گروه اجتماعی تصاویر فرو‌ریختن دیوارها، پله‌ها، درها، آجرها و سنگ‌ها در «متروپل» آبادان نشان داد که از این برج یازده طبقه آنچه ماند تنها خاک و آهن بود؛ فاجعه انسانی که برخی از معماران و مهندسان ساختمان استان معتقدند در شهرهای دیگر کشور از جمله شیراز «متروپل»های زیادی وجود دارد که هر آن می‌تواند تراژدی‌های […]
گروه اجتماعی
تصاویر فرو‌ریختن دیوارها، پله‌ها، درها، آجرها و سنگ‌ها در «متروپل» آبادان نشان داد که از این برج یازده طبقه آنچه ماند تنها خاک و آهن بود؛ فاجعه انسانی که برخی از معماران و مهندسان ساختمان استان معتقدند در شهرهای دیگر کشور از جمله شیراز «متروپل»های زیادی وجود دارد که هر آن می‌تواند تراژدی‌های دیگری را رقم بزند.
ساختمان تجاری اداری «متروپل» شهر آبادان در حالی مراحل پایانی ساخت و شروع بهره برداری خود را گذرانده بود که به طور ناگهانی در روز دوم خرداد فروریخت؛ از سوی دیگر انگشت اتهام به سوی شهرداری، سازمان نظام مهندسی ساختمان، مهندسان طراح و ناظران پروژه است که چنین فاجعه‌ای را رقم زده‌اند.
فارغ از تلفات انسانی که این تراژدی داشته این حادثه هشداری است برای دیگر کلانشهر‌ها از جمله شیراز که مسئولان مربوط نظارت بیشتری بر روی کار سازندگان سازه های مختلف انجام دهند. پاسخ به این سئوال نیاز به واکاوی و بررسی پروژه‌های عظیمی دارد که در بسیاری از شهر‌ها از جمله در شیراز در حال اجرا است؛ ناظران ساختمان در پروژه‌هایی با متراژ کمتر از ۴۰۰۰ مترمربع بایستی به صورت سیستمی و تصادفی از طرف سازمان نظام مهندسی به مالک معرفی شوند.
در پروژه‌های بزرگی که بیش از ۴۰۰۰ متر مربع مساحت دارند، شهرداری به مالکان مجوز داده تا ناظران ساختمانی را خودشان انتخاب کنند و این شروع بستری ناسالم برای تخلفات گسترده است.
ناظران ساختمان را تحت فشار قرار می‌دهند
یکی از اعضای نظام مهندسی استان فارس معتقد است که به صورت طبیعی ناظر پروژه موظف است در صورتی که تخلفی طی مراحل ساخت ساختمان اتفاق بیفتد به شهرداری گزارش دهد و جلو پروژه را بگیرد.
وحیدی در گفت‌وگویی و با طرح این سئوال که آیا ناظری که راسا توسط مالک انتخاب شده و حقوق بگیر مالک پروژه است قدرت ایستادگی در برابر تخلفات احتمالی مالک را خواهد داشت؟ می‌گوید: به دلیل اینکه ناظر توسط خود مالک انتخاب شده و یک رابطه مالی مستقیم بین طرفین ایجاد شده این فرصت جهت مالک ایجاد می‌شود تا ناظران ساختمان را تحت فشار قرار دهد تا در برابر تخلفات احتمالی سکوت کرده و روند معیوب ساختمان را تأیید کند.
وی ادامه می‌دهد: این رویه مذموم می‌تواند منجر به شکل‌گیری ساختمان‌های عظیم، اما فاقد استاندارد شود و احتمال ایجاد یک تراژدی شیبه به «متروپل» در چنین ساختمان‌هایی وجود خواهد داشت.
این طراح و ناظر تاسیسات ساختمان با بیان اینکه جامعه مهندسان افراد تحصیلکرده و پاکدستی هستند و بارها نسبت به این موارد هشدار داده و درخواست انتخاب ناظران در ساختمان‌های بزرگ به صورت سیستمی را داده‌اند، می‌گوید: متاسفانه افراد ذینفع مانع از اصلاح این رویه فساد انگیز شده‌اند؛ حادثه متروپل می‌تواند زنگ خطر بزرگی برای مسئولان شهرداری شیراز باشد که ساختار انتخاب ناظران در ساختمان‌های بزرگ را اصلاح کنندتا بتوان با نظارت بهتر بر روند ساختمان‌های بلند مرتبه از حوادث احتمالی در آینده جلوگیری شود.
