چالش‌های حرفه وکالت خبرنگار حقوقدان
چالش‌های حرفه وکالت خبرنگار حقوقدان
وکالت به عنوان نهادی تاریخی با مأموریت دفاع از حقوق شهروندان، در سال‌های اخیر با چالش‌های غیرکارشناسی مانند طرح تسهیل صدور مجوزهای وکالت روبه‌رو شده است.

برای واکاوی این موضوع، گفتگویی صمیمانه با آقای بهرام ولی‌پور، رئیس کانون وکلای مازندران ترتیب دادیم که در ادامه می‌آید.

رزومه مختصر آقای بهرام ولی‌پور
کارشناسی حقوق از دانشگاه شهید بهشتی تهران در سال ۱۳۶۹ و‌ متعاقب آن کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی از دانشگاه علوم و‌ تحقیقات تهران.
سوابق اجرایی
مشاور حقوقی سازمان جنگلها؛ منابع طبیعی و‌ آبخیزداری از سال ۱۳۷۲
عضو شورای عالی حقوقی سازمان؛ مشاور حقوقی شرکتهای تجاری و عمرانی؛
پذیرفته شده در اولین آزمون وکالت دادگستری بعد از انقلاب اسلامی؛
اخذ پروانه وکالت درجه یک دادگستری با کسب رتبه اول علمی؛ هشت دوره عضویت در هیات مدیره کانون وکلای دادگستری استان مازندران با اعتماد وکلای استان؛
بازرس، نایب رییس و رییس کانون وکلای دادگستری استان مازندران در ادوار مختلف.

به نظر شما مهم‌ترین مسائل و مشکلات جامعه وکلا در این استان چیست؟
کانون وکلای دادگستری استان مازندران، همانند دیگر کانون‌های کشور، با چالش‌هایی روبه‌رو است که از جمله آن‌ها می‌توان به «افزایش تعداد وکلا بدون توجه به ظرفیت اشتغال، کاهش فرصت‌های شغلی به دلیل شرایط اقتصادی و جغرافیایی و عدم تناسب میان تعداد وکلا و نیازهای حقوقی جامعه» اشاره کرد. تصویب «قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار»، اگرچه با هدف بهبود دسترسی به حرفه وکالت انجام گرفته، اما بدون در نظر داشتن ظرفیت‌های واقعی بازار کار و الزامات حرفه‌ای، نگرانی‌هایی جدی را ایجاد کرده است.
کاهش کیفیت آموزش حقوقی و خدمات وکالتی در نتیجه اجرای این قانون، می‌تواند مشکلات عدیده‌ای برای نظام قضایی و مردم شریف ایران به وجود آورد. بی‌توجهی به مسائل علمی و آسیب‌شناسی حرفه‌ای در این حوزه، مخاطراتی بلندمدت برای کانون وکلا، دستگاه قضا و جامعه به همراه خواهد داشت.

چگونه می‌توان کانون وکلا را از نظر ساختاری و سازمانی تقویت کرد تا بتواند بهتر از وکلا در استان حمایت کند و نیازهای آن‌ها را پاسخ دهد؟
تقویت ساختار کانون وکلا مستلزم بازنگری در قوانین، افزایش اختیارات نظارتی و اجرایی کانون و استفاده از فناوری‌های نوین است. به‌کارگیری فناوری اطلاعات در مدیریت اعضاء و ارائه خدمات حقوقی آنلاین، همراه با شفاف‌سازی فرآیندهای اجرایی، از مهم‌ترین گام‌هایی است که می‌تواند به افزایش کارآمدی کانون کمک کند. علاوه بر این، آموزش مستمر حرفه‌ای، ایجاد صندوق‌های حمایتی برای وکلای آسیب‌پذیر و تقویت جایگاه صنفی وکلا، از جمله اقدامات ضروری هستند که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرند.

آیا برنامه‌ خاصی برای افزایش شفافیت و کارآمدی در عملکرد کانون وکلا در استان دارید؟
کانون وکلای دادگستری استان مازندران برای ارتقاء شفافیت، مجموعه‌ای از برنامه‌ها را در دستور کار قرار داده است که شامل:
انتشار منظم گزارش‌های مالی،
بهبود شفافیت فرایندهای ثبت‌نام و صدور پروانه وکالت،
ایجاد سازوکارهای ارتباطی برای دریافت پیشنهادها و انتقادهای اعضا،
و برگزاری جلسات مشورتی با اعضای کانون.
هدف از این اقدامات، تقویت اعتماد جامعه وکالت و افزایش رضایتمندی عمومی از عملکرد این نهاد است.
ب) وضعیت وکلا و اشتغال در استان:

آیا در استان مازندران کمبود وکیل متخصص در زمینه‌های خاص وجود دارد؟ اگر بله، چه اقداماتی برای حل این مشکل در نظر گرفته‌اید؟
در برخی حوزه‌های حقوقی نظیر «حقوق مالکیت فکری و معنوی، حقوق مالیاتی و بانکی، حقوق بین‌الملل و حقوق محیط‌زیست»، کمبود چشمگیری در تعداد وکلای متخصص وجود دارد. این مسأله ناشی از ضعف برنامه‌ریزی آموزشی، نبود دوره‌های حرفه‌ای تخصصی و بی‌توجهی به نیازهای واقعی جامعه حقوقی است.
کانون وکلای مازندران در تلاش است با برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی، همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و بهره‌مندی از ظرفیت علمی اساتید و وکلای برجسته، به تقویت این حوزه‌ها بپردازد.

