زهرا ایران‌شاهی / امروزه مهمترین مساله برای کارخانه های هواپیماسازی و شرکتهای هواپیمایی، پروازی ایمن و مطمئن است. اما چگونه می توان سلامت و ایمنی یک پرواز را تضمین کرد؟ یکی از مهمترین کارها در این زمینه، اطمینان از سلامت کامل بدنه، موتور و سیستم های داخلی یک هواپیما است. کاری که توسط متخصصان […]
زهرا ایران‌شاهی /
امروزه مهمترین مساله برای کارخانه های هواپیماسازی و شرکتهای هواپیمایی، پروازی ایمن و مطمئن است. اما چگونه می توان سلامت و ایمنی یک پرواز را تضمین کرد؟ یکی از مهمترین کارها در این زمینه، اطمینان از سلامت کامل بدنه، موتور و سیستم های داخلی یک هواپیما است. کاری که توسط متخصصان تعمیر و نگهداری هواپیما انجام می گیرد.
در کشور ما یکی دو سالی است که مبحث تعمیرات و نگهداری هواپیما با تکیه بر توان متخصصان داخلی در حال انجام است و در این راه با وجود مشکلات فراوان متاثر از تحریم ها اما دانش فنی هیچوقت نزول نکرده است. چراکه بدون شک ایمنی پرواز هر هواپیما باید تامین شود؛ یعنی تمامی قطعات، سطوح و سیستم های هر هواپیما باید از لحاظ فنی در وضعیت مطلوب و سلامتی کامل باشد.
برای حفظ این سلامتی، کارخانه سازنده هر هواپیما به کمک سازمان هواپیمایی کشوری که آن هواپیما را ساخته است؛ بازرسی های منظمی برای هر هواپیما تنظیم کرده است و براساس آن تمام قطعاتی که لازم است در ساعت های معین پروازی بازرسی شود، مورد بررسی قرار گرفته و اگر ایرادی پیدا کرده باشد، در صورت امکان تعمیر و در غیر این صورت تعویض می شود. این برنامه ریزی تعمیر و تعویض قطعات هواپیما به صورت منظم انجام می گیرد. برای مثال قطعه ای پس از ۵۰ ساعت پروازی و قطعه ای دیگر پس از ۳۰۰ ساعت پروازی بازرسی می شود البته افرادی می توانند به طور منظم، کار تعمیر و تعویض قطعات را انجام دهند که هواپیما را خوب شناخته و با اجزای آن و سیستم های آلات دقیق هواپیما آشنا بوده و بدانند که موتور هواپیماهای مختلف، متفاوت است. از همین رو این تخصص نیاز به اطلاعات آکادمیک و دانشگاهی دارد.
این در حالی است که کاپیتان تورج زنگنه مدیرعامل «هما» که چندی پیش در مراسم بازنشستگی پرسنل مهندسی و تعمیرات سخن می گفت، ضمن تشکر از زحمات کارکنان این قسمت، اظهار داشت: مهندسی و تعمیرات قلب سیستم است و بر همین اساس جایگاه این قسمت باید در شرکت تقویت شود.
وی در ادامه افزود: مهندسی و تعمیرات هما با اتکا به متخصصان، تجهیزات و مهمتر از همه دانش خود می‌تواند کار تعمیرات کوچکترین قطعه تا بزرگترین قطعه و از جمله موتور را به شایستگی انجام دهد و همه ما در این راستا حرکت خواهیم کرد.
کاپیتان زنگنه با اشاره به توانمندی‌های قسمت مهندسی و تعمیرات، خاطرنشان کرد: در صورتی که کارها در قسمت‌های هما از جمله این قسمت به شکل تیمی انجام شود، قطعاً موفقیت کار دوچندان خواهد بود.
این در حالی است که در عصر حاضر سفرهای هوایی از رونق خوبی برخوردارند و افراد بسیاری ترجیح می دهند برای کوتاه کردن مسافت و صرفه جویی در زمان از هواپیما استفاده کنند. به همین علت ایمنی پرواز مساله ی بسیار مهمی برای صنعت هوانوردی ست و تلاش های بسیار زیادی در این زمینه انجام می شود که از جمله ی آن ها می توان به فلایت چک و بررسی فنی هواپیما اشاره کرد که پس از هر فرود و در دوره های منظم انجام می شود.
