در ۳ ماه اخیر پاندمی کرونا در جهان همه حوزه ها را تحت تاثیر خود قرار داده است. شیوع ویروس کووید-۱۹ نه تنها بر زندگی روزمره مردم و روابط اجتماعی اثر گذاشته است، بلکه موجب شده معادلات سیاسی و اقتصادی نیز تحت تاثیر این پاندمی قرار گیرد. به عقیده بسیاری از تحلیلگران، آثار گسترش […]
در ۳ ماه اخیر پاندمی کرونا در جهان همه حوزه ها را تحت تاثیر خود قرار داده است. شیوع ویروس کووید-۱۹ نه تنها بر زندگی روزمره مردم و روابط اجتماعی اثر گذاشته است، بلکه موجب شده معادلات سیاسی و اقتصادی نیز تحت تاثیر این پاندمی قرار گیرد. به عقیده بسیاری از تحلیلگران، آثار گسترش کرونا در جهان به حدی خواهد بود که در آینده جهان به ۲ دوره کرونا و پساکرونا تقسیم بندی خواهد شد. به عقیده اقتصاددانان دنیای پس از کرونا برای اقتصاد در همه جای دنیا جدی شده است و بسیاری از افراد را درگیرخود ساخته ، دغدغه ای برای آینده اقتصاد ،زندگی، سیاست و آینده برندهای بزرگ و کوچک در دنیا پیش رو هست.
به گزارش «جمله» در مدت زمانی که جهان درگیر ویروس کرونا شده است، شاهد رخدادهایی عجیب در عرصه جهانی بودیم که هرگز کسی آن را پیش بینی نمی کرد. به طور نمونه اگر به ما گفته می شد که روزی بهای نفت به منفی صفر خواهد رسید، هرگز چنین چیزی را باور نمی کردیم. اما اکنون جهان به چشم خود دید که شرکت های نفتی آمریکا برای فروش نفت خود حاضر به پرداخت پاداش هم شدند. سقوط بی سابقه بهای نفت حکایت از آن داشت که جهان معاصر بستر جدیدی از اقتصاد را تجربه خواهد کرد.
مساله اصلی آینده کسب و کار است
دکتر محّمد حسین جبل عاملی تحلیلگر مسائل اقتصادی و مدرس دانشگاه طی یادداشتی به بررسی آثار شیوع گسترده ویروس کرونا در اقتصاد جهان پرداخته و با اشاره بحران حاکم بر بازارهای جهانی نفت می نویسد: «درست است که در پیش بینی ها گفته می شود که چون این قمیت نفت فیوچر است احتمال دارد در سررسید تحویل قیمت ها اصلاح شود و کمی از ضررها جبران شود، اما مساله اصلی ما موضوع نفت نیست بلکه بررسی دو موضوع مهم در اقتصاد است که آینده کسب و کارها را رقم خواهد زد».
به اعتقاد دکتر جبل عاملی، شیوع گسترده ویروس کرونا سه واقعه را به وجود آورد:
اول-عدم خروج مردم از منزل و تعطیل شدن بسیاری از مشاغل
دوم- تغییر سبک زندگی مردم و تغییر نیاز های آنها
سوم- تغییر الویت های هزینه کردی مردم دنیا و تغییر انتخاب های آنها
این استاد دانشگاه ادامه می دهد: «این پیامدهای سه گانه باعث بهم خوردن نظام عرضه وتقاضا در بازار تجارت کلان و خرد جهان گردید بعضی کالا ها نایاب و دور از دسترس قرار گرفتند ولی اغلب کالاها از الویت سبد خرید خارج شدند که یا به دلیل عدم کاربرد در زمان زندگی در قرنطینه بوده است و اینکه مردم دسترسی به خرید کالای جدیدی را ندارند و دیگری تغییر سیاست گذاری هزینه کردی در افراد است، بخاطر اینکه در آمد منظم آنها در ریسک قرار گرفته است و به همین دلیل با وسواس بیشتری هزینه خواهند کرد. این رکود ایجاد شده منجر به کاهش فروش کالاها و در نتیجه پرشدن انبارهای تولید کارخانه هاست در بعضی موارد چون کارخانه ها دچار توقف تولید شده اند باز هم شرایط مشابه است. در هردو دلیل کاهش تقاضا منجر به بهم خوردن توازن عرضه و تقاضا در مواد اولیه شده است و به همین دلیل قیمت مواد اولیه بشدت سقوط نموده است».
این اقتصاددان می افزاید: «حرکت دنیا به سمت این توقف به مثابه حالتی است که شما در حالا تماشای یک فیلم هستید و دکمه پاز را میزنید تا فیلم برای مدتی متوقف شود، این به معنی توقف کامل فیلم نیست ولی حالتی بلاتکلیف است که روند تولید، عرضه و تقاضا برای بسیاری از گروه های کالایی متوقف شده است.محصولات تولید شده ، خدمات و مواد اولیه از بین نرفته اند بلکه همگی در انبارها متوقف شده اند تا روزی که دوباره این دکمه زده شود و چرخه فعالیت امتداد پیدا نماید. اما مانند یک فیلم اینترنتی وقتی این دکمه بعد از توقف طولانی زده شود ممکن است فیلم با کمی تاخیر و پارازیت به پخش مجدد برگردد».
