اگر می ماند، اگر نمی رفت، اگر اجل امانش می داد، این نیمه بهمن ماه که می آمد وارد هفتادمین سال زندگی اش می شد. مادرش دستی بر آتش شعر داشت و پدرش دستگاه های موسیقی سنتی را می شناخت، خواهر و برادرش آواز می خواندند و تورج نیز پای در این راه گذاشت، هر […]
اگر می ماند، اگر نمی رفت، اگر اجل امانش می داد، این نیمه بهمن ماه که می آمد وارد هفتادمین سال زندگی اش می شد. مادرش دستی بر آتش شعر داشت و پدرش دستگاه های موسیقی سنتی را می شناخت، خواهر و برادرش آواز می خواندند و تورج نیز پای در این راه گذاشت، هر چه در روزهای جوانی شور و شعف در چشماش موج می زد تا بنوازد، بسازد و بخواند اما روزهای آخر عمر دلش گرفته بود، گله داشت و افق روشنی را نیز پیش روی موسیقی پاپ ایران نمی دید.
ماند در سرزمین مادری، دلش با ترک وطن صاف نبود، وقتی از بی مهری و بی معرفتی یاران دیروز حرف می زد، بخشی را به پای خاک خشن غربت می گذارشت. سخت می گذشت زندگی برایش اما غم نان نبود که طاقتش را طاق کرده، از بی توجهی هایی گلایه می کرد که نفس هنرمند را می بُرد.
تورج شعبانخانی را علاقمندان به موسیقی خوب می شناسند. «نازی ناز کن»، «همسفر تنها نرو»، «چون آدمک زنجیر بر دست و پایم» و «پروانه من، پروانه من بی تو چه کنم مستانه من» تنها بخشی از آثاری هستند که آهنگساز موی سپید کرده موسیقی ایران زمین در گوشه ای از ذهن مردم سرزمینش حک کرده است.
با این وجود ناامید نبود، به دنبال صدایی تازه بود تا قد علم کند برابر لس آنجلسی هایی که به زعم او معرفتی ندارند. تورج شعبانخانی صندوقچه ای از خاطرات بود؛ دوستی با فریدون، برادری با مازیار، دخترخاله ای به نام سیمین غانم، شب نشینی تا سحر با فرهاد و همنشینی با حبیب تنها بخشی از دفتر هزار برگ خاطرات اوست. هر چند «هنوزم چشمای تو مثل شبای پر ستاره است» به تنهایی بس باشد برای توصیف این آهنگساز.
او از سن ۱۷ سالگی موسیقی رابه طور حرفه ای آغاز کرد. در سال ۱۳۵۰، تلویزیون که به دنبال جذب استعدادهای جدید در موسیقی بود فراخوانی برگزار کرد. در این فراخوان از بین ۴۰۰۰ نفر شرکت کننده تنها ۴۰ نفر برگزیده شدند. برای برگزیدگان، کلاس‌های سلفژ و تئوری موسیقی طی یک دوره دو ساله تحت آموزش مرتضی حنانه برگزار شد. تورج شعبانخانی از جمله این هنرجویان بود و رشته آهنگسازی را دنبال نمود.
تورج شعبانخانی فعالیت حرفه‌ای موسیقی خود را با موسیقی متن و آهنگسازی فیلم «آدمک» به کارگردانی و نویسندگی خسرو هریتاش و معرفی فریدون فروغی آغاز کرد. در این فیلم ۲ ترانه به نام‌های «آدمک» و «پروانه من»، با شعر و آهنگ تورج شعبانخانی و صدای فریدون فروغی اجراشد.
نازی ناز کن، صدای بیشه و کویر با صدای ابراهیم حامدی (ابی)، اولین آلبوم موسیقی عبدالحسن ستارپور (ستار) شامل ترانه‌هایی نظیر: همسفر، گل کاغذی، تکیه‌گاه و تو که نیستی و باغچه با صدای مازیار کیانی‌نژاد (مازیار)، همچنین ترانه «بهار بهار» با صدای تورج شعبانخانی و ناصر عبداللهی از جمله آثار شناخته شده او است. وی با خوانندگانی نظیر: مرجان، لیلا فروهر، ابی، ستار، سیمین غانم، مازیار، هوشمند عقیلی، حمیرا، بتی، پریوش و … همکاری داشته‌است.
