سایه برین روزنامه نگار – طی هفته گذشته، انتشار تصاویری از قطع درختان در خیابان ایتالیا، نگرانی شهروندان تهرانی را به دنبال داشت. درست چند روز پس از انتشار این تصاویر، مورد مشابه در کاخ سعدآباد تهران، باعث جریحه‌دار شدن افکار عمومی شد. خبر قطع درخت چنار ۲۰۰ ساله در لرستان نیز مزید بر علت نگرانی‌ها شد.
قطع درختان کهنسال آن هم تنها در فاصله چند روزه، اتفاقی نبود که به راحتی برای مردم هضم شود؛ آن هم وقتی که دغدغه درختان قدیمی، همواره پشت ذهن مردم هست و ریشه این دغدغه از بی‌لطفی‌هایی است که در طول زمان به درختان کهنسال پایتخت و دیگر شهرهای کشور روا داشته شده‌است. همچون عدم رسیدگی به درختان خیابان ولیعصر (عج) یا قطع درخت آرزوها در شیراز و موارد دیگری که برشمردن آنها هدف اصلی این متن نیست.
جوابیه‌های ضد و نقیض
پس از اینکه تصاویر قطع این درختان در فضای مجازی دست‌به‌دست شد و انتقاداتی را به دنبال داشت، مسئولان مربوطه مجبور به واکنش شدند. واکنش‌ها به قدری ضد و نقیض است که تشخیص درست بودن یکی و نقض باقی به شکل صددرصدی، حداقل از توان ما خارج است! ابتدا به این واکنش‌های متفاوت نگاهی می‌اندازیم و انتخاب منطقی‌ترین آن را به افکار عمومی واگذار می‌کنیم و سپس به اظهار نظر خود در این زمینه می‌پردازیم.
ابتدا، یکی از مدیران مجموعه سعدآباد در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی «رکنا» تاکید داشت: «هیچ‌کدام از درختان سالم این مجموعه قطع نشده‌اند. تعداد درختان قطع‌شده به انگشتان یک دست هم نمی‌رسد. علت قطع این درختان، درگیر شدن آنها با آفت سوسک چوب‌خوار بود.»
سپس روابط عمومی مجموعه سعدآباد هم به روزنامه «همشهری» خبر داد که فقط ۳ درخت آن هم به دلیل خشکیدگی و آفت زدگی قطع شدند. ذکر این نکته حائز اهمیت است که در تصاویر منتشر شده، آنچه به وضوح قابل رویت است، تصویر سه درخت نیست و بیشتر است.سپس اطلاعیه مجموعه فرهنگی سعدآباد، تمام ادعاها و حتی جوابیه‌ها را نقض کرد. این بیانیه مدعی شد که تصویر منتشر شده از قطع درختان برای پارسال است و مربوط به جمع‌آوری تنه‌های رهاشده درختان ناشی از خشکه‌گیری است. در این اطلاعیه به سقوط یک درخت خشکیده روی یک شهروند هم اشاره شده‌است. این بیانیه در ادامه به کشف پایه ستون قاجاری دفن‌شده در محدوده کاخ سبز اشاره و تاکید کرده‌است: «کشف پایه ستون قاجاری دفن شده در محدوده کاخ سبز نیز که خبر آن یک روز قبل از انتشار خبر دروغ بریدن تعداد زیادی از درختان سعدآباد، اعلان رسمی شد، درواقع خنثی‌سازی توطئه «سرقت» این ارث ملی بوده‌است.»
شایان ذکر است روابط عمومی مجموعه تاریخی ـ فرهنگی سعدآباد هفته گذشته اطلاع داده بود که همکاران واحد خدمات و پشتیبانی حین مأموریت‌های ابلاغی و روزمره در یکی از محوطه‌های مجموعه سعدآباد، متوجه بخشی از یک اثر سنگی در محوطه این مجموعه شدند و سپس اثر مکشوفه تاریخی با حفاری تکمیلی و کاملا حفاظت‌شده از عمق خاک خارج و با تدابیر حداکثری به محوطه امن در سعدآباد منتقل شد.
