یاشار نژاد آذر روزنامه نگار – رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی اتاق بازرگانی ایران گفت: فرش دستباف ایرانی در نقاطی از جهان مازاد بر تقاضا عرضه شده و قیمت آن شکسته شده است با این حال دولتیها بر سر راه فعالان بخش خصوصی که شرایط وارد کردن، مرمت و فروش دوباره فرشهای دستباف ایرانی موجود در سراسر جهان را دارند مانع تراشی میکنند.
به گزارش جمله مشکلات موجود در مسیر صادرات فرشدستباف ایرانی موجب شده تا میزان صادرات این کالای صادراتی استراتژیک در سال جاری به ۵۰ میلیون دلار برسد، این رقمی در حالی ثبت شده که ارزش صادرات فرش در سالهای قبل ۴۰۰ میلیون دلار بوده است.
بنابه گفته فعالان حوزه صادرات فرش دستباف مشکل اساسی اینجاست که فرش ایرانی در شماری از بازارهای جهان انباشت و مازاد بر تقاضا عرضه شده تا جایی که قیمت آن در برخی بازارها به دلیل همین مازاد شکسته شده است. در مقابل در ایران برای این فرشها تقاضا وجود دارد بنابراین میتوان آنها را به کشور وارد کرد و پس از سرویس و مرمت در بازارهایی دیگر عرضه کرد اما مبتنی بر تبصره ماده ۱۲۱ آییننامه اجرایی قانون امور گمرکی هر کالایی که از ایران صادر میشود در صورت بازگشت به کشور باید عینا بازگردد به این معنا که استفاده یا تعمیر نشده باشد در غیر این صورت بازگشت، مشروط به پرداخت حقوق و عوارض است و برای بازگشت فرش عوارض ۸۰ درصدی تعیین شده که توجیه اقتصادی ندارد.
مشکل دیگر این حوزه به چالش ماده اولیه در داخل کشور بازمیگردد که بر این اساس برای بافت فرشهای درجه یک و بعضا ابریشم، نیاز صنف فرش به ۷۰۰ تا ۸۰۰ تن ابریشم در سال است. در حالی که در کشور تنها ۱۵۰ تن ابریشم تولید میشود که در بسیاری موارد از کیفیت لازم برای بافت کارهای درجه یک و ریزبافت برخوردار نیستند و کمبود مواد اولیه مورد نیاز موجب شده تا تولیدکنندگان این بخش با مشکل مواد اولیه باکیفیت پایین و قیمت تمام شده زیاد که رقابت در بازارهای بینالمللی را غیرممکن میکند دست و پنجهنرم کنند.
ازسوی دیگر افت صادرات فرش دستباف ایران در یک دهه گذشته موجب ورود رقبای جدید به این بازار پرطرفدار شد و با این شرایط ایران که در سال ۲۰۱۱ رتبه اول تجارت فرش دستباف را در اختیار داشت سال ۲۰۲۲ به جایگاه ششم بسنده کرد. بررسی روند صادرات فرش دستباف ایران طی دهه گذشته (سالهای ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۱) از روند نزولی صادرات این محصول حکایت دارد. بر اساس آمار گمرک ارزش صادرات فرش دستباف ایران از ۴۲۷٫۳ میلیون دلار در سال ۱۳۹۱ به ۵۰٫۷ میلیون دلار در سال ۱۴۰۱ رسیده است. بررسی روند صادرات فرش دستباف نشان می دهد متوسط رشد سالانه ارزش صادرات فرش دستباف ایران در بازه زمانی مورد بررسی منفی ۱۹ درصد بوده است.بنابر اظهارات رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی اتاق بازرگانی ایران بخش خصوصی شرایط وارد کردن، مرمت و فروش دوباره فرشهای دستباف ایرانی موجود در سراسر جهان را دارد اما بخش دولتی در پیشبرد این امر مانعتراشی میکند و با این کار هم امکان تنظیم بازار فرش ایرانی در بازارهای جهانی را از بین میرود و هم کسبوکارهای مرتبط با مرمت و شستوشوی فرش دستباف در داخل کشور کارکرد خود را از دست میدهند. متاسفانه بررسی روندهای موجود در بازار فرش دستباف نشان از سردرگمی در این حوزه است و هرچه گره بر روی گره فرش دستباف گذاشته میشود، گره کوری که بر این صنعت تاریخی سایه افکنده باز نمیشود و در میان انبوه مشکلات اقتصادی جای چندانی برای توجه به فرش باقی نمانده است. تا زمانی که این صنعت مورد حمایت جدی قرار نگیرد و وضعیت سیاسی و اقتصادی ایران در عرصه بین المللی بهبود نیابد نمیتوان انتظار تغییری چشمگیر و موثر در این حوزه داشت.
- نویسنده : ارسالی از یاشار نژاد آذر