یکی ازگروه‌هایی که در دوران اپیدمی ویروس کرونا در معرض خطر قرار دارند، افرادی هستند که به دیابت مبتلا هستند. این بیماران در صورت ابتلا به کرونا با مشکلات عدیده‌‌ای روبرو می‌شوند که گاهی موارد حتی خطر مرگ را به همراه دارد. دیابت از بیماریهای شایع عصر حاضر است که به دنبال شهرنشینی و صنعتی […]
یکی ازگروه‌هایی که در دوران اپیدمی ویروس کرونا در معرض خطر قرار دارند، افرادی هستند که به دیابت مبتلا هستند. این بیماران در صورت ابتلا به کرونا با مشکلات عدیده‌‌ای روبرو می‌شوند که گاهی موارد حتی خطر مرگ را به همراه دارد. دیابت از بیماریهای شایع عصر حاضر است که به دنبال شهرنشینی و صنعتی شدن جوامع بشری به سرعت در حال افزایش است. افزایش شهرنشینی و صنعتی شدن جوامع بشری به معنای تغییر سبک زندگی بشر به سوی استفاده بیشتر از ماشین آلات، تکنولوژی و به طبع آن کاهش فعالیت بدنی، تغذیه ناسالم و افزایش بروز چاقی است که از عوامل اصلی دیابت به شمار می‌آید. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت کنترل دیابت به معنای تغییر سبک زندگی نادرست است که برای داشتن سبک زندگی سالم باید به فعالیت بدنی، تغذیه سالم توجه شود. مبتلایان به دیابت باید مدیریت کنترل دیابت خود را برعهده بگیرند. پزشک، همسر و خانواده نمی‌تواند تغییر و رفتار سالم را در شما ایجاد و سبک زندگی شما را اصلاح کنند. آنها فقط می‌توانند در این مسیر به شما کمک کنند. بنابراین شما سکان کشتی کنترل دیابت خود را برعهده دارید و برای این که مدیر خوبی باشید نیازمند فراگیری آموزش‌های لازم برای کنترل دیابت هستید.
شدت شیوع دیابت در مازندران بالاتر از میانگین کشوری
آمارها نشان می‌دهد که شدت شیوع دیابت، کلسترول خون، فشار خون در مازندران بالاتر از میانگین کشوری است. بیماری‌هایی همچون دیابت، فشارخون بالا، سرطان و بیماریهای مزمن تنفسی از مهمترین بیماریهای غیرواگیر هستند که عوامل خطر مشترکی شامل کم‌تحرکی، تغذیه ناسالم، مصرف دخانیات و… دارند.
در همین ارتباط آمارها نشان می‌دهد که میزان شیوع فعالیت فیزیکی کم هم در کشور و مازندران ۵۶ درصد است. شیوع اضافه وزن در کشور و مازندران بین ۳۵ تا ۳۶ درصد است اما شیوع چاقی در کشور ۲۲. ۷ محسوب می‌شود در صورتی که در مازندران ۳۳ درصد و نگران کننده است.
یک سوم مازندرانی‌ها دچار شیوع فشار خون بالا هستند، بیان کرد: شیوع فشار خون بالا در کشور ۲۶. ۴ درصد است در صورتی که در مازندران به ۳۳ درصد می‌رسد.
بر اساس اطلاعات بدست آمده، شیوع دیابت در کشور ۱۰. ۹ درصد و در مازندران ۱۴ درصد است. شیوع بالا بودن سطح کلسترول در خون در کشور ۲۲. ۶ درصد و در مازندران ۳۰ درصد است.
ضرورت فراگیری مهارتهای چهارگانه کنترل دیابت
دکتر قاسم اویس معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در این ارتباط با تاکید بر اینکه کنترل دیابت برخلاف بسیاری از بیماری‌ها تنها با مصرف داروامکان پذیر نیست، گفت: کنترل دیابت نیازمند کسب مهارتهای چهارگانه مدیریت شخصی دیابت (تغذیه، فعالیت بدنی، استفاده صحیح از داروهای کنترل قند خون و پایش فردی قند خون) است و شما می‌توانید با یادگیری این مهارتهای چهارگانه، به سادگی دیابت خود را کنترل کرده و از عوارض آن پیشگیری کنید. خطر عوارض ناشی از دیابت در بین افرادی که قند خون خود را کنترل می‌کنند، بسیار کمتر است و کنترل مناسب قند خون مهمترین فاکتور در پیشگیری از ایجاد و پیشرفت عوارض دیابت بشمار می‌آید بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که با وجود دیابت می‌توان زندگی سالمی داشت.
آموزش دیابت ما را توانمند می‌سازد تا با استفاده از مهارت‌هایی که آموخته‌‌ایم عادت‌های نادرست را در زندگی خود اصلاح کنیم و به خاطر داشته باشید هر چه اطلاعات شما از دیابت کامل‌تر باشد در مدیریت دیابت خود نیز موفق‌تر خواهید بود.
وضعیت دیابت در جهان، ایران و استان مازندران
دکتر اویس با اشاره به ابتلای افراد به این بیماری در جهان، گفت: در سال ۲۰۱۹ میلادی ۴۸۳ میلیون بزرگسال در جهان (از هر ۱۱ نفر ۱ نفر) مبتلا به دیابت بودند و ۴. ۲ درصد در جهان براثر این بیماری فوت کردند و دیابت مسوول ۱۰ درصد از هزینه‌های صرف شده در سلامت می‌باشد. با توجه به تغییر سبک زندگی در جهان امروز، انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰ تعداد افراد مبتلا به دیابت به ۵۷۸ میلیون نفر افزایش یابد و ممکن است تا سال ۲۰۴۵ از مرز ۷۰۰ میلیون نفر بگذرد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران با بیان اینکه نیمی از مبتلایان به دیابت در جهان از بیماری خود اطلاع ندارند، ادامه داد: بیماری دیابت می‌تواند کاملا بدون علامت باشد و نباید در این بیماری به دنبال علامت گشت زیرا علایم دیابت نوع ۲ معمولا آرام آرام خود را نشان می‌دهند و ممکن است فرد سال‌ها به این بیماری مبتلا باشد.