رئیس مجمع نمایندگان فارس با اشاره به اینکه امکان دارد سرنوشت بعضی از ساختمان‌های قدیمی در شیراز به ساختمان متروپل گره بخورد، می‌گوید: امکان دارد هتل آسمان در شیراز هم دچار اتفاقاتی مانند متروپل شود، زیرا به نظر هتل آسمان شیراز «متروپل» دیگری است و شباهت‌هایی بین این دو وجود دارد که اگر خدای نکرده این اتفاق در این هتل ۱۷ طبقه رخ دهد بسیار بدتر از حادثه «متروپل» آبادان خواهد بود.
علیرضا پاک فطرت با بیان اینکه در روز‌های نخست ضابطه هتل آسمان شیراز ۶ طبقه بود، اما مالک این هتل رفته رفته با اضافه کردن دو طبقه آن را به حدود ۱۷ طبقه رساند، تصریح می‌کند: در صورت بروز حادثه‌ای مانند آتش سوزی و یا زلزله در این هتل که در کوچه ۱۲ متری واقع شده احتمال فاجعه‌ای بدتر از متروپل غیر ممکن نیست.
سکوت مسئولان فارس در رابطه با هتل آسمان جای ابهام دارد
رئیس مجمع نمایندگان فارس با اشاره به اینکه سکوت مسئولان فارس در رابطه با هتل آسمان جای ابهام دارد، خاطرنشان می‌کند: زمانی که بنده شهردار شیراز بودم دادگستری رأی به تخریب داد، اما زمانی که به عنوان شهردار اقدام به اجرای رای کردیم متوجه شدیم که این ساختمان بر سر مردم و مدرسه‌های اطراف ریزش می‌کند که اقدام به توقف رای کردیم؛ در نهایت مقرر شد که مالک اقدام به حذف ساخت و ساز‌ها بر پروانه و تخریب ۶۵۰ متر از این هتل کند، اما این امر تا کنون اجرایی نشده است.
نماینده شیراز و زرقان با اشاره به اینکه پس از اجرا نشدن رای، مالک هتل آسمان دوباره اقدام به ساخت و ساز کرد، می‌گوید: اتمام و به بهره برداری رسیدن پروژه‌هایی مانند هتل آسمان به ظاهر مناسب سرمایه گذاری است، اما نباید فراموش کرد که این پروژه در آینده‌ای نه چندان دور با مشکل مواجه خواهد شد.
پروانه هتل آسمان هم به صورت رانتی صادر شد
رئیس مجمع نمایندگان فارس با بیان اینکه متاسفانه پروانه هتل آسمان شیراز هم به صورت رانتی صادر شد، بیان می‌کند: قطعا صدور پروانه هتل در مرکز شهر و با این تعداد طبقات به راحتی امکان پذیر نیست. صدور این پروانه به مالک هتل آسمان بسی جای تعجب و ابهام دارد.
نماینده شیراز و زرقان با اشاره به اینکه شوربختانه در حال حاضر شهرداری، شورای شهر موضوع هتل آسمان را دنبال نمی‌کند، یادآور می‌شود: در صورتی که این اتفاق برای چنین ساختمان‌هایی رخ دهد مسئولان با هزینه کردن از پول بیت المال اقدام به رفع و رجوع کردن مشکل می‌کنند.
سازندگان «متروپل» با عنوان سرمایه گذار در حال انجام فساد بوده‌اند
وی با بیان اینکه متاسفانه اتفاقی که در اثر ریزش ساختمان در آبادان رخ داد به هیچ وجه قابل تصور نیست، ادامه می‌دهد: ریزش ساختمانی که هنوز به طور کامل به بهره برداری نرسیده بیانگر آن است که سازندگان این ساختمان بدون پایبندی به هیچ ضابطه‌ای به صورت گستاخانه اقدام به احداث کرده اند.
پاک فطرت با اشاره به اینکه متاسفانه سازندگان ساختمان متروپل از زمان احداث این ساختمان با استفاده از واژه سرمایه گذار در حال انجام فساد بوده‌اند، تصریح می‌کند: این اقدامات بیانگر عمق فساد در کشور است که بعضی از افراد با عنوان سرمایه گذاری از بسیاری از ارگان‌ها سو استفاده می‌کنند و بعضا از قانونی عمل کردن مدیران ناراضی اند.
