صنایع دستی نمادی از همت و توانمندی زنان سیستان و بلوچستان راهی برای فعال شدن کارگاه های خانگی و توسعه مشاغل خرد و حرکت به سمت اقتصاد مقاومتی است. زنان همواره در عرصه های مختلف به ویژه کارهای دستی که از ذوق و سلیقه و ظرافت سرچشمه می گیرد، پیشتاز بوده اند و این هنر […]
صنایع دستی نمادی از همت و توانمندی زنان سیستان و بلوچستان راهی برای فعال شدن کارگاه های خانگی و توسعه مشاغل خرد و حرکت به سمت اقتصاد مقاومتی است. زنان همواره در عرصه های مختلف به ویژه کارهای دستی که از ذوق و سلیقه و ظرافت سرچشمه می گیرد، پیشتاز بوده اند و این هنر و خلاقیت همواره سبب خودباوری آنان در ایجاد اشتغال و کسب درآمد شده است. صنایع دستی یکی از صنایع وابسته به طبیعت هر منطقه ای است زیرا مواد اولیه مورد نیاز برای این هنر باستانی در اطراف محل زندگی افراد هر منطقه یافت می شده و از این رو با توجه به اقلیم متنوع سیستان و بلوچستان صنایع دستی مختلف و گوناگونی در آن وجود دارد.
سیستان و بلوچستان یکی از محدود استانهایی است که می توان تنوع بی نظیر اقلیمی را در آن یافت، شمال این استان هوای گرم و خشک، مناطق مرکزی کوهستانی و در جنوب آن نیز دریا وجود دارد.
هر یک از این اقلیم ها صنایع دستی مربوط به خود را دارند که هنرمندان این صنعت زیبا مواد اولیه آن را نیز از طبیعت اطراف خود بدست می آورند.
معاون صنایع دستی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هم اینک ۲۲ رشته صنایع دستی بومی و مزیت دار در این استان وجود دارد که از جمله آنها می توان به سوزن دوزی، سکه دوزی، حصیر بافی و سفال کلپورگان در بلوچستان، خولک بافی، انواع سفال و سیاه دوزی در سیستان و نیز دوخت لباس های محلی و ساخت زیورآلات سنتی اشاره کرد.
محمد بهروز عیسی زهی افزود: حدود ۱۰ هزار نفر در زمینه صنایع دستی در این استان فعالند اما تنها ۷۰۰ نفر از آنان برای انجام امور بیمه ای مراجعه کرده اند. وی افزود: اکثر فعالان در زمینه صنایع دستی این استان عشایر یا در روستاها مستقر هستند.
از جمله صنایع دستی منطقه شمال استان می توان به خولک بافی، حصیر بافی، سیاه بافی و توتن سازی اشاره کرد همچنین سکه دوزی، سوزن دوزی، سفال کلپورگان، پارچه دوزی بلوچی و صنایع دستی دریایی نیز مربوط به مرکز و جنوب استان است.
حمایت از فعالان صنایع دستی در دستورکار قرار دارد
حمایت از هر حوزه ای سبب تقویت و بی تفاوتی سبب از بین رفتن آن می شود که به گفته معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان صنایع دستی جزء یکی از اولویت های این اداره کل قرار گرفته و برخی اقدامات حمایتی نیز در اینباره لحاظ شده است.
عیسی زهی بیان کرد: متاسفانه بسیاری از افراد فعال در این حوزه به دلیل دوری از مرکز و زندگی در روستاها هیچ اقدامی در زمینه معرفی خود به نهادهای مربوط انجام نداده اند.
وی ادامه داد: آمار افرادی که برای اخذ مجوز اقدام کرده اند نیز حدود یک بیستم فعالان واقعی این عرصه است.
وی با اشاره به اقدامات حمایتی از فعالان عرصه صنایع دستی در سیستان و بلوچستان افزود: به منظور حمایت از فعالان این عرصه در سال قبل افراد ساکن در روستاها و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر که مجوز های لازم را اخذ کرده بودند می توانستند از مزایای بیمه ای بهره مند شوند اما در زمان مشخص شده افراد بسیار کمی مراجعه کردند.
- نقش زنان و نوع صنایع دستی: در بسیاری از نقاط کشور ساختن صنایع دستی نیاز به کارهای یدی و قدرتی دارد که بی شک مردان در این زمینه فعالیت بیشتری دارند اما در سیستان و بلوچستان به دلیل نوع صنایع دستی آن، زنان نقش پررنگتری را ایفا می کنند. حتی در برخی صنایع دستی مانند توتن سازی که ساخت نوعی قایق با نی است نیز زنان نقش دارند.
- نوع صنایع دستی در این استان به گونه ایست که زنان نقش عمده ای در تولید آن دارند. سوزن دوزی به عنوان یکی از صنایع دستی شاخص این استان از هنرهایی است که بطور کامل توسط زنان انجام می شود. همچنین سفال کلپورگان در شهرستان سراوان نیز توسط دستان هنرمند زنان ساخته می شود و مردان تنها در تهیه خاک و فروش آنها دخالت دارند.
- زنان در ساخت ۹۰ درصد صنایع دستی این استان دخیل هستند. بیشتر فعالان صنایع دستی در این استان در روستاها مشغول به کار هستند و ساخت صنایع دستی در این استان جنبه معیشتی دارد. کاربرد معیشتی، انجام فعالیت های صنایع دستی بصورت خانگی و سهولت در تهیه مواد اولیه آن از عواملی است که سبب فعالیت زنان در این حوزه شده است.
باکس
سوزن دوزی
سوزن دوزی نام یکی صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان است که به دست توانا و هنرمند مردمان بلوچی بر روی پارچه نقش می بندد و جاودان می شود. این هنر که در اصل، هنر تزئین پارچه است، سابقه ای طولانی و به دارازی قدمت تاریخ بلوچستان دارد و از این رو بعید نیست که آن را نام بلوچی دوزی به شما معرفی کنند.
خامه دوزی
خامه دوزی نام یکی دیگر از صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان است که به آن خامک دوزی یا خمک دوزی و یا حتی سفید دوزی نیز می گویند. اما قدیمی ترین واژه برای این هنر همان خمک دوزی است. در سال های دور، ابریشم بدون هیچ گونه پرداختی از قبیل رنگرزی و پخت و پز یا سفیدکاری و در واقع به صورت خام استفاده می شده است.
پريوار دوزي
پریوار دوزی یا پلیوار دوزی، نام یکی دیگر از هنرهایی است که روی پارچه شکل می گیرد. در اصل پریوار دوزی سوزن دوزی و یا همان نوعی گلدوزی روی پارچه است و مستقیما بر روی لباس و یا پارچه به وسیله ی ابزاری مثل نخ، پارچه و سوزن دوخته می شود. در این هنر، زمینه کار پارچه است که بخش هایی از آن با پریوار دوزی تزئین و زیبا می شود.