سحرخوانی از سنت‌های ناب و قدیمی مردم دیار علویان در ماه رحمت الهی است که با گذشت سال‌ها و پیشرفت تکنولوژی هنوز چراغ آن در بسیاری از روستاهای مازندران روشن است. باردیگر رمضان، ماه خدا و میهمانی خدا، ماه بهار قرآن، ماه لیلةالقدر و تعالی انسان فرارسید و در‌های مغفرت الهی بر بندگانش گشوده شد. […]
سحرخوانی از سنت‌های ناب و قدیمی مردم دیار علویان در ماه رحمت الهی است که با گذشت سال‌ها و پیشرفت تکنولوژی هنوز چراغ آن در بسیاری از روستاهای مازندران روشن است. باردیگر رمضان، ماه خدا و میهمانی خدا، ماه بهار قرآن، ماه لیلةالقدر و تعالی انسان فرارسید و در‌های مغفرت الهی بر بندگانش گشوده شد. ایرانیان نیز همچون مسلمانان سایر کشورها در هر گوشه‌ای از خاک این دیار با آداب و رسوم مختلف به استقبال رمضان می‌روند تا از سفره ضیافت الهی بهره‌مند شوند.
آیین‌های اصلی ماه مبارک در میان همه ایرانیان مشترک است اما با این حال نباید فراموش کرد که ایران اسلامی سرزمینی است با مردمانی از اقوام مختلف که دارای فرهنگ و پیشینه تاریخی خاص خود هستند و در این ماه پر خیر و برکت آیین‌های ویژه‌ای برگرفته از آداب و رسوم مردم هر منطقه برگزار میشود.
مردم مازندران، این زحمتکشان خستگی‌ناپذیر دیار علویان همچون سایر استان‌ها با آداب و رسوم برگرفته از تاریخ کهن این سرزمین به استقبال رمضان می‌روند و لحظات نابی را در این ماه رحمت رقم می‌زنند.
یکی از سنت‌های قدیمی و ارزشمند این دیار، سحرخوانی در ماه رمضان است که به منظور ارج نهادن به این ماه مبارک برگزار میشود و با گذشت زمان هنوز رنگ کهنگی و فراموشی به خود نگرفته است. در گذشته به علت نبود امکاناتی از قبیل برق، تلفن، دستگاه‌های ارتباط جمعی و بویژه خستگی مردم به خاطر کار در شالیزار و فعالیت‌های کشاورزی ممکن بود که عده‌ای، سحر را خواب بمانند. بنابراین بعضی از مؤمنان و ریش سفیدان محل با حرکت در کوچه پس کوچه‌های روستاها و فریاد «سحر برخیز»، «سحر برخیز که صبح صادق آمد» و «سحر شد بپا خیز هنگام نماز است» مردم را برای خوردن سحری و روزه گرفتن از خواب بیدار می‌کردند و اگر همسایه ای چراغ، لمپا (چراغ گردسوز)، یا فانوس همسایه را خاموش می‌دید در خانه اش را می کوبیدند و آنها را از رسیدن سحر، آگاه می‌کردند.
امکانات سحرخوان ها در گذشته تنها یک پیت حلب ۱۷کیلویی روغن و یک قاشق چوبی به همراه یک فانوس بود که یا روی بام خانه می رفتند و یا در کوچه پس کوچه ها نوای ملکوتی سحرخوانی را سر می دادند.
چراغ سحرخوانی هنوز روشن است
یک پیشکسوت سحر خوانی در غرب مازندران به ایرنا گفت: مناجات و سحر خوانی را از مرحوم پدرم آموختم و تا چند سال پیش انجام می‌دادم اما اکنون به دلیل کهولت سن قادر به انجام آن نیستم.
سید محرمعلی میربهاری افزود: سحرخوانی‌های قدیم حال و هوای خاصی داشت و مردم اعتقاد زیادی به مناجات‌ها و دعاهایی که به نیابت از آنها به درگاه خدا خوانده می‌شد، داشتند و در بیشتر مواقع آنها را منقلب می‌کرد و به گریه می‌انداخت.
وی لذت قدم زدن در کوچه‌باغ‌های تنگ و تاریک روستاها و بیدار کردن مردم برای سحر را غیر قابل توصیف دانست و اظهار داشت: اکنون با آمدن ماه رمضان دلتنگ آن روزها می‌شوم و خاطرات شیرین گذشته را از پشت پنجره خانه‌ام مرور و زیر لب اشعار و دعاهای سحر خوانی را زمزمه می‌کنم.
وی خاطرنشان کرد: زمانه تغییر کرده و مردم با آمدن تلویزیون، رادیو و تلفن نیاز چندانی به سحرخوانی نمی‌بینند اما با این وجود شنیده‌ام در برخی روستاها این آیین همچنان رواج دارد.
به گفته این پیشکسوت سحرخوانی، باید چراغ سحرخوانی همچون سایر سنت‌های این ماه مبارک روشن بماند و نور آن در دل‌های مردم بتابد تا چراغ روزه‌داری پر نورتر از گذشته در این سرزمین روشن بماند.
وی مردم را به زنده نگه داشتن اینگونه آیین ها تشویق کرد و از آنها خواست تا برای حفظ فرهنگ این دیار گام بردارند.
- اگر چه امروز مردم با انواع ابزارها، نیازی به بیدار شدن با آهنگ دلنشین و اجرای زنده سحرخوان ندارند و این نوا در پشت دیوارهای بلند برج‌ها و آپارتمانها گم شده است، اما هنوز هم می‌توان نوای خوش سحرخوانان را در روستاها و دهکده‌های ییلاقی و قدیمی شنید که روزه‌داران را به ضیافت الهی فرامی‌خوانند.
- مردم نسبت به آداب و رسوم کهن سرزمینشان توجه نشان می‌دهند اما بسیاری از این آیین‌ها در گذر زمان به فراموشی سپرده می‌شوند و این مساله تنها می‌تواند ناشی از بی‌توجهی در معرفی و حفظ این آداب و رسوم باشد چرا که با وجود این اشتیاق، دلیلی برای مهجور ماندن این نمادهای فرهنگی و مذهبی وجود ندارد.
- در مناطق کوهستانی استان مازندران از جمله در روستاهای دوردست شهرستان سوادکوه، مناطق دوهزار و سه هزار تنکابن، منطقه بندپی بابل و به ویژه در چهاردانگه و دودانگه و روستاهای اتو، لاجیم، ولوپی، پیرنعیم، امیرکلا، ولوکش، سی‌پی سوادکوه و روستاهای دیگر، سنت حسنه سحرخوانی همچنان ادامه دارد.
