سارا ایرانی / سه سال از زمانیکه پیشنویس سند توسعه شهرهای جدید قرار بود در سال ۹۶ تصویب و اجرا شود، می گذرد و حالا شهرهای جدید در آستانه تسهیل دسترسی از طریق شبکه سراسری مترو هستند. این در حالی است که شورایعالی شهرسازی و معماری در دولت دوازدهم این سند را به […]
سارا ایرانی /
سه سال از زمانیکه پیشنویس سند توسعه شهرهای جدید قرار بود در سال ۹۶ تصویب و اجرا شود، می گذرد و حالا شهرهای جدید در آستانه تسهیل دسترسی از طریق شبکه سراسری مترو هستند. این در حالی است که شورایعالی شهرسازی و معماری در دولت دوازدهم این سند را به تصویب نهایی رساند. این سند در پی خواب زدایی از شهرهای جدید و با چشم انداز ۲۴ ساله نوشته شد. این در حالی است که در حال حاضر ۱۷ شهر جدید در کشور وجود دارد؛ هر چند طی چهارسال گذشته اقداماتی مبنی بر طراحی، مکانیابی و آغاز عملیات اجرایی برای ساخت ۱۱ شهر جدید دیگر در قالب نسل نوین شهرهای جدید آغاز شده است؛ عمده این شهرها هم اکنون در مراحل اولیه مطالعه، طرحریزی و عملیات احداث قرار دارند.
اما بررسیهای کارشناسی صورت گرفته ناشی از تجربه گذشت سه دهه از ساخت وگسترش شهرهای جدید، نشان میداد که چالشهای سکونتی در این شهرها منجر می شد تا همه ظرفیتشان پر نشود. در سال های اخیر به این موارد توجه ویژه ای شد و تلاش شد تا این شهرها سکونت پذیر شوند.
این در حالی است که الگوی جهانی ساخت و توسعه شهرهای جدید نشان میدهد «یک شهر جدید کارآمد» شهری است که «حداقل ۵۰ درصد از ظرفیت جمعیتپذیری تعریف شده برای آن فعال بوده» و مورد سکونت خانوارها قرار گرفته باشد؛ همچنین برخورداری از شاخصههای مهمی همچون «سرزندگی»، «هویت اجتماعی» و «سکونت طبقات مختلف اجتماعی» از دیگر معیارهای کارآمدی یک شهر جدید در استانداردهای تعریف شده جهانی است. در کشور ما نخست، شهرهای جدید کشور با هدف «تامین مسکن برای رشد شتابان جمعیت شهری» و همچنین «تمرکززدایی از کلانشهرها و پاسخ به نیاز سرریز جمعیت شهرهای بزرگ»، طراحی و ساخته شدند؛ اما بعدا ایجاد امکانات فرهنگی و آموزشی در این شهرها موردتوجه قرار گرفت.
حالا اما مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید از اتصال پردیس به مترو خبر داده و از برنامه ریزی برای افزایش دسترسی شهرهای جدید به شهرهای اصلی گفته است.
حبیب الله طاهرخانی در اینباره بیان کرد: بیش از ٣٠ سال از طرح آغازین شهرهای جدید در کشور میگذرد و این در حالی است که در این طرح مقرر شده تا ٢٠٠ هزار مسکن در طرح مسکن ملی ساخته شود. وی اضافه کرد: شهرهای جدید اکنون به بلوغ خدماتی رسیده اند و سالیانه بیشترین میزان نرخ رشد شهری را داشته است و این شهرها پاسخگوی نیازهای شهری و دسترسی اقشار ضعیف به مسکن است.
طاهرخانی با اشاره به این که افزایش توسعه خدمات یکی از اهدافی است که در شهرهای جدید مد نظر است و تصریح کرد: از جمله برنامههای که در شهرهای جدید قرار است اجرایی شود بیش از ٣٠٠ برنامه خدماتی است که ساخت مدرسه، پارک، مراکز فرهنگی و اجتماعی و مراکز مذهبی از جمله طرحهای خدماتی است که در شهرهای جدید اجرایی خواهند شد.
معاون وزیر راه و شهرسازی اظهار کرد: افزایش دسترسی شهرهای جدید به شهرهای اصلی یکی دیگر از سرفصل پروژههایی است که قرار است در شهرهای جدید اجرایی شود.
وی در خصوص آغاز ساخت ٢٠٠ هزار واحد مسکن متذکر شد: ۵٠ هزار واحد در شهرهای جدید در سطح کشور قرار است آغاز شود که از این میزان ١٢ هزار و ۵٠٠ واحد با مشارکت بخش خصوصی آغاز شده و ١٢ هزار واحد دیگر نیز در حال آغاز به فعالیت است. او ادامه داد: اگر متوسط ساخت هر واحد مسکونی ٢٠٠ میلیون تومان ارزیابی شود بیش از ١٠ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری بخش خصوصی در حوزه مسکن هزینه خواهد شد.
این در حالی است که تغییرات جمعیتی کشور طی سالهای اخیر مبنی بر کاهش نرخ رشد جمعیت از یک طرف و همچنین افزایش ساختوساز و تراکم ساختمانی در کلانشهرها و شهرهای بزرگ از سوی دیگر، توسعه شهرهای جدید با اتکا به دو هدف اولیه ساخت این شهرها را با اما و اگر مواجه کرده است؛ به عبارت دیگر در حالی که شهرهای جدید ابتدا با هدف تامین مسکن برای پاسخ به نیاز سکونتی جمعیت کشور که طی سه دهه اخیر با رشد شتابان در حال افزایش بود، ایجاد شدند هم اکنون با کاهش نرخ رشد جمعیت شکل توسعه این شهرها نیازمند تغییرات اساسی است؛ به بیان دیگر افزایش ساخت و ساز در شهرهای بزرگ و کلانشهرها و همچنین افزایش تراکم ساختمانی در شهرهایی که با مشکل سرریز جمعیت طی دهههای گذشته مواجه بودند ضرورت توسعه شهرهای جدید با رویکرد اسکان سرریز جمعیت را نسبت به سه دهه گذشته کاهش داده است؛ در واقع «کاهش آهنگ رشد جمعیت» در کنار «افزایش ساخت وساز در کلانشهرها و شهرهای بزرگ» نشان میدهد هماکنون توسعه شهرهای جدید با اهداف دیگری غیر از اهداف اولیه ایجاد این شهرها دنبال و محقق می شود.
اما در همین راستا سند توسعه شهرهای جدید برای «ارتقای کیفیت زندگی در ۱۷ شهر جدید موجود» و «نحوه احداث ۱۱ شهر جدید دیگر (نسل نوین شهرهای جدید)» در قالب «شهرهای جدید ۱۴۲۰» تهیه و تدوین شد. درواقع متولی توسعه شهرهای جدید در دولت، در این سند با شناسایی و دستهبندی چالشها، ناکامیها و نارساییهایی که طی سه دهه گذشته در ساخت و گسترش شهرهای جدید تجربه شده است «توسعه کیفی» این شهرها را جایگزین «گسترش کمی» کرده است؛ در این راستا، مهمترین هدف تهیه و تدوین این سند در وهله اول حذف دست کم ۱۰ چالش و نارسایی موجود از شهرهای جدید فعلی و همچنین ساخت نسل نوین شهرهای جدید با اتکا به شاخصهای شهر جدید کارآمد و اجرای ۱۳ ماموریت کلیدی مرتبط با کیفیت زندگی در این شهرهاست.