به گزارش «جمله» با لغو معافیت‌های آمریکا به مشتریان نفتی ایران در اردیبهشت سال گذشته، افت چشمگیر صادرات نفت جمهوری اسلامی قابل پیش‌بینی بود، اما آمارها همچنین حاکی از نصف شدن صادرات غیرنفتی ایران در دو ماه ابتدایی سال ۹۹ است. سید روح‌ا…لطیفی سخنگوی گمرک یکشنبه اعلام کرد که ارزش صادرات غیرنفتی کشور […]
به گزارش «جمله» با لغو معافیت‌های آمریکا به مشتریان نفتی ایران در اردیبهشت سال گذشته، افت چشمگیر صادرات نفت جمهوری اسلامی قابل پیش‌بینی بود، اما آمارها همچنین حاکی از نصف شدن صادرات غیرنفتی ایران در دو ماه ابتدایی سال ۹۹ است.
سید روح‌ا…لطیفی سخنگوی گمرک یکشنبه اعلام کرد که ارزش صادرات غیرنفتی کشور در فروردین و اردیبهشت امسال روی هم رفته ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار بوده است و بیش از پنج میلیارد دلار نیز واردات کشور بوده است.
وی اشاره‌ای به میزان تغییر سالانه صادرات نکرد، اما آرشیو آمارهای سازمان توسعه تجارت ایران نشان می‌دهد در دو ماهه ابتدایی پارسال ایران ۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار صادرات غیرنفتی داشته است. به عبارتی، صادرات غیرنفتی کشور تقریبا نصف شده است.
فروردین و اردیبهشت پارسال ایران همچنین صادرات روزانه نزدیک ۱.۵ میلیون بشکه نفت داشت، اما آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهد این رقم به زیر ۲۰۰ هزار بشکه رسیده است. صادرات نفت ایران در دو ماهه ابتدایی سال ۹۷ حدود ۲.۷ میلیون بشکه بود.
کاهش ۳.۴ درصدی تولید فولاد
مواد خام معدنی یکی از عمده ترین اقلام صادراتی ایران محسوب می شود که به دلیل شیوع ویروس کرونا و کاهش تقاضا میزان صادرات آن به شدت کاهش یافته است که این امر می تواند تراز تجاری ایران را منفی کرده و ارزش صادرات غیرنفتی ایران را کاهش دهد.
محمدرضا بهرامن رئیس خانه معدن ایران درباره تبعات شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد جهانی می گوید: «بحران کرونا (کووید-۱۹) به همان اندازه که به صورت مستقیم روی اقتصاد جهان تاثیر می گذارد، اثراتی هم به صورت غیر مستقیم بر جوامع خواهد داشت. ویروس کرونا از طریق آسیب رساندن به بخش تقاضا برای نفت خام در جهان، خصوصا کشورهای صنعتی مانند چین موجب کاهش شدید قیمت نفت گردید که اثرات منفی آن بر تمامی کشورهای تولید نفت در اقتصادشان هم اکنون بطور کامل ملموس است».
بهرامن می گوید: « رئیس خانه معدن ایران با اشاره به تبعات کاهش قیمت نفت بر افت قیمت محصولات معدنی و کاهش صادرات این محصولات خاطرنشان می کند: براساس آمار ارائه شده از سوی انجمن جهانی فولاد، در ۴ ماهه ۲۰۲۰ میلادی تولید شمش فولاد ایران شاهد رشد ۳/۴ درصدی و تولید جهانی این فلز راهبردی هم زمان ۱/۴ درصد افت داشته است».
وی می افزاید: «بهای نفت در جهان با توجه به کاهش شدید تقاضا و توقف و یا کاهش فعالیت های تولیدی و صنعتی و یا خدماتی ، خصوصا صنعت توریسم در جهان مدتی است که سیر نزولی را به خود گرفته است به همین دلیل اقتصاد کشورهای تولیدکننده دوران بسیار سختی را می گذراند».
افت تجارت با آسیا
چین تنها مشتری سنتی نفت ایران است که هنوز وارداتش از جمهوری اسلامی را ادامه می‌دهد، اما بر اساس آمارهای گمرکی چین، واردات روزانه نفت این کشور از ایران از بالای ۵۶۰ هزار بشکه در چهار ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ به حدود ۹۱ هزار بشکه در دور مشابه امسال رسیده است. کمی بیش از این میزان نفت ایران نیز راهی سوریه شده است.
آمارهای چین نشان می‌دهد کل صادرات ایران به این کشور در چهار ماه ابتدایی سال جاری میلادی بیش از ۶۱ درصد افت داشته و به ۲.۳۴ میلیارد دلار رسیده که یک چهارم آن شامل صادرات نفت خام بوده است و نسبت به دور مشابه پارسال نزدیک ۸ برابر افت داشته است.
اما صادرات چین به ایران در این دوره زمانی بیش از ۳ درصد افزایش یافته و به بالای ۲.۹ میلیارد دلار رسیده است. بدین ترتیب تراز تجاری دو کشور به نفع چین شده است. چین در کل سال ۲۰۱۸ و قبل از تحریم‌ها، ۱۴ میلیارد دلار صادرات و ۲۱ میلیارد دلار واردات از ایران داشت و تراز تجاری به نفع ایران بود.
