به گزارش «جمله» قاچاق کالا یک عنوان با بار معنایی منفی برای فعالیت‌های متنوعی است که هم‌اکنون به منزله یک واقعیت، اقتصاد و جامعه ایرانی را درگیر کرده است. این پدیده به دلایل مختلف، از جمله پایین بودن خطر فعالیت، به‌طور گسترده‌ای در اقتصاد ایران رواج پیدا کرده و آثاری ناخوشایند را […]
به گزارش «جمله» قاچاق کالا یک عنوان با بار معنایی منفی برای فعالیت‌های متنوعی است که هم‌اکنون به منزله یک واقعیت، اقتصاد و جامعه ایرانی را درگیر کرده است. این پدیده به دلایل مختلف، از جمله پایین بودن خطر فعالیت، به‌طور گسترده‌ای در اقتصاد ایران رواج پیدا کرده و آثاری ناخوشایند را به‌جای گذاشته است.
قاچاق و تأثیرات مخرب آن بر دولت
پدیده قاچاق کالا یا تجارت زیرزمینی بدین سبب مذموم شناخته میشود که سیاستهای اقتصادی و بازرگانیای را که دولت‌ها برای احیای موقعیت اقتصادی کشورشان اعمال می‌کنند، بیاثر یا کماثر میسازد. با این نگرش، قاچاق می‌تواند تأثیر مخربی بر جریان اقتصاد ملی بهجا بگذارد و مسیر اصلاحی آن را منحرف سازد.
گفته می شود که در ایران سالانه میلیاردها دلار قاچاق کالا وجود دارد، هرچند آمار دقیقی در این باره موجود نیست، با این‌حال، قاچاق کالا به‌صورت صادرات یا واردات غیررسمی، تأثیرات مخرب بسیاری بر اقتصاد ملی دارد.
قاچاق کالا به‌شکل غیرمستقیم می‌تواند بر سرمایه‌گذاری ملی کشور تأثیر منفی داشته باشد. با ورود کالاهای قاچاق (با قیمت پایین)، تولید ملی ضربه می‌خورد و تقاضا برای محصولات تولید داخل کاهش می‌یابد و به‌دنبال خود، کاهش سودآوری و نهایتاً کاهش سرمایه‌گذاری را در بخش تولید داخلی موجب میگردد. کاهش سرمایه‌گذاری نیز باعث کاهش اشتغال میشود و نرخ بیکاری را افزایش خواهد داد. با افزایش بیکاری بر بحران‌های اجتماعی و تبعات ناشی از آن نیز افزوده خواهد شد، در نهایت می‌توان گفت با افزایش قاچاق کالا بحران‌های اجتماعی افزایش می‌یابد و در نهایت امنیت ملی به خطر می‌افتد.
برچیده شدن کالای قاچاق در انتظار کد رهگیری
روز گذشته مدیرکل دفتر صنایع برق، فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) از آغاز جلسات پیگیری طرح آئین‌نامه اجرایی شناسه‌های کالا و رهگیری کالا خبر داد و گفت که شناسه کالا یک شناسه کلی برای کالا است، اما کد رهگیری، بارکدی است که مشخص می‌کند کالا در کدام کارخانه، چه روز و ساعتی و چگونه تولید شده است. درباره کالاهای وارداتی نیز شناسه کالا مبدا آن را مشخص می‌کند و می‌تواند تا حد زیادی جلوی کالای قاچاق را بگیرد.
کیوان گردان اظهار کرد: «امسال یکی از موضوعات اصلی در حوزه لوازم خانگی تکمیل طرح آئین‌نامه اجرایی شناسه‌های کالا و رهگیری کالا است که اجرای آن در دستور کار قرار گرفته است و امسال به صورت جدی دنبال خواهد شد».
به گفته وی مقرر شده شناسه کالا، کد رهگیری و سامانه جامع گارانتی، ضمانت و خدمات پس از فروش ایجاد شود تا وقتی مصرف کنندگان به مراکز خرید مراجعه می‌کنند بتوانند با استفاده از بارکد کالا مطمئن شوند ضمانتنامه آن اعتبار دارد یا کالا جعلی و قاچاق است.
مدیرکل دفتر صنایع برق، فلزی و لوازم خانگی با اشاره به اینکه تهیه کد رهگیری فاز بعدی این طرح است که کار‌های آن در حال پیگیری است، تصریح کرد: «کد رهگیری هم برای لوازم خانگی تولید داخل و هم برای بخش کمی از لوازم خانگی که مجاز به واردات هستند طراحی خواهد شد».
