد برنامه ابلاغی وزارت نفت را به هر صورت ممکن محقق کردیم».
با وجود تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها چرا مصرف گاز افزایش یافته است؟
محمدرضا جولایی مدیر دیسپاچینگ شرکت ملی گاز گفت: «در حال حاضر به طور میانگین از کل تولید گاز متان کشور (۸۳۳ میلیون متر مکب)، روزانه ۶۱۵ میلیون متر مکعب در بخش خانگی و تجاری به مصرف میرسد. بین ۹۰ الی ۱۰۰ میلیون متر مکعب به نیروگاه‌ها تخصیص می‌یابد و مابقی نیز در صنایع عمده مثل کارخانه‌های سیمان، فولاد و پتروشیمی‌ها مصرف می‌شود».
وی افزود: «در سال گذشته مصرف گاز بخش خانگی و تجاری در فصول سرد ۵۷۰ میلیون متر مکعب در روز بوده است ولی امسال این رقم به ۶۱۵ میلیون مترمکعب رسیده است. یکی از دلایل این افزایش مصرف به دلیل اجرای پروژه‌های گازرسانی بوده است. البته دلیل عمده‌تر مربوط به شیوع کرونا و افزایش مصرف آب گرم توسط مردم برای شستشو و همچنین باز گذاشتن درها و پنجره‌ها برای تهویه هواست».
جولایی گفت: «مصرف گاز بخش‌هایی مثل مساجد، مدارس و دانشگاه‌ها خیلی جزئی است و معادل ۳ درصد از کل مصرف بخش خانگی و تجاری است. در نتیجه تعطیل بودن این واحدها نقش زیادی در کاهش مصرف نخواهد داشت. ضمن اینکه توجه داشته باشید که این مراکز هم‌اکنون باز هستند و کادر اداری آنها نیز در حال مصرف گاز هستند. در نتیجه اینکه گفته شود “با وجود تعطیلی مدارس پس چرا مصرف گاز زیاد شده است” گزاره قابل اعتنایی نیست».
هرگز نگفتیم گاز داریم ولی به نیروگاه‌ها نمی‌دهیم!
همانطور که اشاره شد طبق اطلاعات و آمار رسمی کشور که توسط متولیان امر ارائه شده، مصرف گاز در بخش خانگی به شدت بالا رفته است و همین موضوع دلیل اصلی کمبود گاز در کشور و در نتیجه نرسیدن گاز به نیروگاه‌ها و قطعی برق در زمستان است. حال ممکن است این سوال در ذهن ایجاد شود که اگر دلیل اصلی کمبود گاز در کشور ناشی از افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری است، پس چرا سخنگوی شرکت ملی گاز در مصاحبه‌ای عنوان کرد که هیچ کمبود گازی در کشور وجود ندارد؟
در این راستا محمد عسگری سخنگوی شرکت ملی گاز گفت: «در مصاحبه‌ای که اخیرا از بنده منتشر شده است منظور بنده از اینکه کمبود گاز در کشور نداریم این بود که در حال حاضر شرکت ملی گاز به اندازه‌ای که بتواند به تعهداتش در قبال تامین سوخت نیروگاه‌ها عمل کند گاز به نیروگاه‌ها ارسال می‌کند».
وی ادامه داد: «ببینید در فصول سرد به دلیل افزایش مصرف گاز در بخش خانگی مجموعه وزارت نفت تصمیم می‌گیرد که درصد ارسال گاز به نیروگاه‌ها را کاهش دهد و به جای گاز از سوخت دوم مثل مازوت و گازوئیل برای تامین سوخت آنها استفاده شود. در نتیجه برای فصول سرد، رقم تعیین شده برای ارسال گاز به نیروگاه‌ها توسط شرکت ملی گاز نسبت به فصول دیگر کمتر است و ما نیز به تعهد خود برای تامین این رقمِ کمتر عمل کردیم و گازی که تکلیف شده بود را به نیروگاه‌ها رساندیم و حتی بیشتر از مقدار تکلیفی این کار را کردیم».
علیرغم پر بودن مخازن سوخت مایع نیروگاه‌ها، این واحدها برق تولید نمی‌کردند!
تا اینجای کار مشخص شد که افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری باعث شده است که بخشی از سوخت موردنیاز نیروگاه‌ها از گاز به گازوئیل و مازوت شیفت پیدا کند و ظاهرا طبق برنامه مشخص شده توسط وزارت نفت، شرکت ملی گاز نیز به تمامی تعهدات خود برای ارسال بخش گازی سوخت نیروگاه‌ها عمل کرده است. در نتیجه به نظر میرسد باید دلیل نرسیدن سوخت به نیروگاه‌ها و قطعی برق را عملکرد شرکت ملی پالایش و پخش در ارسال سوخت مایع (گازوئیل و مازوت) جستجو کرد.
