کاوه ایرانی- روزنامه نگار/ صدور نخستین قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران از زمان روی کار آمدن دولت حسن روحانی، فعالیت هسته‌ای ایران را مجددا دستمایه تقابل ایران با جامعه جهانی کرده است. شورای حکام آژانس انرژی اتمی، روز جمعه با ۲۵ رای موافق، ۷ رای ممتنع و ۲ […]
کاوه ایرانی-
روزنامه نگار/
صدور نخستین قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران از زمان روی کار آمدن دولت حسن روحانی، فعالیت هسته‌ای ایران را مجددا دستمایه تقابل ایران با جامعه جهانی کرده است. شورای حکام آژانس انرژی اتمی، روز جمعه با ۲۵ رای موافق، ۷ رای ممتنع و ۲ رای مخالف به قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی، آلمان و فرانسه و بریتانیا، رای مثبت داد. روسیه و چین دو کشوری بودند که به این قطعنامه رای منفی دادند. این قطعنامه از ایران خواسته است بدون فوت وقت با بازرسان آژانس همکاری کند و به آنها اجازه دسترسی به مراکز مشکوک به فعالیت هسته‌ای را بدهد.
به گزارش «جمله» کاظم غریب‌آبادی، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفته است ایران این قطعنامه را کاملا رد می‌کند و «اقدام مقتضی و مناسب» را در واکنش به آن نشان خواهد داد. دولت ایران درخواست بازرسی آژانس از دو مکان اعلام نشده در قطعنامه شورای حکام را مبتنی بر «ادعاهای واهی و بی‌اساس» دشمنان ایران می‌داند. رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در آغاز نشست اخیر شورای حکام آژانس انرژی اتمی گفت که ایران بیش از چهار ماه است که اجازه بازرسی از «دو مرکز مشکوک به فعالیت‌های هسته‌ای» را نمی‌دهد.
بیانیه مشترک ۳ کشور اروپایی
آلمان، فرانسه و بریتانیا اعلام کردند از تلاش‌های آمریکا برای اعمال مجدد تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران حمایت نمی‌کنند اما همزمان نگران رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران که در ماه اکتبر آینده روی خواهد داد هم هستند. امضاکنندگان اروپایی برجام همچنین در بیانیه‌ای مشترک خواستار بازگشت کامل ایران به تعهداتش شده‌اند.
این سه کشور اروپایی در بیانیه‌ای که روز جمعه، ۳۰ خرداد منتشر کردند گفتند «ما قاطعانه اعتقاد داریم که هرگونه تلاش یک جانبه برای اعمال مجدد تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد، عواقب منفی جدی در شورای امنیت سازمان ملل متحد خواهد داشت».
وزیران امور خارجه آلمان، فرانسه و بریتانیا گفتند «ما از چنین تصمیمی که با تلاش‌های فعلی ما برای حفظ برجام ناسازگار باشد، حمایت نخواهیم کرد».
در بیانیه آلمان، بریتانیا و فرانسه آمده: «ما از سال ۲۰۱۸ همه تلاش‌مان را برای حفظ برجام انجام دادیم و به تمامی تعهدات‌مان عمل کردیم از جمله برداشتن تحریم‌ها».
این در حالی است که ایران بارها این سه طرف اروپایی برجام را به «کارشکنی و روی‌گردانی» از تعهدات‌شان متهم کرده و به همین علت هم در سال ۲۰۱۹ اعلام کرده که به صورت گام به گام از تعهداتش عقب‌نشینی خواهد کرد.
در بخش دیگری از این بیانیه، آلمان، بریتانیا و فرانسه گفته‌اند در حالی که به طور کامل متعهد به مفاد برجام هستند، از لغو تحریم های تسلیحاتی ایران که مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد در ماه اکتبر آینده روی خواهد داد، به شدت نگران هستند چرا که تبعات آن را برای امنیت خاورمیانه خطرناک می‌دانند.
این سه کشور همزمان تاکید کرده‌اند که تحریم‌های تسلیحاتی و تکنولوژی‌های مورد استفاده در صنایع نظامی علی ایران که در سال ۲۰۰۷ از سوی اتحادیه اروپا علیه ایران وضع شده بود، ماه اکتبر امسال از میان نخواهد رفت و مطابق آنچه در اکتبر سال ۲۰۱۵ تعیین شده بود تا اکتبر سال ۲۰۲۳ پابرجا خواهد ماند.
محمد جواد ظریف در توییتی در واکنش به بدعهدی اروپایی‌ها در اجرای تعهدات‌شان در برجام و اقدام اخیرشان در به تصویب رساندن یک قطعنامه علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران در جلسه شورای حکام و پیشنهادشان در مورد تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران تا سال ۲۰۲۳ نوشت: «سه کشور اروپایی باید از حفظ ظاهر نزد عموم دست بردارند و شجاعت به خرج داده و آنچه را که در ملاقات‌های خصوصی به آن اذعان دارند، علنا بیان کنند: ناتوانی از حتی عمل به وظایف خود در برجام به دلیل ناتوانی مطلق در مقاومت در برابر زورگویی ایالات متحده. پشت نقاب موجود، سه کشور اروپایی همدست ترامپ و نتانیاهو هستند و به هیچ وجه در موضع توصیه به ایران نیستند.»