وی در پاسخ به میزان کارآمدی این طرح، با بیان اینکه شناسه کالا یک شناسه کلی برای کالا است، گفت: «کد رهگیری، بارکدی است که مشخص می‌کند کالا در کدام کارخانه، چه روز و ساعتی و چگونه تولید شده است. درباره کالاهای وارداتی نیز شناسه کالا مبدا آن را مشخص می‌کند و می‌تواند تا حد زیادی جلو کالای قاچاق را بگیرد».
گردان در ادامه با بیان اینکه مسئولیت اصلی اجرای این طرح با سازمان حمایت است از آغاز جلسات پیگیری این طرح خبر داد.
این مقام مسئول با بیان اینکه یکی از برنامه‌های اصلی وزارت صمت در حوزه لوازم خانگی مبارزه با قاچاق کالا است، اظهار کرد: «تولید همه کالاهای اصلی حوزه لوازم خانگی در سال گذشته افزایشی بوده، به‌طوری‌که در سال گذشته تولید یخچال و فریز ۱۲ درصد، ماشین لباسشویی ۳۳ درصد، لوازم خانگی کوچک ۱۲ درصد، تلویزیون ۳ درصد، پکیج ۳۷ درصد و کولر گازی ۴ درصد نسبت به سال ۹۷ رشد داشته است».
پیش‌تر هم رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی، گفته بود که در حال حاضر هر شناسه کالا می‌تواند برای کالا‌هایی با برند و مدل مشابه استفاده شود، اما در صورت تکمیل طرح و اجرای سه بند یاد شده، هر کالا یک شماره مخصوص دارد که مانند اثر انگشت برای شناسایی آن عمل می‌کند.
گردان در ادامه با بیان اینکه مسئولیت اصلی اجرای این طرح با سازمان حمایت است از آغاز جلسات پیگیری این طرح خبر داد.
افزایش تولید لوازم خانگی در یک سال گذشته
این مقام مسئول با بیان اینکه یکی از برنامه‌های اصلی وزارت صمت در حوزه لوازم خانگی مبارزه با قاچاق کالا است، اظهار کرد: «تولید همه کالاهای اصلی حوزه لوازم خانگی در سال گذشته افزایشی بوده، به‌طوری‌که در سال گذشته تولید یخچال و فریز ۱۲ درصد، ماشین لباسشویی ۳۳ درصد، لوازم خانگی کوچک ۱۲ درصد، تلویزیون ۳ درصد، پکیج ۳۷ درصد و کولر گازی ۴ درصد نسبت به سال ۹۷ رشد داشته است».
بر اساس این گزارش ، سال ۱۳۹۸ بعد از سه سال انتظار بالاخره آیین‌نامه شناسه و رهگیری کالا موضوع ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در بخش لوازم خانگی اجرا شد؛ به طوری‌که وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) به تمامی تولیدکنندگان و تشکل‌های صنعتی لوازم خانگی تولید داخل تا ۱۵ دی ماه فرصت داد که برای هشت گروه کالایی خود فرایند ثبت و اخذ شناسه را انجام دهند و برای کالاهای خود شناسه دریافت کنند و بعد از ۱۵ دی ماه کالا‌هایی که دارای شناسه کالا نباشد در سطح بازار کالای قاچاق تلقی می‌شوند. اما این مهلت تا ۱۵ بهمن ماه تمدید شد و طبق اعلام انجمن صنایع لوازم خانگی، طرح برخورد با لوازم خانگی بدون شناسه از چهارشنبه (۱۶ بهمن ۱۳۹۸) از سوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز آغاز شد. البته نظارت بر اجرای این طرح در پی شیوع ویروس کرونا برای حدود دو ماه متوقف شد، اما با همکاری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بعد از تعطیلات عید فطر از سر گرفته شد.
این هشت گروه کالایی شامل کولر، یخچال، فریزر، تلویزیون، ماشین لباس شویی، ماکروویو، جاروبرقی و پکیج است که البته طبق اعلام وزارت صمت در قدم‌های بعدی اجرای آیین نامه شناسه و رهگیری کالا تمامی اقلام لوازم خانگی را شامل میشود.
آئین‌نامه اجرایی شناسه‌های کالا و رهگیری کالا موضوع ماده (۱۳) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز اواخر شهریور ماه ۱۳۹۵ از سوی اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری، برای اجرا ابلاغ شد. ماده ۲۰ این آئین‌نامه مسئولیت اجرای آن‌را به وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) محول کرده و طبق ماده ۱۲ آن وزارت صمت موظف است “امکان ثبت شناسه رهگیری و دریافت گواهی الکترونیکی را در سامانه جامع تجارت فراهم کند و یکتا بودن شناسه‌های رهگیری را در سطح تمامی کالاهای مشمول، تضمین کند”.