طبق آمار واحد دیسپاچینگ شرکت ملی گاز، این شرکت موظف به ارسال روازنه ۱۰۰ میلیون متر مکعب گاز به نیروگاه‌ها بوده است که تمامی تعهدات تکلیف شده، انجام شده است. همچنین طبق برنامه وزارت نفت قرار بود مابقی سوخت موردنیاز نیروگاه نیز از طریق ارسال حدود ۳۵ میلیون لیتر مازوت و گازوئیل تامین شود.
در این راستا خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس وضعیت ارسال سوخت مایع به نیروگاه‌ها را شرکت ملی پالایش و پخش جویا شد. طبق اطلاعات این شرکت میزان ظرفیت مخازن مازوت نیروگاه‌های کشور ۲٫۸ میلیارد لیتر بوده که از این میزان ۱٫۴ میلیارد لیتر آنها از سوخت مایع پر شده است. همچنین علیرغم تکلیف ارسال روزانه ۳۵ میلیون لیتر مازوت و گازوئیل به نیروگاه‌ها، این شرکت می‌گوید فراتر از تعهدات خود عمل کرده و در این ایام روزانه حدود ۱۰۰ میلیون لیتر مخلوط مازوت و گازوئیل را به نیروگاه‌ها تحویل داده است.
حال سوال اساسی این است که اگر مسئولین شرکت ملی پالایش و پخش نیز در انجام تکالیف خود مبنی بر سوخت‌رسانی به نیروگاه‌ها موفق بوده‌اند، پس چرا در روزهای اخیر شاهد قطعی برق بوده‌ایم؟
دستور سازمان محیط زیست درباره توقف استفاده از سوخت مایع در نیروگاه‌ها
با فرض صحت آنچه مسئولان وزارت نفت گفته‌اند، به نظر میرسد می‌توان دلیل اصلی عدم استفاده نیروگاه‌ها از سوخت مایع را در منع استفاده از این سوخت در نیروگاه‌ها توسط سازمان محیط زیست جستجو کرد. در این راستا عیسی کلانتری رئیس سازمان محیط زیست در برنامه زنده تلویزیونی گفت: «بنده معتقدم بهتر است روزانه دو ساعت خاموشی برق داشته باشیم، اما از مازوت استفاده نشود».
البته ادعای رئیس سازمان محیط زیست مبنی بر اینکه مازوت عامل اصلی آلودگی هوا در کلانشهرهاست، در جلسه سه شنبه گذشته مدیریت منابع سوخت نیروگاه‌های کشور قویا رد شده است. در نتیجه از این به بعد احتمالا با تداوم استفاده از این سوخت در نیروگاه‌ها، قطعی برق در بخشهای مختلف کشور نیز متوقف خواهد شد.
در مجموع با توجه به اعداد و ارقام ذکر شده مشخص شده است که افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری دلیل اصلی در ایجاد محدودیت برای تامین گاز مورد نیاز نیروگاه‌ها بوده است. بحث افت تولید میدان گازی پارس جنوبی با توجه به افزایش تولید گاز نسبت به سال گذشته در موضوع قطعی برق تاثیر چندانی نداشته است. همچنین قبلا در گزارشی با عنوان «استخراج بیت‌کوین عامل خاموشی‌های برق در کشور است؟» به سهم بسیار پایین استخراج رمزارزها از مصرف برق کشور و چرایی تاثیر نداشتن استخراج بیت کوین در خاموشی‌های اخیر پرداخته است.
بر اساس آنچه گفته شد، در حال حاضر تا جای ممکن و در حداکثر ظرفیت، گاز و هر نوع سوخت دیگر از میادین گازی کشور و پالایشگاه‌ها تولید و به مصرف مردم و نیروگاه‌ها میرسد. یعنی مجموعه نهادهای متولی هر آنچه در توان داشتند برای تولید و مصرف حداکثری هیدروکربن‌های موجود در کشور گذاشته‌اند. در نتیجه در این حجم بالا از تولید و مصرف گاز و سایر هیدروکربن‌ها، اساسا صحبت از کاهش مصرف سوخت در نیروگاه‌ها به دلیل اجرای معاهده پاریس بی‌معنی است.
همچنین با توجه به کاهش درآمدهای دولت، طبیعتا حجم سرمایه‌گذاری دولت برای پروژه‌های عمرانی از جمله ساخت نیروگاه نیز با محدودیت‌های جدی مواجه شده که این موضوع نیز دلیل اصلی عدم توسعه نیروگاه‌ها در سال‌های اخیر است.