پاک فطرت با اشاره به اینکه خلاء قانونی زیاد در بخش ساختمان وجود ندارد، بیان می‌کند: بی شک قانون نظام مهندسی کشور یکی از قوانین مترقی این حوزه است که البته در حال بازنگری است و اجرا یا عدم اجرای قانون از نکات مهم آن است.
حدود ۱۰۰ ساختمان در بخش فنی و تاسیسات شیراز آسیب پذیر است
رجبی رئیس سابق نظام مهندسی و ساختمان کشور نیز با اشاره به اینکه در حال حاضر در جریان اتفاق دقیق حادثه «متروپل» نیستم می‌گوید: اما ذکر این نکته ضروری است که زمانی که حادثه پلاسکو رخ داد سازمان نظام مهندسی گزارشی را به سازمان نظام مهندسی کشور اعلام کرد که در آن گزارش اعلام شد که تعداد زیاد و حدود ۱۰۰ ساختمان در بخش فنی تاسیسات و. شیراز آسیب پذیر است.
فرج الله رجبی با اشاره به اینکه اصول نگهداری ساختمان به عنوان یکی از مقررات ملی در ساختمان باید رعایت شود، می‌افزاید: نگهداری ساختمان‌ها در شهر‌ها باید تحت نظارت یک تیم تخصصی انجام شود و این مرکز تخصصی باید به صورت جدی تمام مسایل را پایش و بررسی کند.
وی بر لزوم دقیق نظارت توسط شهرداری و نظام مهندسی بر ساختمان‌ها تاکید می‌کند و می‌گوید: چک شدن طرح‌ها توسط این دو سازمان و نظارت دقیق باید به صورت جدی اتفاق بیفتد.
رجبی اعتقاد دارد که مکانیزم دقیق و وجود ناظر مقیم باید برای احداث ساختمان‌هایی مانند «متروپل» مشخص شود و این در حالی است که نظارت‌های شهرداری و نظام مهندسی برای ساخت ساختمان‌هایی مانند «متروپل» کفایت نمی‌کند.
رئیس سابق نظام مهندسی کشور با اشاره به اینکه برای ساخت ساختمان‌های بزرگ مقیاس، باید مستند‌های دقیق وجود داشته باشد، می‌گوید: قطعا ناظر مقیم باعث می‌شود تا ساخت و ساز‌های اضافی و مازاد بر پروانه انجام نشود.
عضو سابق کمیسیون عمران مجلس با اشاره به اینکه اطلاع دقیقی از جزئیات هتل آسمان در اختیار ندارم می‌گوید: شنیده ام که در سال‌های گذشته گروهی موضوع مقاوم سازی هتل آسمان را انجام دادند که برای روشن شدن موضوع و جلوگیری از ابهامات گزارش این اتفاق باید برای مردم و مسئولان تشریح و تبیین شود.
این در حالی است که هتل آسمان پیش از این نیز بارها به سوژه خبرنگاران و گزارشگران تبدیل شده بود.
یک بار به دلیلِ آتش سوزی در ساعات اولیه صبح روز شنبه (۱۲مرداد ماه سال ۹۸ ) در طبقاتِ منفی ۱ و ۲ که با تلاش نیروهای امدادی مواد اشتعالزا در مجاورت این دو طبقه تخلیه و تمام افرادی که در این دو طبقه حضور داشتند نیز نجات یافتند و ماجرا ختم به خیر شد و بارها نیز به دلیلِ تخلف از قوانین، از جمله تخطی از قانون و ایجادِ مانع برای ثبتِ ملی آثارِ دوره زندیه شیراز به ویژه زشت کردنِ سیمایِ ارگ تاریخی کریمخان که در نهایت، مالک و مجری طرح، مجبور به تخریبِ یک طبقه از هتل شد.
هتل آسمان شیراز، امسال بیست و یک ساله می‌شود؛ سازه غول پیکری که محدوده بصری غرب ارگ را مخدوش کرده است.
کلنگ هتل آسمان در خیابان باریک و پر ترافیک رودکی به زمین خورد که پیش از این دو هتل دیگر را در خود جای داده بود و دیگر کشش ساخت هتل تازه ای را نداشت. سال ۱۳۸۱ تغییر کاربری و احداث هتل اسمان در هفت طبقه به تصویب کمیسیون ماده پنج شهر شیراز می رسد گرچه مجوز اولیه هتل برای ۷ طبقه صادر شده بود اما با رفت و برگشت های مداوم به کمیسیون های ماده ۱۰۰ و مجوزهای کمیسیون ماده ۵ در طی چند سال، به ۱۸ طبقه قد کشید.