در خصوص هند، صادرات ایران به این کشور در سه ماهه ابتدایی سال ۲۰۲۰ حتی به ۸۰ میلیون دلار نیز نرسیده، در حالی که این رقم در دور مشابه پارسال بالای ۲ میلیارد دلار بود.
به گزارش وزارت دارایی هند، صادرات این کشور به ایران نیز با افتی ۳۸ درصدی به ۸۰۸ میلیون دلار رسیده است.
واردات هند از ایران در دوران قبل از تحریم‌ها ۵ برابر صادراتش به جمهوری اسلامی بود، اما اکنون صادراتش به ایران ۱۰ برابر وارداتش شده است.
بر اساس گزارش گمرکی، واردات کره جنوبی از ایران در چهار ماه ابتدایی ۲۰۲۰ حتی به ۴ میلیون دلار نیز نرسیده، در حالی که این رقم در دور مشابه پارسال بالای ۲.۱ میلیارد دلار بود.
صادرات کره جنوبی به ایران نیز از ۲۸۲ میلیون دلار در چهار ماه ابتدایی سال گذشته میلادی به ۶۱ میلیون دلار سقوط کرده است.
در خصوص ژاپن، این کشور در چهار ماه ابتدایی سال جاری میلادی ۲۲ میلیون دلار صادرات و کمتر از ۱۶ میلیون دلار واردات از ایران داشته است.واردات ژاپن از ایران در دور مشابه پارسال نزدیک ۱.۱ میلیارد دلار و صادراتش به ایران ۱۴ میلیون دلار بود.
کاهش ۷۰ درصدی تجارت ایران و ترکیه
بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی اتاق بازرگانی تهران، ایران و ترکیه در فصل نخست سال ۲۰۲۰ حدود ۶۴۵ میلیون دلار تجارت کالایی صادرات و واردات داشته‌اند که نسبت به فصل نخست سال ۲۰۱۹ با کاهش ۷۰ درصدی مواجه شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که صادرات ایران به ترکیه از دومین فصل سال ۲۰۱۹ میلادی روند کاهشی به خود گرفته و در فصل پایانی سال ۲۰۱۹ به عدد ۲۶۸ میلیون دلار رسیده است. این عدد با رشدی محدود در نخستین فصل سال جاری میلادی در عدد ۲۷۰ میلیون دلار توقف کرده است.
اصلی‌ترین علت کاهش آمار صادراتی ایران به ترکیه، مربوط به محدودیت جدی صادرات محصولات نفتی به این کشور است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تراز تجاری ایران در رابطه با ترکیه در ابتدای سال ۲۰۱۹ میلادی حدودا یک میلیارد دلار مثبت بوده که این بخش قابل توجهی از این عدد به صادرات ۱.۲ میلیارد دلاری کالاهای نفتی ایران به ترکیه مربوط میشود. صادرات این کالاها در ابتدای سال جاری میلادی حدود ۹۹ درصد کاهش یافته و همین امر باعث شده تراز تجاری ایران در رابطه با ترکیه منفی شود.
لطیفی سخنگوی گمرک می‌گوید در دو ماهه نخست سال جاری خورشیدی پنج کشور مقصد صادرات کالاهای غیرنفتی ایران به ترتیب چین با یک میلیارد و ۱۹۰ میلیون دلار و سهم بیش از ۲۷ درصد، عراق با یک میلیارد و ۱۰۷ میلیون دلار و سهم بیش از ۲۵ درصد، امارات با ۶۸۲ میلیون دلار و سهم بیش از ۱۵ درصد، افغانستان با ۳۴۱ میلیون دلار با حدود هشت درصد و ترکیه با ۱۴۴ میلیون دلار با سهم بیش از سه درصدی قرار دارند.
وی همچنین گفت پنج کشور نخست واردات کالا به ایران در این مدت به ترتیب چین با یک میلیارد و ۲۳۴ میلیون دلار، امارات با یک میلیارد و ۷۸ میلیون دلار، ترکیه با ۵۳۵ میلیون دلار، روسیه با ۳۵۶ میلیون دلار و هند با ۳۳۵ میلیون دلار قرار دارند.
معلوم نیست چرا در حالی که گمرک روسیه از صادرات ۳۴۴ میلیون دلاری به ایران طی چهار ماه سال جاری میلادی (از ۲۲ دی‌ماه پارسال تا ۲۱ اردیبهشت امسال) خبر داده، گمرک ایران واردات جمهوری اسلامی از روسیه طی دو ماه فروردین و اردیبهشت را ۳۵۶ میلیون دلار عنوان کرده است.
آمارهایی که لطیفی ارائه داده نشان می‌دهد نزدیک به ۸۰ درصد کل صادرات غیرنفتی ایران تنها راهی ۵ کشور شده و ۷۰ درصد واردات کشور نیز تنها از ۵ کشور بوده است.
