فرنوش رئیسی یکی از مرواربافان ملایری با اشاره به اینکه کارگاه های ملایر بیش از ۶۰ درصد نیاز کشور را تأمین می کنند، می گوید: در حال حاضر کمبود سرمایه برای توسعه کارگاه های مرواربافی، افزایش چند برابری قیمت مواد اولیه و کمبود نیروی متخصص و متعهد از مهمترین مشکلات پیش روی مرواربافان […]
فرنوش رئیسی
یکی از مرواربافان ملایری با اشاره به اینکه کارگاه های ملایر بیش از ۶۰ درصد نیاز کشور را تأمین می کنند، می گوید: در حال حاضر کمبود سرمایه برای توسعه کارگاه های مرواربافی، افزایش چند برابری قیمت مواد اولیه و کمبود نیروی متخصص و متعهد از مهمترین مشکلات پیش روی مرواربافان در ملایر است. بشر در عصر نوسنگی (۸۰۰۰ تا ۱۰ هزار سال پیش) به منظور رفع نیاز خود به فکر استفاده از مواد قابل انعطاف از جمله الیاف گیاهی افتاد چراکه او توانست با درهم بافتن الیاف گیاهی و شاخه و برگ های درختان، اشیاء مختلف تهیه کند. کشف ظروف گلی دارای اسکلت سبدی(نخستین سفال های عصر نوسنگی)، گویای آن است که بافت محصولات گیاهی مانند سبد، پیش از سفالگری رواج داشته است. ساخت ظروف و زیرانداز با استفاده از الیاف گیاهی در ایران باستان نیز رایج بوده و گواه این مطلب طناب، سبد و زیراندازهای حصیری مکشوفه از کاوش های باستان شناسی شهر سوخته است.
مرواربافی در استان های مازندران، همدان، خوزستان، گیلان و … رایج است. به گفته استاندار “صنایع دستی- مرواربافی-آیین کار” که در دویست و پنجمین اجلاس کمیته ملی استاندارد خدمات مورخ ۱۴/۵/۱۳۹۳ مورد تصویب قرار گرفته است، عمده ترین مرکز کشت مروار، شهرستان ملایر بوده و مروارهای کشت شده در این شهرستان از مرغوبیت خاصی برخوردار است به همین علت اکثر مرواربافان، مروار مصرفی خود را از این شهرستان تهیه می کنند. فرآیند تولید مروار شامل آماده سازی ترکه ها یعنی جدا کردن گره ها، زواید و برگ های موجود در آنها به منظور صاف شدن سطح ترکه ها و سهولت بافت، دسته بندی ترکه ها بر حسب طول و قطر، پختن مروار در آب به مدت ۱۲ ساعت، جدا کردن پوست ترکه ها با دست و برش ترکه ها با ابزار چوب قاچ به سه یا چهار قسمت است. حالا مروار آماده بافتن به دست زنان و مردان چیره دستی است که با گره زدن و چیدن چوب، علاوه بر باز کردن گره زندگی خود، هنری خلق می کنند که به کالبد بی جان بسیاری از خانه ها، روح می دواند. از بین ۲۰ رشته فعال در حوزه صنایع دستی در شهرستان ملایر، مرواربافی پس از مبل منبت، با اشتغال مستقیم بیش از ۱۰۰۰ نفر و فعالیت ۲۰ کارگاه، شاخص ترین صنعت در این شهرستان به حساب می آید.
مرواربافی مهمترین صنایع دستی شاخص در ملایر پس از مبل منبت
به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ملایر، ۱۰ هزار و ۸۰۰ نفر در این شهرستان در حوزه صنایع دستی فعال هستند که صنعت مبل منبت با اشتغال ۹۰۰۰ نفر یکی از مهمترین صنایع دستی و مرواربافی با اشتغال ۱۰۰۰ نفر، در جایگاه دوم صنایع دستی شاخص این شهرستان قرار گرفته است. ابراهیم جلیلی در گفت وگو با ایسنا، مزیت مرواربافی نسبت به دیگر صنایع دستی مانند مبل منبت، قلم زنی، چرم، سفال و پیکر تراشی را در تولید مواد اولیه این صنعت در شهرستان می داند و ادامه می دهد: شهرستان ملایر با کشت مروار در روستاهای توچغاز، میوا، حرم آباد، داویجان و گوراب یکی از مهمترین تولیدکنندگان مواد اولیه مرواربافی در کشور است که علاوه بر تأمین مروار کارگاه های فعال شهرستان، مروار مورد نیاز کارگاه های سراسر کشور را تأمین می کند، پس در دسترس بودن مواد اولیه و ارزان قیمت بودن آن، یکی از مهمترین مزیت های این صنعت در شهرستان ملایر به حساب می آید.
سبدهای بافته شده از مروار؛ یکی از نیازهای بازار جهانی
به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی ملایر، بازار فروش محصولات تولیدی حاصل از هنر دست مرواربافان هنرمند ایرانی، در بازارهای خارجی از رونق بسیاری برخوردار است و بسیاری از کشورها از جمله ایتالیا، ترکیه، آذربایجان و کشورهای عربی از خریداران پروپا قرص سبدهای بافته شده از مروار در ایران هستند یعنی برخلاف سایر فعالیت های اقتصادی، در این صنعت مشکل بازاریابی و فروش نداریم.