سپس در این میان، شهرداری هم کاملا خود را کنار کشید و شهرداری منطقه یک تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «اقدام انجام‌شده، توسط اداره فضای سبز مجموعه کاخ سعدآباد و بدون هماهنگی با شهرداری منطقه یک انجام شده‌است.»
پیرو این واکنش رئیس شورای شهر تهران در پاسخ به این سوال که آیا شهرداری در مقابل قطع درختان وظیفه‌ای ندارد؟ گفت: وظیفه شهرداری این است که از درختان به ویژه درخت‌های خیابان‌ها حفاظت کند. ما از شهرداری نمی‌پذیریم که درختان خشک بشود و بگوید طرف خشک کرده است. شهرداری باید جلوی خشک کردن درختان را بگیرد.با این تفاسیر یا توطئه سرقت از کاخ در کار است، یا تصاویر برای پارسال است، یا با درختان خشکیده و خطرناکی مواجه بودیم که همان روز هم برای قطع شدنشان دیر بوده یا اینکه تعداد درختان کمتر از تعداد انگشتان یک دست بوده و اصلا قابل توجه نیست.
سرنوشت درخت کهنسال خرم‌آباد
«حسین میرزایی»، مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری لرستان در گفتوگو با خبرنگار تسنیم در خرم‌آباد با اشاره به حواشی ایجادشده دربارۀ قطع یک درخت چنار در لرستان که گفته می‌شود ۲۰۰ساله است، اظهار داشت: «حفاظت از درختان جزو راهبردهای اصلی اداره‌کل منابع‌طبیعی است، اما سه اصله درخت در مخزن سد مخمل‌کوه قرار داشت و چاره‌ای غیر از قطع این درختان وجود نداشت.»
وی با بیان اینکه روند قانونی عملیات اجرایی سد مخمل‌کوه طی شده‌است، گفت: «اجرای پروژه‌های عمرانی روی منابع‌طبیعی اثر می‌گذارد و تلاش ما این است که این آسیب به حداقل برسد.»
میرزایی گفت: «چنار جزو درختان جنگلی محسوب نمی‌شود و سن دیرزیستی درختان قطع‌شده در منطقۀ سرآسو خرم‌آباد به‌دلیل دست‌کاشت بودن
۲۰۰ سال نیست.»
رنج درختان و بهانه‌های واهی
اگر منطقی‌ترین ادله را در نظر بگیریم، باید بیماری و فرسودگی درختان را انتخاب کنیم. به هر حال این درختان قطع شده‌اند و دوستداشتنی‌ترین برداشت ما از نظر مسئولان باید این باشد که درختان، پیر، شکننده ، گرفتار سوسک چوب‌خوار و مانع پروژه سدسازی بوده‌اند. با این فرضیه هم باید اعلام کنیم که غیرمحتمل شدن ادامه حیات یک درخت کهنسال و ارزشمند در یک مجموعه تاریخی گردشگرپذیر، به‌هیچ‌عنوان برایمان قابل درک نیست. شهرداری، سازمان حفاظت از محیط زیست، اداره فضای سبز مجموعه کاخ سعدآباد، وزارت میراث فرهنگی و دیگر ارگان‌های مربوطه، زمانی که این درختان روند خشک شدن را طی می‌کردند، کجا بودند؟ و اینکه آیا امکان انتقال درخت به مکان دیگر برای جلوگیری از قطع شدنش نبود؟ این درختان، تنها مشتی نمونه خروارند و سایر شهرهای ایران نیز تجربه عدم رسیدگی به درختان ارزشمند و قدیمی را در خاطر خود دارند پس تکرار این اشتباه دیگر قابل پذیرش و بخشش نیست و منتظر واکنش‌های منطقی‌تر و قطعی‌تری در این خصوص هستیم.
- نویسنده : ارسالی توسط سایه برین