زنجیره قطعنامه ها علیه ایران!
جهانبخش ایزدی استاد روابط بین‌الملل در واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد و عضو پیشین کمیته سیاسی، دفاعی و امنیتی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره پیامدهای تصویب قطعنامه پیشنهادی کشورهای اروپایی در شورای حکام آژانس انرژی اتمی می‌گوید: «در شورای حکام آژانس امکان اعمال حق وتو وجود ندارد و مخالفت چین و روسیه بیشتر به درد ثبت در تاریخ می‌خورد.» وی افزود: «نکته اساسی این قطعنامه این است که ایران همکاری بیشتری با مامورین آژانس به عمل آورد و اجازه دهد از دو سایت مشکوک که مبتنی بر مدعیات طرح شده در خارج از چارچوب برجام مطرح شده‌اند، بازدید کنند. این سایت‌ها در تورقوزآباد و آباده هستند.» وی درباره پیامدهای این قطعنامه گفت: «پیامد حقوقی این قطعنامه، اولا اضافه شدن یک قطعنامه جدید به زنجیره قطعنامه‌ها علیه ایران است. ثانیا مراکز جدیدی برای بازرسی اضافه شده‌اند. ثالثا ایران برای اولین بار بعد از برجام بابت عدم همکاری با آژانس سرزنش می‌شود.»
ایزدی تاکید کرد که «این امر بستر را فراهم می‌کند که اگر ایران بار دیگر با آژانس همکاری نکرد، پرونده احتمالا دفعه بعد به شورای امنیت برود. پیامد تبلیغاتی و سیاسی‌اش این است که کار آمریکا از این به بعد آسان‌تر خواهد شد و دولت این کشور راحت‌تر می‌تواند مطالباتش علیه ایران را پیش ببرد. بنابراین راحت‌تر از قبل می‌تواند در شورای امنیت روی پرونده ایران متمرکز شود و همچنین امکان لغو تحریم تسلیحاتی ایران در مهر ماه نیز کاهش خواهد یافت. پیامد منطقه‌ای‌اش هم این است که اروپایی‌ها علیرغم اینکه سعی می‌کردند برجام را حفظ کنند، تجری یافته‌اند که پیام هشدارآمیزی به ایران بدهند و این ممکن است آینده برجام را هم تحت‌الشعاع قرار دهد.»
جهانبخش ایزدی که با خبرگزاری یورنیوز گفت و گو می کرد در پاسخ به این سوال که آیا گزارش مدیر کل آژانس سیاسی بود یا فنی؟ می‌گوید: «تمرکز روی شخص گره‌ای از این کار فروبسته نمی‌گشاید. رافائل گروسی اگرچه آرژانتینی است و کشورش مواضع تندی علیه فعالیت هسته‌ای ایران دارد ولی معمولا مدیر کل‌ها تابع آن هیات مدیره یا ساختار آژانس هستند. هر کس دیگری هم جای گروسی بود، تقریبا همین طور عمل می‌کرد.» وی افزود: «نکته اساسی این است که در شرایط جدید بحث حقوقی موضوعیت چندانی ندارد. ایران سالهاست که با آژانس تعامل حقوقی و فنی دارد و در گزارش‌های آژانس بارها به همکاری ایران اشاره شده و فقط نتیجه‌گیری گزارش‌های آژانس مطلوب ایران نبوده است؛ چون آژانس هیچ وقت اذعان نکرده که ایران در پی دستیابی به سلاح هسته‌ای نیست بلکه همیشه گفته این نهاد همچنان باید تحقیق و بازرسی کند.»
شایان ذکر است سیدعباس موسوی جمعه شب در یک موضع‌گیری مطبوعاتی، با رد کامل قطعنامه سیاسی و غیرفنی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اظهار کرد: «در حالی که جمهوری اسلامی ایران بالاترین سطح از همکاری را با آژانس داشته است، صدور قطعنامه شورای حکام اقدامی کاملاً غیرسازنده و مأیوس‌کننده است».
وی افزود: «بزرگ‌نمایی درخواست‌های آژانس توسط برخی دولت‌ها و در رأس آنها آمریکا، در حالی که اساس و مبنای چنین درخواست‌هایی از سوی آژانس زیر سؤال است، تلاش آشکاری برای یک بحران‌آفرینی جدید بر سر راه همکاری‌های ایران و آژانس به شمار می‌رود».
سخنگوی وزارت امور خارجه، اعضای شورای حکام را به هوشیاری در برابر تلاش آمریکا و رژیم صهیونیستی برای بازگشایی پرونده‌های جعلی قدیمی که بی‌اساس بودن آنها پیش از این اثبات شده و توسط خود شورای حکام مختومه شده بودند، دعوت کرد.