چه برنامه‌هایی برای تربیت و آموزش وکلای جوان و توسعه مهارت‌های تخصصی در بین وکلای استان وجود دارد؟
برای تقویت مهارت‌های عملی و تخصصی وکلا به ‌ویژه وکلای جوان، کانون وکلای دادگستری مازندران اقدام به برگزاری‌ دوره‌های آموزشی در زمینه‌های ضروری و عملی نظیر «مذاکره، داوری، فناوری‌های حقوقی و شبیه‌سازی دادرسی‌ها» کرده است. علاوه بر این، همکاری با وکلای باتجربه در قالب مشاوره‌های تخصصی، نقشی مؤثر در آموزش و آماده‌سازی وکلای جدید ایفا خواهد نمود.

آیا در شرایط اقتصادی فعلی، وضعیت مالی و درآمدی وکلا در استان مازندران دچار افت شده است؟ کانون وکلا چه تدابیری برای بهبود این وضعیت در نظر دارد؟
رکود اقتصادی و کاهش تمایل عمومی به استفاده از خدمات حقوقی، درآمد وکلا را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است. قانون تسهیل صدور مجوزها، با افزایش تعداد ورودی‌های رشته وکالت، مشکلات رقابتی را تشدید کرده است.
کانون وکلای مازندران در تلاش است با فرهنگ‌سازی در زمینه مشاوره حقوقی، ارتقای آگاهی عمومی از حقوق شهروندی و توسعه خدمات حقوقی در مناطق محروم، فرصت‌های شغلی جدیدی فراهم کند.
پ) ارتباطات کانون وکلا با سایر نهادها:
چگونه می‌توان تعامل و همکاری بهتری بین کانون وکلا و سایر نهادهای حقوقی و قضائی استان مانند دادگستری و سایر سازمان‌های مرتبط برقرار کرد؟
برقراری رابطه‌ای سازنده و مؤثر با نهادهای حقوقی و قضایی استان نیازمند گفت‌وگوهای مستمر و تشکیل کمیته‌های مشترک است. کانون وکلای مازندران این ظرفیت را دارد که در همکاری نزدیک با دادگستری و دیگر سازمان‌های مرتبط، به بررسی مسائل حقوقی-اجرایی و ارائه راهکارهای عملی بپردازد.

آیا برنامه‌ای برای برگزاری نشست‌های مشترک بین کانون وکلای مازندران و مقامات قضایی برای حل مشکلات حقوقی و قضائی خاص استان دارید؟
برگزاری نشست‌های منظم با مقامات قضایی و مسئولین استانی، بستری مناسب برای بررسی ضعف‌های سیستم قضایی و مشکلات مشترک جامعه حقوقی و قضایی است. این نشست‌ها می‌توانند منجر به کاهش اطاله دادرسی و بهبود کیفیت خدمات حقوقی شوند.
ت) وضعیت حقوقی و قضائی استان:

نظرتان در مورد وضعیت و فرآیندهای قضائی در استان مازندران چیست؟ آیا تغییراتی را برای بهبود عدالت و کاهش اطاله دادرسی پیشنهاد می‌دهید؟
فرآیندهای قضائی در استان، مانند دیگر نقاط کشور، با معضلاتی نظیر اطاله دادرسی، تراکم بالای پرونده‌ها و ناکافی بودن زیرساخت‌های الکترونیکی، روبه‌رو است. نوسازی سیستم قضائی، اجرای سیستم‌های هوشمند الکترونیکی و کاهش وابستگی به روش‌های سنتی از مهم‌ترین پیشنهادهای کانون برای بهبود این وضعیت است.

چگونه می‌توان فرهنگ حقوقی استان مازندران را در راستای افزایش آگاهی عمومی نسبت به حقوق شهروندان و اهمیت مشاوره حقوقی تقویت کرد؟
کانون وکلای مازندران، در تعامل با رسانه‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها، گام‌هایی عملی برای ارتقای آگاهی عمومی برداشته است. برگزاری کارگاه‌های آموزشی رایگان، تدوین محتوای آموزشی در رسانه‌ها، و استفاده از ظرفیت صداوسیما در این حوزه، از جمله فعالیت‌های این کانون بوده و نقش مؤثری در ترویج فرهنگ حقوقی ایفا کرده است.

