سرویس سیاسی جمله – برابر نجوم کلاسیک که البته دقیق و عالمانه بود، پنجشنبه‌شب در نیم‌کره شمالی «انقلاب زمستانی» است به بیان دیگر، کشورهای نیمه شمالی زمین، شاهد کوتاه‌ترین روز و سپس طولانی‌ترین شب در سال جاری خواهند بود و پس از آن، فرایند معکوس شروع خواهد شد و به طول روزها اضافه و از شب کاسته می‌شود تا اول فروردین که به «اعتدالِ ربیعی» برسیم زمانی که روز و شب، از نظر زمانی دقیقاً برابر هستند.
صرف نظر از «انقلاب زمستانی»، از دیرباز در کشورهای فارسی‌زبان مانند ایران، تاجیکستان و بخش‌هایی از افغانستان، این شب گرامی داشته می‌شد و خانواده‌ها عموماً با محوریت بزرگان، دورهمی و جشن خانگی می‌گرفتند سنتی که هنوز برقرار است جشنی که بی‌راه نیست اگر آن را مانند نوروز «انقلاب عاطفی» بنامیم.
از دیرباز و از زمانی که دقیقاً روشن نیست چه زمانی بود، مردم ایران باور داشتند که «در نومیدی بسی امید است// پایانِ شبِ سیه، سپید است» و براین اساس، باور داشتند که یلدا که طولانی‌ترین و معمولاً یکی از سردترین شب‌های سال است، شبی است که خورشید در این شب متولد می‌شود.
این موضوع از آنجایی برای عامه اهمیت داشت که فلات ایران، زمستان‌های سرد و طولانی داشته و ساکنان برخی مناطق در طول فصل سرما که از آبان آغاز می‌شد و تا اسفند و حتی میانه‌های فروردین ادامه داشت، از شدت سرما و گرسنگی جان می‌دادند و بهار را نمی‌دیدند.
مراسم شب یلدا و نشستن بر کنار سفره خانواده و دیدار با بزرگان فامیل و گوش سپردن به قصه آنان و خوردن نان و شیرینی دست‌پخت مادران و دختران همه در متن و محتوای خود نوعی «امیدآفرینی» بود و تلاش می‌شد خوش‌بینی را به جامعه هدیه کنند تا با نگاهی امیدوارانه، به سمت فردا پیش برود و زنده به بهار برسند.
جاذبه‌های فرهنگی و اجتماعی جشن یلدا به اندازه‌ای عمیق بوده و روح امید در آن نقشی برجسته داشته است که حتی در دوره اسلامی نیز مورد تأیید نگاه اسلام قرار گرفت و ادامه یافت و محتوای آن که پیش از اسلام نیز الحادی نبود، با آمیخته شدن به معنا و معنویت مورد نظر اسلام، به بقای خود ادامه داد.
نکته‌ای که طی سال‌های اخیر شب یلدا را کمی تلخ کرد و کام مردم را ناگوار ساخت این است گرانی‌های سرسام‌آور موجب شد مردم نتوانند آن‌گونه که لازم است، سفره یلدا را شلوغ و پربار کنند.
چند روز گذشته، یکی از مسئولان گفته بود قیمت آجیل مرغوب به حدود ۴۰۰ هزار تومان رسیده است و برخی برآوردها حکایت از این دارد که سفره یلدا در سال ۱۴۰۲ برای یک خانواده معمولی حدود سه میلیون هزینه دارد و در کشوری که متوسط دریافتی حقوق کارگر و کارمند، حدود ده میلیون تومان است، هزینه‌کردن چنین رقمی برای یک شب دشوار است و همین موجب می‌شود هم کسبه و فروشندگان اقلام مخصوص جشن‌های خانگی یلدا فروش مطلوبی نداشته باشند و به سود نرسند و هم خانواده‌ها یلدای خود را در خانه خود، سپری کنند و عطای رفتن به مهمانی را به لقای آن ببخشند.
نکته بعدی که یلدای امسال را در بر گرفت آلودگی هوا است که در بسیاری از شهرها از سطح هشدار گذشته و موجب تعطیلی مدارس شده است.
از میانه‌های پاییز آلودگی هوا در بسیاری از مناطق کشور اوج گرفت و مدیران نیز دست خود را به نشانه تسلیم بالا بردند و صادقانه گفتند «همینه که هست.»
این مشکل البته در سال‌های قبل هم کم و بیش بود اما در سال جاری از حد معمول و متعارَف بالاتر رفته و دولت‌مردان نیز برنامه‌ای برایش ندارند.
به‌رغم اینکه یلدای امسال در میانه دود و آلودگی و گرانی فرارسیده است و به‌رغم اینکه مسئولان برای تدبیر هیچ‌کدام طرحی در دست ندارند اما ما امیدواریم شهروندان از شب تولد خورشید، در کنار خانواده لذت ببرند و تلاش کنند ارزش فرهنگی باورهای پیشینیان را که از سده‌ها و بلکه از هزاره‌ها قبل به ما رسیده است، به نسل‌های بعدی انتقال دهند.
یکی از مختصات میراث فرهنگی و معنوی ایرانیان چون نوروز و یلدا همین است که در گذر زمان و در مواجهه با مشکلات حاد اجتماعی و اقتصادی، رنگ نباخته و از بین نرفته و همچنان زنده است گویا که نامیرا است.
از دولت‌مردان نیز توقع داریم با توجه به اینکه شهروندان یک روز تا شب یلدا و خریدهای آن فرصت دارند، سری به بازار بزنند و با چشم خود ببینند قیمت انواع آجیل، میوه و شیرینی تا چه اندازه فراتر از قدرت خرید مردم است و گامی بردارند.
- نویسنده : ارسالی از سرویس سیاسی
