طرح نوسازی ناوگان باری جاده‌ای با حذف ۵۳ هزار کامیون فرسوده از ناوگان کشور و جایگزین کردن آنها با کامیون‌های نو، تاثیر به سزایی در کاهش مصرف سوخت خواهد داشت. در بحث اهمیت و نقش ناوگان مناسب در حمل و نقل، بیش از ۹۰ درصد حمل و نقل در حوزه جاده‌ای انجام […]
طرح نوسازی ناوگان باری جاده‌ای با حذف ۵۳ هزار کامیون فرسوده از ناوگان کشور و جایگزین کردن آنها با کامیون‌های نو، تاثیر به سزایی در کاهش مصرف سوخت خواهد داشت.
در بحث اهمیت و نقش ناوگان مناسب در حمل و نقل، بیش از ۹۰ درصد حمل و نقل در حوزه جاده‌ای انجام می‌گیرد. حمل و نقل جاده‌ای نقش موثری در توسعه کشور و کاهش نابرابری اقتصادی و اجتماعی داشته و وابستگی مستقیم آن با تامین مایحتاج مردم در حمل و نقل کارآمد امری انکارناپذیر است. این موارد بحث نوسازی ناوگان و اهمیت آن را دوچندان می کند که باعث افزایش ایمنی جاده‌ای، کاهش سوخت، بهبود شاخص‌های محیط زیست، افزایش توان عملکردی ناوگان حمل و نقل داخلی و بین‌المللی و در نهایت بالا رفتن افزایش سرعت عملکرد ترافیکی در جریان راه‌ها می‌شود که این موارد برخی از موارد مربوط به مزایای نوسازی و استفاده از یک حمل و نقل کارآمد است.
در همین راستا و در برنامه‌های دولت دوازدهم بحث نوسازی ناوگان به طور جدی در دستور کار قرار گرفت و روز سه‌شنبه ششم خرداد ۱۳۹۹ با حضور محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی در سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای سامانه ثبت‌نام متقاضیان نوسازی ناوگان حمل و نقل به طور رسمی رونمایی شد. این اتفاق در حالی افتاد که طبق سیاست‌های تعیین شده مقام معظم رهبری در بحث حمل و نقل، ایشان تاکید ویژه‌ای بر افزایش بهره وری و بالا رفتن سهم بیشتر از بازار حمل و نقل منطقه‌ای و بین‌المللی و جلب مشارکت مردم در امور حمل و نقل دارند.
همچنین در این زمینه حسن روحانی، رئیس جمهوری در اسفند ۱۳۹۷ تاکید کرد که خودروهای فرسوده باید به طور کامل از رده خارج شده و در تلاشی با همکاری وزارتخانه های راه و شهرسازی، نفت و صمت این اتفاق رخ داده و کار نوسازی از فرسوده ترین ها شروع شود.
نگاهی به وضعیت موجود خودروهای فرسوده و اسقاط شده به تفکیک کاربری چه در حوزه شهری و چه برون شهری در بحث انواع کامیون نشان می‌دهد که حدودا یک میلیون و ۹۵۰ هزار کامیون در کشور وجود دارد. از این تعداد ۵۷۶هزار و ۵۵ کامیون در شهری و برون شهری از جمع کل ناوگان کشور که در بالا اشاره شد فرسوده بوده که حدود ۳۰ درصد ناوگان را تشکیل می‌دهند. در این زمینه و طی بیست سال گذشته در مجموع اقدامات انجم گرفته برای نوسازی ناوگان در مجموع برون شهری و شهری به عدد ۲۴۵۸۸ تا پایان سال ۱۳۹۸ می‌رسیم که طبق اعلام ستاد مدیریت سوخت اسقاط شده‌اند.
در حوزه حمل و نقل عمومی برون شهری تعداد کل کامیون‌های فعال ۳۴۶ هزار و ۲۴۳ دستگاه با میانگین عمر ۱۹.۲ سال است. در این بین تعداد کامیون‌های بالای ۲۲ سال ۱۰۷ هزار و ۸۸۱ دستگاه است که معادل ۳۱ درصد ناوگان برون شهری است. در همین خصوص و در مرحله نخست هدف نوسازی ناوگان که در سال ۹۹ آغاز شد در مورد کامیون‌های با سن۴۰ سال است که حدود ۵۳ هزار دستگاه بوده و ۱۵ درصد از ناوگان فرسوده برون‌شهری را تشکیل می‌دهند.