تورج شعبانخانی پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران، به همراه تعداد معدودی از خوانندگان و هنرمندان در ایران ماند و علیرغم اصرار بسیار زیاد دوستان خواننده و همکار و با وجود اینکه خواهر و برادرش هم در آمریکا بودند از ایران خارج نشد، او در این سال‌ها ضمن آهنگسازی برای خوانندگان خارج از ایران با خوانندگان داخل ایران نیز همکاری داشته‌است.
سیمین غانم خواننده ایرانی دختر خاله اوست. او همچنین پسرعمویِ پدرِ سینا شعبانخانی، خواننده جوان پاپ است. تورج شعبانخانی در طول فعالیت‌های هنری خویش، بیش از ۲۶۰ ترانه و ۴ موسیقی فیلم را آهنگسازی کرد. از وی ۲ آلبوم موسیقی با صدای خودش به یادگار مانده‌است.
صدای متفاوت او در کنار آهنگ‌های ماندگاری که برای خوانندگان مختلف ساخته، نام تورج شعبانخانی را در تاریخ موسیقی پاپ ایران به ثبت رسانده است. در تلویزیون دوره‌ای از سوی مرتضی حنانه برگزار شد تا هنرمندان فعال در زمینه موسیقی پاپ را با قواعد و اصول موسیقی ایرانی آشنا کند. دخترخاله‌اش سیمین غانم او را به تلویزیون برد و با حنانه آشنا کرد. او هم در کنار حبیب محبیان، سیمین غانم و خیلی‌های دیگر در آن دوره‌ها شرکت کرد و به تعبیر خودش از همان‌جا موسیقی را آموخت. البته قبل از آن دستگاه‌های موسیقی ایرانی را از پدرش یاد گرفته بود. فیلم سینمایی آدمک برای او و فریدون فروغی یک نقطه عطف بود.
در آن ایام ظاهراً باید می‌رفت به خدمت سربازی و فرصت نشد تا خودش ترانه‌های آدمک را بخواند. تازه با فریدون آشنا شده بود و همین آشنایی باعث شد تا او بسازد و فریدون بخواند. اولین بار نامش زمانی بین عموم فراگیر شد که موسیقی متن و ترانه‌های فیلم سینمایی آدمک را ساخت و فریدون فروغی را به‌عنوان خواننده‌ای جوان معرفی کرد. ساخت آهنگ برای ابراهیم حامدی، مازیار، سیمین غانم، ستار، ناصر عبداللهی، خشایار اعتمادی، هوشمند عقیلی، حمیرا، محمدرضا عیوضی و بسیاری دیگر از خوانندگان شناخته شده موسیقی ایران در ژانر پاپ تنها بخشی از کارنامه درخشان تورج شعبانخانی است.
او جزو معدود خوانندگان و آهنگسازان شناخته شده موسیقی پاپ بود که بعد از انقلاب اسلامی در ایران ماند و هیچ‌وقت هم حاضر نشد ایران را ترک کند. وقتی گفت‌وگوهای او با رسانه‌های مختلف در سال‌های گذشته را مرور می‌کنیم چند نکته درباره شعبانخانی نمود بیشتری از بقیه ویژگی‌های این هنرمند دارد. شعبانخانی باعث شهرت بسیاری از خواندگان موسیقی پاپ شد اما دلش از خیلی‌هایشان گرفته است. از آهنگسازان و خوانندگان هم‌دوره‌اش همیشه با محبت یاد می‌کند و دلش تنگ شده برای دورانی که به قول خودش احترام و عزت پیشکسوت‌ها نگه داشته می‌شد. تورج شعبانخانی سرانجام در ۱۸ آذر در سن ۶۹ سالگی پس یک دوره تحمل بیماری درگذشت.
