در این میان جمهوری اسلامی ایران نیز سعی دارد با شناخت کامل تیم سیاست خارجی و امنیت جدید آمریکا، تا حد ممکن جلوی خسارت‌های ناشی از سیاست‌های ضدایرانی واشنگتن را بگیرد. نامزدشدن ریچارد گرنل به عنوان نماینده ویژه آمریکا در امور ایران سؤالات زیادی را پیش‌روی دولتمردان، کارشناسان و علاقه‌مندان به حوزه سیاست خارجی ایجاد کرده است. سابقه ضدایرانی و رادیکال گرنل در قبال جمهوری اسلامی ایران، چشم انداز هرگونه مذاکره یا تفاهم سیاسی با واشنگتن را به حداقل کاهش داده است.
ریچارد گرنل کیست؟
ریچارد گِرنل ۵۸ ساله عضو حزب جمهوری خواه و تحصیل کرده دانشگاه هاروارد است. در سابقه کاری وی حضور به عنوان نماینده ویژه آمریکا در مذاکرات صلح صربستان- کوزوو، سخنگوی آمریکا در سازمان ملل، سرپرست اداره اطلاعات ملی آمریکا و سفیر آمریکا در آلمان دیده می‌شود. وی در در دوران تصدی‌گری پست سفیر آمریکا در برلین، برخلاف سفرای پیشین این کشور اقدام به برقراری ارتباط با جناح «راست افراطی» در آلمان کرد که این اقدام به مثابه عملی غیرحرفه‌ای و حاشیه‌ساز مورد انتقاد قرار گرفت.
علاوه بر مشاغل رسمی دولتی، گرنل در بین سال‌های ۲۰۰۹ الی ۲۰۱۷ شرکت «Capitol Media Partners» در زمینه مشاور در امور استراتژیک، رسانه، دیپلماسی عمومی مشغول به فعالیت شد و خیلی زود دفاتری در لس آنجلس، سانفرانسیسکو، نیویورک و واشنگتن دی. سی دایر کرد. در سابقه کاری وی قرار گرفتن در سمت سخنگوی سیاست خارجی ستاد میت رامنی نامزد جمهوری خواهان در سال ۲۰۱۲ دیده می‌شود. در سال ۲۰۱۶ هنگامی که وی در دولت ترامپ مشغول به فعالیت شد، دولت مجارستان ۱۰۰ هزار دلار به شرکت مشاور وی پرداخت کرد که این موضوع براساس قانون «ثبت عوامل خارجی» اعلام نشده بود.
از مخالفت با برجام تا حمایت از فتنه‌گران
بازگشت مجدد ترامپ به کاخ سفید سبب ایجاد این سؤال در میان کارشناسان و تحلیلگران شده است که دولت جدید وی چه سیاستی در قبال تهران اتخاذ خواهد کرد. برخی معتقدند با توجه به اعضای پیشنهادی تیم سیاست خارجی و امنیت ملی جدید آمریکا احتمالاً راهبرد دولت جدید کاخ سفید در قبال ایران سخت‌گیرانه‌تر خواهد بود. در این سناریو آمریکا علاوه بر کمپین «فشار حداکثری» ممکن است به سمت فعال‌سازی «پلن بی» (plan B) علیه تهران، یعنی ایجاد تهدید معتبر نظامی علیه سایت‌های اتمی ایران حرکت کند. در سناریو دوم بر تجربه شکست خورده دوره نخست ترامپ تأکید می‌شود که هیچ دستاورد مشخصی برای تهران- واشنگتن نداشته و تنها سبب پیچیده‌تر شدن روابط مذاکرات غیرمستقیم میان دو کشور شده است. در این روایت وجود افرادی مانند ایلان ماسک که سعی دارند گره‌های کور سیاست خارجی آمریکا را باز کنند به مثابه فرصتی نگریسته می‌شود که می‌تواند در نهایت به شکل‌گیری توافق کمک کند. سؤال کلیدی آن است که انتصاب ریچارد گرنل در نهایت روابط ایران و آمریکا را به کدام سمت هدایت خواهد کرد؟
براساس اظهارنظر‌ها و سوابق کاری گرنل به نظر می‌رسد که ترامپ همراه با خواسته‌های نتانیاهو یکی از ضدایرانی‌ترین نامزد‌های ممکن برای پست «نماینده ویژه آمریکا در امور ایران» را نامزد کرده است. این سیاست‌مدار جمهوری خواه از جمله مخالفان سرسخت توافق موسوم به برجام محسوب می‌شود. وی را می‌توان یکی از معماران اصلی خروج ترامپ از برجام و ایجاد کمپین فشار حداکثری دانست. او به این اقدام بسنده نکرد و با خطاب قرار دادن شرکت‌های اروپایی به آن‌ها هشدار داد که باید فوراً از بازار ایران خارج شوند وگرنه با مجازات وزارت خزانه داری مواجه خواهند شد. نکته کلیدی آن است که نماینده جدید آمریکا در امور ایران موافق استفاده از ابزار نظامی برای هدف قرار برنامه اتمی ایران است اما در مجموع نگاه مثبتی به حمله نظامی تمام عیار و‌ایده اشغال ایران ندارد. فشار گرنل به اروپا تنها ختم به مسأله هسته‌ای نشد و او با تهدید دولتمردان اروپایی خواستار مسدود شدن دارایی‌ها و توقف فعالیت حزب الله لبنان در قاره سبز شده بود. با این حال برخی تحلیلگران با اشاره به سابقه کار وی در دستگاه اطلاعاتی آمریکا معتقدند انتخاب چنین فردی نشان دهنده تمایل ترامپ برای معامله با ایران است.
