سایه برین روزنامه نگار – «جمیله علم‌الهدی»، نویسنده، پژوهشگر، استاد دانشگاه، عضو هیئت علمی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی و بنیانگذار پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری این دانشگاه است و ریاست آن را به عهده دارد. وی همچنین همسر رئیس جمهور وقت ایران و فرزند ارشد «احمد علم‌الهدی»، امام جمعه خراسان رضوی است. علم‌الهدی، این روزها حضور فعالی در سیاست دارد و توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده‌است و انتصاب لقب «بانوی اول» برای او، سر و صدای زیادی به راه انداخته‌است. در این متن قصد داریم ابعاد مختلف انتخاب این لقب برای او را بررسی کنیم.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تاکید شده و از آرمان‌های این نظام بوده‌است که افراد به دلیل داشتن اصلیت سببی یا نسبی، واجد برخورداری از مقام و منصب در حاکمیت نباشند. علت تاختن به مسئولان در برهه‌های زمانی مختلف، مادامی که از آشنایان خود برای اداره حکومت بهره می‌گرفتند نیز به همین علت بوده‌است. مصادیق آن هم احتمالا در ذهن مخاطب باشد و ذکر مثال در این متن، باعث فاصله گرفتن از هدف اصلی می‌شود. پس بر این اساس، با شاکله لقب «بانوی اول» مشکل داریم و مسئله علم‌الهدی نیست. هیچ خانمی به واسطه داشتن همسر رئیس جمهور، واجد دریافت لقب نیست و برعکس، هیچ مردی نیز در صورت داشتن احتمالا همسر رئیس جمهور، لقب و منصب نخواهد داشت. دیگر اینکه اسم خاص «بانوی اول»، منحصرا مختص نظام سیاسی ایالات متحده آمریکاست و ورود ناگهانی این منصب از دستگاه حاکمیتی آمریکا به ایران نیز کمی تعجب‌آور است. پس اساسا با داشتن بانوی اول در ایران مخالفیم. پس در مرحله بعد به شخص جمیله علم‌الهدی، از حیث دارا بودن شرایط داشتن مقام و منصب سیاسی، فارغ از اینکه همسر ابراهیم رئیسی است، می‌پردازیم.
ذکر جایگاه اجتماعی و تحقیقات علمی علم‌الهدی در ابتدای متن رفت. او در مقایسه با سایر سیاسیون زن ایرانی، بسیار فعال و پویاست و بیشتر از همگان در عرصه سیاست حضور داشته‌است. اما متاسفانه اولین علت شهرت او، خیلی مثبت نبود. پیش از تمام این اتفاقات، در سال ۱۳۹۶ ویدئویی مبنی بر سخنرانی علم‌الهدی در یک همایش بین‌المللی که در آن سعی داشت به زبان انگلیسی سخنرانی کند ولی تسلطی بر آن نداشت، منتشر شد و سر و صدای زیادی به پا کرد و حال امروز حضور او تحت عنوان بانوی اول، واکنش‌های مختلفی را به دنبال داشته‌است که مروری کوتاه به نظرات مثبت و منفی در این خصوص می‌اندازیم.
«سیدعلی موسوی»، نماینده مردم ملکان، در نشست علنی مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی برنامه‌ها و صلاحیت «کیومرث هاشمی»، وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان در قسمتی از اظهارات خود، علم‌الهدی را بانوی بزرگ خطاب کرد و بیان داشت: «این‌جا خطابم به مستکبران جهان به ویژه آمریکای جهان‌خوار، آن جمله مشهور و تحقیرآمیز بانوی بزرگ ایرانی است که فرمود عمر درختان دانشگاه من بیشتر از عمر آمریکا است که این دلنشین‌ترین جمله در پیش خانواده‌های ایرانی است.»