دستگاه های متولی افزایش ارتفاع را به رسمیت می شناختند
اما آنچه طی این سالها ارتفاع هتل را هر روز بیش از پیش افزایش داد، همراهی دستگاه های متولی با درخواست های مالک و صدور متوالی مجوز و مواقفت با تغییر ارتفاع هتل است.
چنانچه پس از آغاز عملیات اجرایی ساختمان، در همان مرا حل ابتدایی، ستون سازه در پیاده رو خیابان کم عرض رودکی قرار گرفت و در کمیسیون ماده صد، شهرداری در ازای گرفتن جریمه، به آن مجوز داد.
در مرحله بعد می بینیم که در سال ۸۴، سه سال پس از شروع کار، مالک با تغییر نقشه ها تقاضای افزایش طبقات به ۱۰ طبقه را ارائه می کند که باز از سوی متولیان امر یعنی استانداری، شهرداری و میراث فرهنگی تأیید می شود و کسی متعرض چنین افزایش ارتفاعی نمی شود.
داستان به همین جا ختم نمی شود و سال ۸۶، مجددا مالک تقاضای افزایش تراکم به ۱۶ طبقه را می دهد که باز هم در کمال تعجب هم شهرداری و هم میراث فرهنگی مخالفتی نمی کنند و مجوز ۵۴ متر ارتفاع از صفر- صفر زمین مورد تائید قرار میگیرد و این موضوع تا افزایش تراکم به ۱۸ طبقه و افزایش ارتفاع تا قریب به ۱۰۰ متر ادامه یافت.
در تمام این موارد سرمایه گذار نقشه های اصلاح شده را به نهادهای ذی صلاح ارائه میداده و مجوز ساخت و تغییر ارتفاع دریافت میکرده است و هیچ نهادی با این موضوع مشکل نداشته است. طبق اسنادی که سال ۹۵ توسط سرمایه گذار منتشر شد، برای تک تک اقدامات، از مبادی قانونی مجوز رسمی صادر شده است و در هنگام ساخت بنا، هیچ کدام از نهادها با این موضوع مخالفتی نداشته اند.
حقیقت این است که اعلام موضع و فریاد مخالفت افراد و دستگاههای مسئول زمانی بلند شد که سازه هتل در چند طبقه انتهایی رخ نمود و فعالان عرصه میراث فرهنگی و گردشگری و به تبع آن مردم و شهروندان با مخالفت و اعتراض برخاستند، و تا پیش از آن مشکلی با موضوع تخریب حریم بصری ارگ کریمخان نداشتند.
اگر اعتراض دوستداران میراث فرهنگی نبود، همین میزان مخالف هم دیده نمی شد.
یک بام و دو هوا در اجرای مصوبات شورای عالی شهرسازی
شورای عالی شهر سازی و معماری در سال ۹۴ پس از بررسی موضوع، مصوبه‌ای داشت که در بخشی از آمده است به منظور جلوگیری از هر گونه تبعات بعدی مصوبه مورخ ۷/۱۰/۱۳۸۴ کمیسیون ماده ۵ شهر شیراز ملاک عمل می باشد. لذا ضروری است ضمن تعدیل ارتفاع هتل آسمان به میزان ۱۴ طبقه نسبت به لغو مجوزهای صادره مازاد اقدام و از ادامه فعالیت احداث و تکمیل طبقات فوقانی پروژه ممانعت به عمل آید. نهایتاً ظرف دو ماه اخذ تأییدیه سازمان میراث فرهنگی جهت انطباق با رعایت حریم منظری ثبت جهانی الزامیست.
حکمی که قرار بود دو ماهه انجام شود اما هرگز اجرایی نشد
این بی توجهی به مصوبات شورای عالی شهر سازی در حالی است که در خصوص عدم اجرای طرح ۵۷ هکتاری و ساماندهی اطراف حرم شاهچراغ، بلافاصله پس از مصوبه شورای عالی شهر سازی، طرح متوقف شد. اما در مسئله تخریب هتل آسمان مصوبه شورا بر زمین ماند و هیچ وقت اجرایی نشد و یک سال بعد در اردیبهشت ۹۵، تحت تاثیر و فشار افکار عمومی، شهرداری شیراز دوطبقه از این برج غول پیکر را تخریب کرد یعنی تنها ۲ متر و ۲۰ سانتی متر.