سرنوشت نامعلوم اقتصاد در پساکرونا
دکتر جبل عاملی با اشاره به تاثیرات کرونا بر نحوه زندگی مردم می نویسد: « با اینکه در این دوران هزینه برای زندگی صورت پذیرفته است ولی سود بسیاری ازکسب و کارها از بین رفته است میزان نقدینگی مورد نیاز برای زندگی روزمره کم شده است و سبدهای تقاضا حداقل تا مدت زیادی کاهش یافته است. سرمایه کم شده است ، درآمد کاهش یافته اما حداقل مصرف وجود داشته و زندگی در جریان بوده است این موضوع تمام معادلات شکل گرفته از اقتصاد رفتاری مشتریان و مصرف کنندگان را تحت تاثیر قرارداده و تغییر داده است».
به عقیده این استاد دانشگاه : «اقتصاد رفتاری بر مبنای الویت بندی نیاز، برنامه های روتین زندگی افراد، فرهنگ مصرف، عادات رفتاری، فرهنگ های اجتماعی و کنش های وسواسی نظافت، دغدغه های خرید و عواملی از این قبیل شکل گیری می نماید، اتفاق مهم این است که بسیاری از آنها تغییر کرده اند و هنوز هم شکل ثابتی را به خود نگرفته اند تا تغییرات آنها را به توان مدل سازی نمود یا برای آن تعابیری را صورت داد و همین غیر قابل پیش بینی بودن رفتار آینده کار را سخت تر خواهد نمود. البته مدلسازی هایی برای سناریوهای رفتاری صورت می گیرد ولی اینقدر عوامل تصمیم گیری متعدد و گسترده است که نمی توان در رابطه با آنها قطعیتی و یا حتی درصد صحت بالایی را تایید نمود».
این اقتصاددان با تاکید بر این که «در دنیا و اقتصاد پسا کرونا نمی توان به صورت قطعی گفت اقتصاد و آینده برندهای تجاری به کجا خواهد» اظهار می دارد: « به طور قطع می توان گفت معادلات اقتصادرفتاری، عادات خرید و سهم سبدهای کالایی ، نظام نقدینگی ، سیستم عرضه و تقاضا، سیستم مدیریت منابع و جایگاه های امن و بازارهای برند ها دستخوش تغییر خواهد شد و همین موضوع سه اصل در کسب و کار را به ما برای توسعه اقتصاد یادآوری خواهد نمود.
الف) هیچکدام از استراتژیهای اقتصادی به صورت دائمی و ابدی جوابگو نخواهد بود و همیشه باید تعریف شرایط و برنامه های استراتژیک را به روز صورت داد و این موضوع نیز به ما یادآوری می شود که چرخه PDCA و بهبود مستمر و استراتژی های زنده افسانه های کتاب های اقتصاد و مدیریت نبوده اند بلکه ابزارهایی هستند که باید دائم مورد استفاده قرار گیرند.
ب)برای حفظ برندها در شرایط مختلف رفتار برندها باید به روز شود و حتی کاربری، بسته بندی و بسیاری از شرایط آن ها تغییر پیدا کند. کسب و کارمان را باید همیشه با سیستم زمانه مورد بررسی قرار دهیم.
پ)تغییرات بنیادی در دنیا می تواند موجب تغییرات کلان در اقتصاد شرکت و بنگاه های اقتصادی شود و به همین دلیل سیستم های پشتیبان ، سرمایه بندی سبدی در گسترش و پلان های جایگزین یکی از کاربردی ترین اصول توسعه پایدار اقتصادی خواهد بود».
وی در پایان با اشاره به وضعیت اقتصاد کشورمان در مقابل غول های اقتصادی جهان می نویسد: «نکته دوم نگاه به هزینه های ثابت است، هزینه های ثابت تاچه مقدار قطعی کامل است ودرشرایط مشابه غیر قابل چشم پوشی یا قطع کردن است؟ هزینه های ثابت و سناریو های جایگزین آن برای مدیریت کسب و کار ها بسیاری از صاحبان صنایع را به سمت تمرکز زدایی در تولید قدرت دهی برند و تولید و برندسازی خوشه ای حرکت داده اند و به شرایط تغییر وضعیت چابک تری را برنامه ریزی نموده اند، این نگاه سبک جدید تقسیم به بنگاه های کوچک به جای ابر قدرت های آسیب پذیر را در اقتصادجهانی مطرح نموده است که شواهد نشان می دهد برای اقتصاد آسیب پذیری مانند اقتصاد ایران نیز می تواند گزینه مناسب و جذابی باشد».