آیا در استان مازندران مشکل خاصی در زمینه معطلی پرونده‌ها و تأخیر در رسیدگی به پرونده‌ها وجود دارد؟ اگر بله، کانون وکلا چه نقشی در رفع این مشکل می‌تواند ایفا کند؟
برای کاهش زمان رسیدگی به پرونده‌ها، کانون می‌تواند با آموزش وکلای جوان در مدیریت حرفه‌ای پرونده‌ها و ارائه مشاوره‌های دقیق و به‌هنگام حقوقی، نقش مهمی ایفا کند.
ث) نقش کانون وکلا در گسترش آگاهی حقوقی:

کانون وکلای استان مازندران چگونه می‌تواند در گسترش آگاهی‌های حقوقی عمومی در استان، به ویژه در مناطق دورافتاده‌تر، نقش بیشتری ایفا کند؟
کانون وکلای مازندران با ایجاد دفاتر مشاوره حقوقی، اعزام وکلای داوطلب به مناطق محروم و همکاری با نهادهای محلی، تلاش دارد تا به گسترش آگاهی حقوقی در این مناطق کمک کند.

چه اقداماتی برای ترویج حقوق شهروندی و آگاهی حقوقی در میان اقشار مختلف جامعه به ویژه جوانان و دانشجویان در استان انجام شده است؟
برگزاری دوره‌های آموزشی برای دانش‌آموزان و دانشجویان، توزیع بروشورهای آموزشی و استفاده از رسانه‌های اجتماعی، از مهم‌ترین اقدامات کانون در راستای ترویج حقوق شهروندی است. این برنامه‌ها با بهره‌گیری از ظرفیت اساتید برجسته به‌طور مستمر اجرا می‌شوند.
ج) نوآوری و تغییرات آینده:

با توجه به روندهای دیجیتال و الکترونیکی شدن فرآیندهای حقوقی، آیا کانون وکلای استان مازندران برنامه‌ای برای پیاده‌سازی سیستم‌های جدید فناوری اطلاعات جهت بهبود فرآیندهای دادرسی و وکالت دارد؟
کانون وکلای مازندران با برنامه‌ریزی برای ایجاد سامانه‌های الکترونیکی جهت ثبت پرونده‌ها، ارائه خدمات مشاوره از راه دور و مدیریت ارتباطات اعضا، تلاش دارد تا از پیشرفت فناوری در ارتقای خدمات خود استفاده کند.

چگونه می‌توان از ظرفیت‌های رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی برای آموزش و اطلاع‌رسانی حقوقی به مردم بهره برد؟
تولید محتوای آموزشی، برگزاری جلسات زنده پرسش و پاسخ در فضای مجازی و تعامل مؤثر با مردم از طریق رسانه‌های اجتماعی، از جمله برنامه‌های کانون برای افزایش آگاهی حقوقی شهروندان است.
چ) برنامه‌های حمایتی و توسعه‌ای:

چه تدابیری برای تقویت نهاد داوری در کانون وکلای مازندران پیش‌بینی شده است؟
ایجاد مرکز داوری کانون وکلای مازندران توانسته است نقش مؤثری در حل سریع و کم‌هزینه اختلافات حقوقی شهروندان و کاهش پرونده‌های قضایی ایفا کند.

کانون وکلای مازندران چه رویکردی نسبت به ایجاد و توسعه مؤسسات حقوقی در استان دارد؟
تشکیل مؤسسات حقوقی تحت نظارت کانون، نه‌تنها در کاهش هزینه‌های دفتری وکلای جوان، بلکه در ارتقاء تفکر جمعی برای ارائه خدمات حرفه‌ای‌تر نقش سازنده‌ای دارد.

برنامه کانون وکلای مازندران برای حمایت از وکلا در برابر آسیب‌های احتمالی حرفه‌ای چیست؟
امروزه شغل وکالت از جمله مشاغل پر خطر بوده و وکلا همواره در معرض آسیب‌های اجتماعی فراوانی قراردارند لذا کانون وکلا می تواند نقش محوری در تشویق وکلا به استفاده از بیمه‌های زیر داشته باشد:
۱-بیمه حوادث شغلی
۲-بیمه‌های تکمیلی طرف قرارداد با صندوق حمایت
۳-پرداخت مستمر بیمه اجباری صندوق حمایت و مواردی از این دست؛
ح) کوچ وکلا:

با توجه به اینکه برخی از وکلای مرکز وکلای قوه قضائیه در سال‌های اخیر در آزمون ورودی کانون وکلای دادگستری نیز قبول می‌شوند و علیرغم وجود رویه‌های مشخص در نظامنامه وکالت و قانون وکالت و نیز آئین نامه کانون در مورد الزامات گذراندن دوره کارآموزی و استقرار در شهر محل فعالیت سابق، کانون‌های وکلا رویه‌های متفاوتی را اتخاذ کرده‌اند، به عنوان رئیس کانون وکلای دادگستری مازندران، چه برنامه ای برای این وکلا دارید؟ و چه برنامه‌ها و اقداماتی را برای ایجاد وحدت رویه و رفع این اختلافات در دستور کار دارید؟
برای حل چالش‌های مرتبط با وکلای انتقالی، تلاش داریم با هماهنگی میان کانون‌های وکلا و هیات اجرایی اتحادیه سراسری کانون های وکلای ایران و با ایجاد رویه‌ای واحد و مبتنی بر قوانین و مقررات موجود دستورالعمل کارآمدی را تدوین و اجرایی کنیم.

  • نویسنده : دکتر حسن خلیل خلیلی