در حال حاضر هتل آسمان با ۱۶ طبقه و ۶۴ متر ارتفاع هفتمین بنای مرتفع شیراز است. که در مرکز بافت تاریخی و کوتاه قامت شهر سر کشیده است.
همه امور با مجوز رسمی انجام شد
به گفته حمید سجادیان، سرمایه گذار و مالک هتل آسمان که از فعالان صنعت هتل داری کشور است وی برای بنای هتل، خلاف قانون عمل نکرده و از طرق کاملا قانونی با امضای همه مسئولان وقت، مجوز ساخت هتل با این شرایط، تراکم و ارتفاع را دارد. مسئله ای که سبب شکایت وی به دیوان عدالت اداری و گرفتن تاییدیه دیوان شد.
در میان اسنادی که سجادیان سالها قبل منتشر کرده است می توان به نامه رییس سازمان میراث فرهنگی و همچنین رای دیوان عدالت اداری مبنی بر موافقت با احداث هتل آسمان به شکل فعلی و عدم نیاز به تخریب طبقات اشاره کرد.
هتل آسمان نماد تخلف مسئولان
هتل آسمان نه نماد تخلف مالک، که نماد تخلف مسئولان وقت است. کسانی که علیرغم وظایف سازمانی که حفاظت از اموال فرهنگی و تاریخی شهر است، افزایش ارتفاع را به رسمیت شناختند.
هتل آسمان درس عبرت کمیسیون ماده ۵
نصیری، معاون سابق میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی، پیش از این به خبرگزاری فارس گفته بود: هتل آسمان تجربه ای شد برای خیلی از هتل ها و ساختمان‌ها، در جلسات کمیسیون ماده ۵ موضوع هتل آسمان را همه در ذهنشان هست و حساسیت دارند جای دیگری این اشکال پیش نیاید.
شهردار اسبق حاضر به گفتگو در خصوص هتل آسمان نشد
دی ماه سال ۱۴۰۰، علیرضا پاکفطرت، نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس، در بازدید از بافت تاریخی شیراز با تاکید بر اینکه با وجود هتل آسمان بنای ارگ کریمخانی شیراز ثبت جهانی نخواهد شد، گفت: زمانی که این هتل به صورت اسکلت ساختمانی بود و با امضای شهردار سابق و مجوزی که میراث‌فرهنگی داده بود، روند ساخت و ساز را با گرفتن تسهیلات بانکی ادامه داد و شیراز را از مواهب این ثبت که می‌توانست منجر به حفاظت در زمان وقوع جنگ، هنگام زلزله و جذب گردشگر بشود، محروم ساخت.
صحبتهای پاک فطرت در حالی است که وی ۱۲ سال از دورانی که هتل آسمان، با تغییر مداوم نقشه ها، مجوز تراکم و ارتفاع بیشتر و بیشتر را تقاصا میکرد و به دست می آورد شهردار شیراز بوده و یکی از مسئولانی است که باید پاسخگوی عملکرد خود باشد اما علیرغم با پیگیری خبرگزاری فارس، شهردار اسبق شیراز حاضر به گفتگو نشد و از مصاحبه در خصوص هتل آسمان سرباز زد.
ورود دادستانی به موضوع هتل آسمان
سید مصطفی بحرینی، دادستان عمومی و انقلاب استان فارس در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در خصوص وضعیت هتل آسمان گفت: نظر به اینکه قانون گذار مرجع رسیدگی به تخلفات ساختمانی از لحاظ عدم رعایت ضوابط شهرسازی و ایمنی را کمیسیون ماده ۱۰۰ قانون شهرداری ها تعیین نموده و در صورت اعتراض به آراء قطعی صادره از کمیسیون ماده ۱۰۰ مراتب در دیوان عدالت اداری رسیدگی می گردد لذا رسیدگی به تخلف ساختمانی هتل آسمان از حیث طبقات و ارتفاع آن می بایست در کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری و دیوان عدالت اداری مطرح رسیدگی قرار گیرد.
وی افزود: در صورت احراز صدور مجوز غیر قانونی یا اقدامات خلاف قانون دادستانی صلاحیت ورود در مساله را دارد.
بحرینی توضیح داد: در خصوص عدم رعایت حریم مجموعه زندیه توسط هتل مذکور نیز می بایست اداره کل میراث فرهنگی استان نسبت به تنظیم و ارائه دادخواست حقوقی در مراجع قضایی اقدام کند تا مطابق با قوانین و مقررات رسیدگی گردد.