او به عدم نیاز به سرمایه اولیه بالا برای ورود به این صنعت اشاره و خاطرنشان می کند: کارگاه های بزرگ با آموزش افراد علاقمند و سپس ثبت سفارش به آنها، زمینه اشتغالزایی برای بسیاری از زنان را به صورت مشاغل خانگی فراهم می کنند، یعنی زنان می توانند بدون صرف هزینه، با یادگیری این هنر، علاوه بر رسیدگی به امور خانه داری، درآمدزایی برای خود داشته باشند.
لیلا حیدری یکی از فعالان حوزه مرواربافی است که از سال ۹۷ تاکنون برای بیش از ۱۰۰ نفر در شهر ازندریان و روستاهای الفاوت، بوربور، خردمند و علوی به صورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغال ایجاد کرده و به بیش از ۱۵۰ نفر که شامل برخی از مددجویان کمیته امداد امام خمینی(ره) نیز می شود، به صورت رایگان این هنر را آموزش داده است.
حیدری در گفت وگو با خبرنگار ایسنا، مطرح می کند: در حال حاضر بخشی از سبدهای بافته شده با کمک واسطه به کشورهای عراق، دبی و لبنان صادر می شود و امیدوارم بتوانیم در آینده ای نزدیک محصولات خود را بدون هیچ واسطه ای صادر کنیم.
کاهش ۴۰ درصدی صادرات سبد مرواربافی به علت شیوع کرونا
به گفته این کارآفرین برتر کشوری، دو کارگاه مرکزی در شهرستان و کارگاه های روستایی سالانه نزدیک به ۴۰۰ هزار قطعه انواع سبد تولید می کنند که ۷۰ درصد این محصولات در بازار داخلی و ۳۰ درصد آن در بازار خارجی به فروش می رسد. او علت اصلی کاهش صادرات از اواخر سال ۹۸ را شیوع بیماری کرونا می داند و ادامه می دهد: محصولات تولیدی در سه بخش صنعت گل فروشی، سیسمونی نوزاد و لوازم آشپزخانه کاربرد دارد و انواع سبدهای گل، سبدهای تزیینی، سبدهای میوه و آجیل، میز تلویزیون، میز تلفن و چوب فر عمده ترین محصولات ساخته شده از مروار هستند.
استفاده از مددجویان و زندانیان
محمد لطیفی نیز یکی از مرواربافان ملایری است که به علت گرانی مواد اولیه مجبور به تعدیل نیرو از ۷۰ نفر به ۱۵ نفر شده است. او مهمترین مانع پیش روی هنر مروار بافی را کمبود نیروی متخصص و متعهد می داند و ادامه می دهد: بسیاری از هنرآموزان پس از آموزش و مدتی فعالیت در این حوزه، کار را رها کرده و دست ما را در پوست گردو می گذارند یعنی تقاضا برای این سبدها بیش از توان ما برای قبول سفارش است، وقتی نیروی کار نیست ما هم مجبوریم بسیاری از سفارشات را پس بزنیم، از طرفی استفاده از ظرفیت روستاها تاحدودی کمک کننده است اما در فصل کشاورزی و برداشت محصولات، زنان روستایی وقتی برای قبول سفارشات ندارند. به گفته لطیفی، استفاده از مددجویان تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی و نیز زندانیان راهکاری برای پر کردن خلاء کمبود نیروی کار است، از طرفی افزایش چند برابری قیمت مواد اولیه طی چند سال اخیر سبب افزایش قیمت چند برابری محصولات تولیدی شده و از طرف دیگر بسیاری از کارگاه را مجبور به کاهش سفارشات و به دنبال آن تعدیل نیرو کرده است.
نیازمند عزمی جدی است
به گزارش ایسنا، سمیه رفیعی، یکی از اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در جریان سفر یک روزه اعضای این کمیسیون در شهریورماه ۹۹ به ملایر، با بیان اینکه شهرستان ملایر صنعتی ترین شهر استان همدان است، گفت: بانوان ملایری در بخش رشد اقتصادی و به ویژه در صنعت مرواربافی گام های مؤثری برداشتند و این سبک مرواربافی که نمونه آن را در جهان نداریم، باید سهمی حداکثری در بازار جهانی پیدا کند و ارتقاء داده شود. این در حالیست که در نشست بررسی مصوبات این سفر در مجلس شورای اسلامی در آبان ۹۹، از ۷۱۸ میلیارد تومان اعتبار مصوب شده برای بخش های آبخیزداری، ارائه تسهیلات به گلخانه ها، توسعه و تقویت طرح فراز، تکمیل طرح خط انتقال آب شرب از سد کلان به شهر ملایر، لایروبی رودخانه ها و توسعه و رفع مشکلات قنوات ملایر هیچ اعتباری برای ارائه تسهیلات به مرواربافان و یا توسعه این هنر درنظر گرفته نشد.
به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر، سال ۹۹ با پیگیری های فرمانداری ویژه ملایر دو میلیارد تومان تسهیلات ارزان قیمت در قالب وام روستایی و از طریق بنیاد علوی به فعالان صنعت مرواربافی تعلق گرفته است اما زنان کارآفرینی همچون لیلا حیدری هنوز هم معطل دریافت وامی برای توسعه کارگاه کوچک خود هستند.
لینک کوتاه :
https://jomlehonline.ir/?p=133521