درواقع در بخش تعمیرات، سه بخش سازه، موتور و اویونیک، سه بخش اصلی هر هواپیما هستند. اویونیک (Avionics) اصطلاح ساخته شده از دو کلمه «هوانوردی یا هواپیمایی/ Avaition» و «تجهیزات الکترونیک/ Electronics» است. اویونیک در برگیرنده تجهیزات برقی و الکترونیکی هواپیما است. تعداد کل قطعات برخی هواپیماهای مسافری به ۶ میلیون قطعه می رسد. از طرفی ناوگان صنعت هوایی حمل و نقل غیرنظامی شرکت های ایرانی، شامل حدود ۱۵۰ فروند هواپیما است و تعداد ۶ هزار نفر متخصص و تکنسین در بخش تعمیر و نگهداری هواپیما شاغل به کار هستند.
گفتنی است که هواپیماها در ایران در سال ۱۳۹۶ در مجموع نزدیک به ۲۴ میلیون مسافر را جا به جا کرده اند. در آذر سال ۱۳۹۷ و پس از افزایش جهشی قیمت ارز و افزایش قیمت بلیت هواپیما اعلام شد که تعداد مسافران جا به جا شده با هواپیما به میزان ۳۳ درصد کاهش داشته است. اما این میزان در حال حاضر روبه افزایش است.
یک کارشناس صنعت هوایی کشور در اینباره معتقد است که تکنولوژی صنعت هواپیمایی، تکنولوژی سطح بالا است. برای مثال، طراحی هواپیما، یک شاخه رشته هوا- فضا است. مهندسان طراح که برای اولین سازه هواپیما را می سازند تست های خیلی زیادی انجام می شود و هزینه هایی بسیار بالایی صرف می شود. در نهایت برند معروفی مثل ایرباس می آید هواپیمای ایرباس ۳۵۰ یا ایرباس ۳۸۰ را طراحی می کند. این شرکت از نهادهای ذیربط مجوز می گیرد این هواپیمای ساخته شده که استانداردهای لازم را دارد به ایرلاین های سراسر دنیا بفروشد.
عباس علی امانی افزود: ادامه کار مهندسین طراح، گروه مهندسی تعمیر و نگهداری شرکت ها هستند که باید دوره ویژه آموزشی آن هواپیما را بر اساس چارت آموزشی شرکت تولید کننده هواپیما را بگذرانند. یکی از بزرگترین آیتم های خرید هواپیما، آموزش آن هواپیما به دو گروه مهم خلبان ها و مهندسین تعمیر و نگهداری است.
حوزه فعالیت این مهندسان بستگی به این دارد که بخواهند تا چه حد رشد کنند. اگر بخواهند در خط پرواز یا در آشیانه تعمیر و نگهداری هواپیما، تکنسین باشند بعد از مدرک دیپلم، می توانند دوره دو ساله تعمیر و نگهداری را بگذرانند و بعد از آن وارد یک ایرلاین شوند و از طریق آن ایرلاین به سازمان هواپیمایی کشوری معرفی شوند.
گام بعدی این است که این افراد در اداره استاندارد سازمان، امتحان بدهند و مدرک مکانیک یا مدرک اویونیک دریافت کنند. اویونیک، قسمت مربوط به دستگاه های الکترونیک و ناوبری و سیستم های الکترونیک هواپیما است.
با این دو مدرک پایه ورود می کنند. دو، سه سال کار می کنند و به اصطلاح آچار به دست می شوند. بعد از آن می توانند دوره تخصصی تایپ یک هواپیمای خاص را بگذرانند یعنی آموزش های عملی و نظری را فرابگیرند. بعد از چهار یا پنج ماه امتحان آن را بگذرانند.
گفتنی است که تعمیر و نگهداری هواپیما، یک دنیای بزرگ است. سازه هواپیما و موتور آن، دستورالعمل هایی از طرف کارخانه دارد و بر اساس آن دستورالعمل ها، باید چک ها و بازرسی های دوره ای انجام شود. در ایرلاین ها، چک های روزانه و هفتگی را در خط پرواز و فضای باز انجام می دهند ولی چک های سنگین تر یعنی اورهال باید در جایی به اسم آشیانه که امکانات خاص خود و استانداردهای خیلی بالایی را دارد، انجام شود. در آنجا تکنسین ها بر اساس دستورالعمل شرکت سازنده هواپیما، چک های دوره ای را انجام می دهند.