این تاکید از سوی مقام معظم رهبری و بعد از آن دولت فعلی برای نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای به واسطه تبعاتی است که در صورت نداشتن نگاه جدی به آن ممکن است کشور را درگیر کند. تبعات وضع موجود و حفظ این وضعیت تحمیل سالیانه بالغ بر ۹۶۰ میلیون دلار بابت مصرف سوخت مازاد کامیون‌های فرسوده است که به صورت رسمی در گزارش مربوط به مصوبه مورخ ۲۰ خرداد ۹۷ شورای اقتصاد توسط وزارت نفت ارائه شد. در کنار این مورد مباحثی همچون افزایش آلودگی هوا، کاهش ایمنی و طولانی شدن مدت زمان سفر و کاهش بهره وری ناوگان را می‌توان نام برد. همچنین از دست رفتن ظرفیت‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی در بحث حمل و نقل از دیگر تبعات جدی نگرفته شدن این طرح می‌تواند باشد.
در بحث نوسازی ناوگان برون شهری در سال‌های پیش از آغاز این طرح طی سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸ تعداد ۶۱۱۷ دستگاه ناوگان معرفی شد که مجموعا طبق اعلام سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای ۵۱۸۸ دستگاه تحویل متقاضیان شده است. در این خصوص مجموع تعداد کامیون‌های واگذار شده در دوره‌های قبل این اتفاق یعنی از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۳ مجموعه ۱۳۰۸۷ دستگاه ثبت شده که کار نوسازی انجام شده است. به این ترتیب مجموع تعداد کامیون‌های نوسازی شده از طریق تولیدکنندگان داخلی در دوره بیست سال گذشته حدودا ۱۸۲۷۵ دستگاه است.
برنامه جاری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای
برای نوسازی ناوگان باری
سازمان راهداری و حمل ونقل جاده‌ای برای نوسازی ناوگان از محل مصوبه شماره ۱۲۸۸۴۵ مورخ ۲۰ خرداد ۱۳۹۷ شورای اقتصاد موسوم به طرح کلید به کلید کار را با چشم انداز حدود ۵۰۰۰ دستگاه در سال ۹۹ آغاز کرده است. همچنین در این برنامه نوسازی با استفاده از توان تولید داخل کامیون با انعقاد قرارداد سازمان با تولیدکنندگان همچون نوسازی ۸۰۰ دستگاه ناوگان باری بالای ۵۵ سال از طریق ایران خودرو دیزل در دستور کار قرار دارد. در این راستا همین طور نوسازی از محل واردات کامیون موضوع بند (ث) ماده ۳۰ قانون احکام دائمی برنامه توسعه کشور برای حداکثر ۲۰هزار دستگاه کامیون فرسوده جزو این برنامه ریزی است.
کلیات طرح کلید به کلید
همان طور که در بالا اشاره شد از اهم برنامه‌های سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در بحث نوسازی ناوگان باری طبق مستندات قانونی طرح کلید به کلید با چشم انداز حدود ۵هزار دستگاه در سال ۱۳۹۹ است. در این خصوص و از کلیات این طرح می‌توان به نوسازی تعداد ۲۰۲۵۰۰ دستگاه انواع ناوگان تجاری با هزینه سرمایه گذاری ۱۰.۶۶۶ میلیارد دلار طی مدت سه سال که ۷۵ درصد ناوگان برون شهری است،اشاره داشت. پیش‌بینی منابع ارزی مورد نیاز این طرح نیز از طریق صرفه‌جویی در مصرف سوخت خودروها طی مدت کارکرد خودرو و پیمایش به میزان ۵۰ درصد ارزش خودرو است. تامین منابع ارزی این طرح در سال اول اجرای طرح از طریق صندوق توسعه ملی و در سال‌های بعد از طریق فاینانس ارایه بخشی از منابع ریالی مورد نیاز از طریق شبکه بانکی به صورت تسهیلات ۶۰ ماهه به متقاضیان (۳۰ درصد ارزش خودرو) و آورده نقدی متقاضیان (۳۰ درصد ارزش خودرو) است. مسئولیت اجرای طرح با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران به نمایندگی از وزارت صنعت، معدن و تجارت بوده و ایجاد سامانه شناسایی ناوگان فرسوده (نونافر) از سوی سازمان راهداری و ثبت نام توسط شرکت‌های طرف قرارداد تامین کننده خودرو از دیگر کلیات طرح کلید به کلید است.
