همیشه لازم نیست کالاها را به مقاصد دیگر ارسال کنیم؛ بسیاری از کشورها خدمات خود را به مقاصد دیگر ارائه میدهند. صادرات خدمات شکلی متفاوت از صادرات کالاها دارد و در جهان امروز، اهمیت صادرات خدمات به اندازه اهمیت صادرات کالاها است.
کشورهای جهان در حالت کلی به دنبال خرید کالاها نیستند؛ آنها به دنبال دریافت دانش فنی و خدماتی از منابع خارجی هستند. صادرات خدمات نوعی از صادرات غیرمحسوس است و اغلب در مورد برندها رخ میدهد. برندهای معروف هدف اصلی صادرات خدمات هستند.
صادرات خدمات یک نوع خاص از صادرات است که هیچ کالای فیزیکی در آن ارسال نمیشود. در واقع، این نوع صادرات شامل ارائه خدمات حرفهای، فنی و تخصصی به کشورهای دیگر است. با استفاده از صادرات خدمات، بدون اینکه کالا از کشور صادر شود، ارز وارد کشور میشود.
با این توضیحات، صادرات خدمات به عنوان یکی از نوعهای صادرات غیرنفتی در نظر گرفته میشود و نوعی تبادل خدمات و تخصص است. به عبارت دیگر، در این نوع صادرات، صادرکننده یک پروژه یا فعالیت اقتصادی را در خارج از کشور انجام میدهد و مسئولیت آن را به عهده میگیرد.
در گذشته، ایران به عنوان یک کشور واردکننده خدمات شناخته میشد. به عبارت دیگر، بسیاری از طرحهای صنعتی، صنایع نفت و گاز، کارخانهها و سایر فعالیتها توسط شرکتهای خارجی در ایران انجام میشد. با پیشرفت بخش خصوصی در دهه ۷۰ و پس از آن، صادرات خدمات در ایران تقویت شد و ایران در لیست کشورهای صادرکننده خدمات قرار گرفت.
به گزارش جمله موقعیت استراتژیک ایران در خاورمیانه و نزدیکی به بازارهای کشورهای همسایه، که نیازمند خدمات فنی و مهندسی هستند، به همراه روابط سیاسی مثبت ایران با سایر کشورها، فرصت مناسبی را برای حضور و صادرات خدمات ایران در منطقه فراهم کرده است. در حال حاضر، شرکتهای ایرانی در کشورهای منطقه در زمینه ارائه پروژههای فنی و مهندسی صنعتی و سایر زمینه ها فعالیت میکنند
صادرات خدمات فنی و مهندسی، مانند صادرات کالاها، بازدهی اقتصادی و مزایای بسیاری برای کشور به همراه دارد. دولت با ایجاد قوانین و مقررات حمایتی، فرآیند صادرات خدمات را سهولت بخشیده است. همواره دولت تلاش میکند با ارائه تسهیلات و امتیازات، به توسعه و پیشرفت صادرات خدمات کمک کند
مهمترین اصل صادرات خدمات، به عکس صادرات کالاها که بر مبنای صدور کالا و جسم خارجی است، بر پایه دانش و مهارت است. در صادرات خدمات، دانش و تخصص نقش اساسی را ایفا میکنند. به عبارت دیگر، صادرات خدمات بیشتر بر اساس انتقال دانش و مهارت صورت میگیرد. داشتن مهارت و دانش بالا در ارائه خدمات، منجر به کاهش هزینهها و افزایش امنیت در فعالیتهای اقتصادی میشود. همچنین، برای موفقیت در صادرات خدمات، ارتباط مداوم با بازارهای حرفهای جهانی بسیار حائز اهمیت است. این ارتباطات به شرکتها کمک میکنند تا روابط تجاری قوی را برقرار کرده و خدمات خود را به مشتریان بینالمللی ارائه دهند
در بین کشورهای همسایه ایران، عراق، افغانستان، ترکمنستان و ازبکستان، مشتریان اصلی ایران درحوزه خدمات هستند. اخیرا برخی از این پروژهها، از جمله پروژه راهسازی در ترکمنستان، رونمایی شدهاند. دولت عراق نیز اخیرا لیستی از پروژههای مورد نیاز خود را برای همکاری با ایران به این کشور ارائه داده است که در حال حاضر تیمهای ایرانی در حال مذاکره و برنامهریزی برای اجرای آنها هستند.
در ازبکستان، نزدیک به ۲۰۰ پروژه در حوزههای مختلف خدماتی به ایران معرفی شده است. ایران قصد دارد بهزودی در قالب یک نمایشگاه اختصاصی پروژههای خود را در ازبکستان ارائه کند و مذاکرات مربوط به این پروژهها را آغاز کند. همچنین، در ترکمنستان نیز برنامهریزیهایی برای برگزاری نمایشگاه ایران پروژه در خرداد سال آینده در دست اقدام است.
- نویسنده : ملیحه منوری-سردبیر