«شهیندخت مولاوردی»، معاون زنان دولت روحانی نیز توئیتی با هشتگ بانوی اول منتشر کرد و نوشت: «اورژانس غلغله است و دارم ویزیت می‌شوم، گوشیم زنگ می‌خورد. خبرنگار می‌پرسد: می‌خواستم نظرتان را راجع به بانوی اول بپرسم. می‌گویم در شرایط مصاحبه نیستم. چند دقیقه بعد زیر سِرُم شعر قیصر را زمزمه می‌کنم؛ (دردهای من نگفتنی/ دردهای من نهفتنی است/ انحنای روح من/ شانه‌های خسته‌ی غرور من…)
«مالک شریعتی»، نماینده مردم تهران نیز در توئیتی نوشت: «براساس نظر رهبر حکیم انقلاب، عنوان بانوی اول انقلاب اسلامی، برازنده این دو بانوی فداکار است: خانم «ستاره سردشت» و خانم «حلیمه ربیعی اصل»، دو مادری هستند که ۹ شهید در دفاع مقدس تقدیم کردند.»
«معصومه ابتکار» نیز در مصاحبه با روزنامه «اعتماد» در واکنش به مصاحبه جنجالی جمیله علم‌الهدی درباره زنان اظهار داشت: «جریان متحجری که این روزها قدرت آشکارتری دارد، هویت مستقلی برای زنان قائل نیست. زنان ایرانی هم در خانه و هم در بیرون از خانه فعالیتهای فراوانی داشته‌اند. نسل جوان ایرانی اساسا چنین اظهاراتی را درباره محدود به خانه ماندن، عدم استقلال مالی و… برنمی‌تابد.»
شایان ذکر است این بیانات، در خصوص مصاحبه علم الهدی با «نیوزویک»، رسانه آمریکایی است که گفته بود: «مردان در ایران ترجیح می‌دهند از همسر خود نخواهند که کار کند یا پولی به خانه بیاورد. زنان به عنوان افرادی در نظر گرفته می‌شوند که در مقام مادر، همسر یا دختر با مردان عشق مشترک دارند.»
«علی‌اکبر رائفی‌پور»، فعال رسانه نیز توئیتی منتشر کرد که برخی آن را در خصوص جمیله علم‌الهدی دانسته‌اند. وی نوشت: «متاسفانه ضریب نفوذ کی پاپرها و سریال‌های کره‌ای از اونی که فکر می‌کردیم بیشتره!»
با توجه به اینکه خود علم‌الهدی اذعان می‌دارد تا پیش از ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی، فعالیت سیاسی گسترده نداشته و اکنون شرایط اقتضا می‌کند که حضور پررنگ‌تر داشته باشد، ضمن اینکه از زیر خاک درآوردن مصاحبه‌های قدیمی او و اظهاراتی که به اقتضای شرایط روز مطرح شده‌اند را غرض‌ورزی می‌دانیم و حضور فعال او در عرصه سیاست فی‌نفسه اتفاق بدی نیست، دلسوزانه یادآور می‌شویم که هم تیم رسانه‌ای دولت و هم خانم علم‌الهدی، با تمام قدرت از لقب‌سازی و قدرت‌نمایی فراواقعی و صد البته انتصاب مقام رسمی برای همسر ابراهیم رئیسی اجتناب کنند. دوم اینکه خود علم‌الهدی، دایره گفتمانش را به وسعت تمام زنان ایران گسترش دهد تا بتواند صدای تمام اقشار زنان جامعه باشد. علم‌الهدی نباید اظهارات عدم تمایل مردان به کار کردن زنان در ایران را مطرح می‌کرد و اگر چنین نگرشی نیز هست، باید به اندازه سهم خود در تغییر آن بکوشد. چون علم‌الهدی را در ابتدای این مسیر می‌دانیم، معتقدیم ذکر اشتباهاتش، به دور از غرض‌ورزی و منصفانه، هزار بار به تعاریف فراواقعی می‌ارزد و اگر لازم باشد مجددا متذکر خواهیم شد تا علم‌الهدی در جایگاه درست و شایسته خود قرار بگیرد.
- نویسنده : ارسالی توسط سایه برین