دیگر سند برای اثبات رویکرد ضدایرانی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران (! ) همراهی وی با آشوب بنزینی آبان ۹۸ و متهم کردن دولت مشروع ایران است. وی بار‌ها خواستار اجرایی شدن‌ایده‌های «انقلاب رنگی» در داخل ایران شده و از جامعه بین‌المللی رسماً خواسته تا در جهت نظام جمهوری اسلامی بسیج شوند. چنین اظهاراتی در جریان اغتشاشات ۱۴۰۱ نیز از سوی گرنل دیده می‌شود.
احیای کمپین فشار حداکثری یا اجرای پلن بی
پایگاه خبری «رؤیترز» با عنوان «رئیس سابق اطلاعاتی آمریکا» به استقبال انتخاب ریچارد گرنل به عنوان نماینده جدید کاخ سفید در امور ایران رفته است. استیو هالند و تروور هانیکات معتقدند چنین انتخابی می‌تواند سیگنال به منطقه در خصوص آمادگی واشنگتن برای مذاکره با ایران باشد!
«تایمز اسرائیل» از قرار گرفتن نام ریچارد گرنل در لیست ترامپ برای رسیدگی به پرونده ایران خبر داد. صهیونیست‌ها نیز معتقدند چنین انتخابی شاید نوعی ارسال سیگنال مذاکره از سوی واشنگتن باشد! هنوز هیچ تصمیم نهایی در این رابطه گرفته نشده است اما به نظر می‌رسد آمریکا قصد تا ضمن افزایش دایره تحریم‌های ایران، مسیر دیپلماسی را به منظور متوقف کردن برنامه اتمی ایران امتحان کند.
«العربی الجدید» نیز در گزارشی مدعی شد که ترامپ قرار است تا ریچارد گرنل را به عنوان مسئول پرونده ایران در نظر بگیرد. آنچه مسلم به نظر می‌رسد آن است که این انتخاب هنوز قطعی نشده و ممکن است در لحظات آخر زور لابی‌های قدرت بر دیگری چربیده و مهر خود را برای این منصب نامزد کنند.
بهره سخن
نامزد شدن ریچارد گرنل در پست نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، نشانه هر چه باشد، نمی‌تواند لزوماً به معنای صلح‌طلبی و گفتگو میان تهران- واشنگتن معنا شود. در نظام فکری و خط مشی گرنل برای رسیدگی به پرونده ایران نه تلاش سیاسی- اقتصادی، بلکه اعمال زور و قدرت است که می‌تواند منافع آمریکا را تأمین نماید. با این حال مطبوعات جریان اصلی سعی دارند تا مطرح شدن نام چنین فردی را نشانه از سرگیری مذاکره ایران و آمریکا در دوران ترامپ بدانند. وجود چنین ادراکی چشم انداز هرگونه مذاکره، کاهش یا کنترل تنش با آمریکا را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد. با توجه به ویژگی‌های شخصیتی و کارنامه کاری گرنل لازم است تا تهران بیش از گذشته آماده سیاست‌های تهاجمی دولت ترامپ باشد. گام اول در این مسیر احیای «اتاق جنگ اقتصادی» با آمریکا و تدبیر برای مقابله با تهدیدات فزاینده واشنگتن علیه اقتصاد و مؤلفه‌های قدرت کشور است. بیشینه‌سازی قدرت ملی و تأکید بر مذاکره براساس سه اصل عزت، حکمت و مصلحت می‌تواند میزان تاب‌آوری کشور را در برابر تهدیدات فزاینده دولت جدید آمریکا افزایش دهد.
