نیلوفر منصوری دبیر گروه اجتماعی از گذشته های دور، مردمان این مرز و بوم برای معرفی فرهنگ و تمدن خود دست به دامان هنر می شدند تا فرهنگ خودشان را در قالب هنرهای مختلف با ذوق و زیبایی به جهان معرفی کنند. شاید این هنر، خوشنویسی، تئاتر، عکس، کاریکاتور، نقاشی […]
نیلوفر منصوری
دبیر گروه اجتماعی
از گذشته های دور، مردمان این مرز و بوم برای معرفی فرهنگ و تمدن خود دست به دامان هنر می شدند تا فرهنگ خودشان را در قالب هنرهای مختلف با ذوق و زیبایی به جهان معرفی کنند. شاید این هنر، خوشنویسی، تئاتر، عکس، کاریکاتور، نقاشی یا دیگر صنایع دستی باشد. فرش دستباف نمونه دیگری از این هنر صنعت است که نمادی تمام قد از تاریخ و هویت ایرانی اسلامی است و به نوعی سفیر فرهنگ اصیل ایرانی به حساب می آید که با کارآموزان و فعالین این عرصه امروزه شاهد عرضه حجم وسیعی از آن در بازارهای جهانی هستیم که در این راستا، ایران رتبه نخست صادرات در این زمینه را در جهان از آن خود کرده است.
يكي از منابع مهم كسب درآمد و ارز براي كشورها تولید فرش دستباف است که این مهم در ایران به عنوان یک شغل برای اقشار مختلف مردم با زیرمجموعه های مختلف است. اقشاری که از طریق دامپرور، ريسندگی، رنگرزی، بافندگی، پرداختگری، صادرات، اتحاديه داران و شركتهاي تعاوني کسب درآمد می کنند.
قالی اردکان، با توجه به قدمت ۱۵۰ ساله ای که دارد در میان فرش های دستباف تولید شده جایگاه ویژه ای دارد. با وجود اینکه، این فرش در سال ۹۴ به ثبت جهانی رسید، اما آنطور که شایسته بود رسانه ای نشد و هنوز هم خیلی ها از ثبت آن اطلاعات چندانی ندارند.
فرشبافان اردکانی همانند ساير فرشبافان كشورمان از مشكلات و مسائل زيادي رنج مي برند، سیما احمدی از بافندگان کهن قالی در خصوص مشکلات قالیبافان گفت: ۷ سال بیشتر نداشتم که قالیبافی را شروع کردم و هر روز باید قسمتی از قالی را می بافتم و تا زمانی که سهم خود را تمام نمی کردم حق بازی کردن نداشتم.
وی افزود: همانند بسیاری از زنان در گذشته بسیاری از مخارج خود را از طریق قالیبافی تامین می شد. حتی من جهیزیه چهار دخترم و هزینه تحصیل دو پسرم را از طریق قالیبافی تامین کردم.
بافنده قالی ادامه داد: هیچ کس به بافندگان قالی توجهی ندارد. پس این که قالی را به پایان می رسانیم و تحویل می دهیم کارمزد ما را با چک های مدت دار پنج ماهه پرداخت می کنند و ما مجبوریم برای تامین مخارج خود در کنار همسایه خود به قالیبافی بپردازیم.
همچنین به گفته یکی دیگر از تولیدکنندگان فرش دستباف اردکان، ۱۰سال قبل تعداد بافندگان ۱۲ نفر بود اکنون به ۲ نفر کاهش یافت.
وحید محمدی میزان تولید سالانه قالی را حدود پنج هزار مترمربع ذکر کرد که نسبت به سال‌های گذشته رقم کمی است. وی یادآور شد: به نسبت افزایش قیمت مواد اولیه برای برپایی قالی و بافت فرش، قیمت فرش دستباف چندان تغییر نکرد. این تولیدکننده اردکانی اظهار داشت: در چنین شرایطی، کسی حاضر به فعالیت در قالیبافی نیست و این صنعت اصیل ایرانی رو به فراموشی است.
به گفته فعالان این هنر نه‌تنها قالی اردکان بلکه قالیبافی و فرش‌بافی کشور دچار بحران و رکود شد، این امر نیازمند تفکر و تدبیر اساسی است.
معروفیت قالی اردکان
نخستین کارگاه های قالیبافی در اواخر دوران قاجار شکل گرفت و بخش عمده طرح های قالی در سبک و طرح های کرمان، کاشان و اصفهان و تلفیقی از سایر طرح ها بود؛ اما بخشی از طرح های قدیم به نام اردکان نیز شناخته می شود .
کارشناس ارشد فرش و صنایع دستی اردکان در توضیح قالی اردکان گفت: قالی اردکان در تقسیم بندی قالی ها در زمره قالی های شهری است و تمام ویژگی های یک قالی شهری را داراست. استفاده از تار و پود پنبه ای و پرز یا خامه پشمی و کرک، استفاده از دار عمودی گردان، فارسی باف بودن، رج شمار ۲۵ الی ۳۰ و رنگ بندی ۱۴ الی ۱۶ تا از دیگر خصوصیات قالی اردکان می باشد.
مصطفی هاتفی افزود: از دیگر شاخصه های مهم قالی اردکان عدم وجود غلط بافی و جفتی بافی و بدون عیب بودن آن است که باعث گردیده قالی اردکان از کیفیت بالایی برخوردار باشد.
کارشناس ارشد فرش و صنایع دستی اردکان با بیان اینکه در اکثر مواقع، کیفیت بافت و طرح های قالی های اردکان باعث شده که قالی یزد بیشتر به نام قالی اردکان در بازار داخلی به فروش برسد گفت: مواد اولیه تولید قالی در اردکان غالبا پشم، کرک، ابریشم و پنبه بوده که تار و پود از جنس پنبه و خامه یا همان پرز نیز از جنس پشم، کرک و ابریشم می باشد، نخ ریسی و رنگرزی الیاف در خود اردکان به صورت سنتی و گیاهی و همچنین به صورت شیمیایی انجام می گیرد.
لازم به ذکر است؛ از کشور های وارد کننده و طرفدار قالی اردکان می توان به کشورهای حاشیه خلیج فارس، استرالیا، آمریکا، آلمان و سوییس اشاره کرد. قالی اردکان با این حجم ویژگی های خاص و منحصر به فرد در دی ماه سال ۹۴ در کمال گمنامی به ثبت جهانی رسید اما دریغ از یک اطلاع رسانی و برنامه ای در خور برای قالی اردکان. همچنین در مناطق عقدا و توابع عموما طرح های قالی نائین و ریز بافت رواج داشته و دارد و در خود شهر اردکان و احمداباد، ترک آباد، خرانق و حتی میبد قالی اردکانی بافته می شود.
