زهرا ایران‌شاهی/ در طول سال های اخیر همواره بر نقش توسعه حمل ونقل چندوجهی بر نقل و انتقال سریع کالا در عرصه داخلی و بین المللی تاکید شده است. با توجه به اینکه ۹۰ درصد تجارت کالا در سطح جهان از طریق بنادر انجام می شود، توسعه زیرساخت های پس کرانه ای […]
زهرا ایران‌شاهی/
در طول سال های اخیر همواره بر نقش توسعه حمل ونقل چندوجهی بر نقل و انتقال سریع کالا در عرصه داخلی و بین المللی تاکید شده است. با توجه به اینکه ۹۰ درصد تجارت کالا در سطح جهان از طریق بنادر انجام می شود، توسعه زیرساخت های پس کرانه ای از قبیل توسعه حمل ونقل ریلی به دلیل امکان حمل در حجمی انبوه و یکجا و با حفظ سلامت فیزیکی کالا، مورد تاکید بیشتری بوده است اما به رغم تلاش هایی که در این زمینه صورت گرفته، موفقیت نه چندان گسترده ای- با توجه به وسعت سواحل و بنادر تجاری کشور- حاصل شده است. این در حالی است که بویژه در چابهار بعنوان تنها بندر اقیانوسی کشور نیاز به توسعه کریدورهای ریلی به شدت احساس می شود. چراکه حمل کالا در حجم انبوه و با حفظ سلامت فیزیکی اساسا از ویژگی‌ها و مزایای رقابتی حمل ونقل ریلی به شمار می رود.
در مهرماه سال گذشته اما در راستای توسعه کریدور ریلی شرق کشور و گسترش شبکه سراسری راه‌آهن به مناطق محروم، عملیات اجرایی راه‌آهن بیرجند – قائن به طول ۳۲ کیلومتر آغاز شد. این خط ریلی بخشی از فاز سوم این کریدور بین‌اللمی با اعتبار ۳۷۰۰ میلیارد تومانی بود که چابهار را به آسیای میانه متصل می کرد. این پروژه هنوز افتتاح نشده است.
این در حالی است که در شرایط حال حاضر اقتصادی به دلیل بروز تحریم ها و همچنین شیوع جهانی کوید۱۹، هر نوع رشدی در این زمینه و سایر حوزه های اقتصادی به منزله روزنه امیدی است که توسط متخصصان داخلی ممکن شده است. تلاشی که می تواند الگوی امیدبخشی در شرایط بحرانیِ فعلی باشد.
در همین ارتباط طبق سخنرانی امسال رییس جمهور اعلام شده که افزایش سهم ریل از جابجایی بار در بنادر بازرگانی کشور یکی از برنامه های اصلی دولت خواهد بود. درواقع برنامه ریزی برای اتصال بنادر مهم چابهار، انزلی و آستارا به شبکه سراسری راه آهن کشور از برنامه های مهم توسعه حمل ونقل چندوجهی است که قرار است به سرعت عملیاتی شود.
بنابراین گفته شده که شرکت هایی که تمایل دارند در زمینه ایجاد زیرساخت ریلی در بنادر با هدف افزایش ظرفیت فعالیت داشته باشند با آنها قرارداد سرمایه گذاری منعقد می شود و اگر نیاز به تسهیلات مناسب داشته باشند، آمادگی پرداخت تسهیلات نیز وجود دارد.
رییس سازمان بنادر و دریانوردی کشور در همین ارتباط گفته است: از جمله اقداماتی که انجام شده، بهبود و ارتقای زیرساخت های ریلی بنادر کشور است و با تعامل صورت گرفته با شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران به واسطه برنامه های مدیریتی و نرم افزاری، به گونه ای عمل خواهیم کرد تا شاهد افزایش سهم حمل و نقل ریلی برای کالاهای وارد شده به بنادر یا خارج شده از آنها باشیم.
راستاد تصریح کرد: اصولا ارزیابی بنادر تجاری در دنیا از بابت رقابت پذیر بودن آنها امکان بهره گیری کامل از حمل ونقل چندوجهی است که در همین راستا سیاست ما افزایش سهم حمل ونقل ریلی در بنادر است.
این در حالی است که بندر شهید رجایی در استان هرمزگان و بنادر امام خمینی(ره) و خرمشهر در استان خوزستان و بندر امیرآباد در مازندران به شبکه سراسری ریل متصل هستند و یکی از کارهایی که به صورت منسجم و مستمر در دستور کار سازمان بنادر و شرکت راه آهن قرار دارد، استفاده از مکانیزم های مدیریتی و امکانات زیرساختی موجود برای افزایش سهم بار ریلی در بنادر است.
راستاد درخصوص برنامه های در دست مطالعه برای توسعه حمل ونقل ریلی در بندر امام خمینی(ره) اظهار کرده است: با توجه به وجود عمده کالاهای فله کشور در بندر امام خمینی(ره) به دنبال افزایش ظرفیت و بهره برداری ریلی در این بندر هستیم.
بندر چابهار در این میان، نسخه مهم توسعه ترانزیتی شرق است و هدف اصلی، توسعه حمل ونقل ریلی در داخل بندر و اتصال آن به راه آهن چابهار- زاهدان است.
گفتنی است که تفاهم نامه همکاری بین سازمان بنادر و شرکت راه آهن، برای افزایش سهم ریل از ترافیک بار بنادر با حضور محمد باقر نوبخت؛ رئیس سازمان برنامه ریزی و بودجه، محمد اسلامی؛ وزیر راه و شهرسازی، سعید رسولی؛ مدیرعامل شرکت راه آهن و محمد راستاد؛ مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی، در روزهای پایانی سال گذشته به امضا رسید و از (۱۶ فروردین) امسال با برنامه‌ریزی انجام شده توسط راه آهن و همکاری سازمان بنادر و دریانوردی، گمرک، شرکت بازرگانی دولتی و شرکتهای حمل و نقل ریلی، تخلیه محموله اولین کشتی (به نام Summit Succes ) به قطار به صورت مستقیم، در بندر شهید رجایی آغاز شده است.
این در حالی است که مدیرعامل شرکت راه آهن نیز در اینباره بر حفظ کیفیت غله به دلیل حذف تخلیه و بارگیری مکرر و توقف در انبار، کوتاه شدن زمان حمل این کالای استراتژیک و کاهش تلفات و سوانح جاده‌ای به عنوان مهمترین مزایای روش حمل مستقیم غلات تاکید کرده است.
سعید رسولی، صرفه‌جویی در مصرف سوخت، کمک به حفظ محیط زیست، ارتقای بهره‌وری شبکه و ناوگان راه‌آهن کشور و عملیات بندری و به طور کلی افزایش سهم حمل ریلی کشور، از دیگر مزیت‌های حمل مستقیم محمولات از کشتی به قطار دانست.
این در حالی است که در گذشته محموله کشتی‌ها بوسیله کامیون به محوطه‌های داخل بندر حمل و تخلیه می‌شد و پس از صرف زمان قابل توجهی جهت انجام تشریفات گمرکی و بندری و انبار، بخشی از آن کالا مجدداً توسط قطار بارگیری و به سمت مقاصد حمل می شد.