در حال حاضر با توجه به پاندمی کووید ۱۹ افراد دارای بیماریهای زمینه‌‌ای نسبت به این بیماری آسیب پذیرتر هستند و بر اساس آمار در برخی کشورهای جهان، تا ۵۰ ٪ افرادی که مبتلا به کووید ۱۹ شدند، مبتلا به دیابت بودند بنابراین این بیماران باید بیش از گذشته به پروتکل‌های بهداشتی و سلامت خود توجه کنند.
وی به آمار مبتلایان در ایران اشاره کرد و افزود: طبق آخرین مطالعه انجام شده در کشور ما و همچنین استان مازندران یک چهارم بیماران از بیماری خود اطلاعی ندارند و در استان حدود ۱۶۵ هزار بیمار دیابتی شناسایی شدند که از این تعداد ۶۰ درصد شهری و ۴۰ درصد روستایی هستند و ۳۵ درصد این بیماران بالای ۶۵ سال سن دارند و ۶۵ درصد نیز در سن کار و فعالیت هستند.
آمار زنان دیابتی بیشتر از مردان
دکتر نادر آهنگرمعاون فنی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز بر این باور است که، آمار زنان دیابتی در خطه شمال کشور ۲. ۵ برابر مردان است وعلت بالا بودن این آمار، کم تحرکی و چاقی بانوان در این استان است.
وی توضیح داد: بر اساس آمارهای رسمی اگرچه مازندران رتبه اول را در چاقی نسبت به سایر استان‌های کشور دارد، ولی آمار چاقی در زنان استان بیشتر از مردان و به همین دلیل هم بیشتر در معرض یا مبتلا به بیماری دیابت هستند.
فراتر رفتن دیابت در مازندران از میانگین کشوری
معاون فنی مرکز بهداشت مازندران همچنین نسبت به پیش افتادن آمار بیماران دیابتی استان از میانگین کشور ابراز نگرانی کرد و گفت: بر اساس آمار حدود ۱۲. ۹ درصد از جمعیت بالای ۲۵ سال در مازندران دیابت دارند که نشان می‌دهد این رقم ۲ درصد نسبت به میانگین کشوری بیشتر است.
موفقیت ۳۰ درصدی برنامه‌های کنترل دیابت
معاون فنی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران همچنین گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که برنامه‌های کنترلی در ۳۰ درصد از این بیماران شناسایی شده مبتلا به دیابت در استان به نتیجه مثبت رسیده و در بقیه جمعیت بیماران با وجود اجرای برنامه‌های کنترلی از قبیل کنترل تغذیه، کاهش استرس، ورزش، اقدامات دارویی وغیره، نتیجه مثبتی اخد نشده است.
وی اضافه کرد: به نظر می‌رسد برای عدم موفقیت برنامه‌های کنترلی در دو سوم بیماران دیابتی باید طرحهای مطالعاتی ویژه صورت گیرد تا با شناسایی علت این ناکامی نسخه جدیدی برای درمان بیماران دیابتی پیچیده شود.
تحرک بدنی و تغذیه سالم راه کنترل دیابت
تغذیه سالم و استفاده از غذاهای کم چرب و پرهیز از غذاهای آماده و فست فود، تحرک بدنی به دلیل اینکه حداقل ۲۵ درصد به ضربان قلب انسان اضافه می‌کند، پرهیز از مصرف دخانیات، دوری از استرس و حفظ آرامش روانی، ۴ رکن اصلی سلامت انسان است که هر فرد با رعایت آنها می‌تواند به اصل خود مراقبتی دست پیدا کند.
دیابت چیست؟
دیابت یا بیماری قند، ناشی از اختلال متابولیسم و سوخت و ساز بدن است که به دلایل گوناگون ظاهرمی شود و با درجه‌های مختلف کمبود انسولین و یا عدم پاسخ به انسولین در بدن بیمار همراه است. دبابت به دو نوع تقسیم می‌شود: دیابت نوع یک که به دیابت دوره نوجوانی، وابسته به انسولین و دوره کودکی نیز معروف است در اثر اختلال در سوخت و ساز بدن و عدم ورود قند موجود در خون به سلولها، قند در رگها انباشته می‌شود و موجب افزایش قند خون می‌گردد. بر اساس تحقیقات انجام شده بین پنج تا ۱۰ درصد بیماران دیابتی در گروه نوع یک قرار دارند. دیابت نوع دوم که ۸۵ تا ۹۰ درصد بیماران دیابتی را در بر می‌گیرد، بیشتر زمینه ارثی دارد و عوامل محیطی موجب بروز علائم بیماری می‌شود.
بر اساس داده‌های آماری، در ایران هفت میلیون نفر به دیابت دچار هستند و که ده درصد جمعیت کشور را شامل می‌شود. از سوی دیگر دیابت یکی از عوامل مهم در بیماریهای نارسایی کلیوی، نابینایی و قطع عضو در بین سنین ۲۰ تا ۷۰ سالگی به حساب می‌آید.
کنترل مناسب قند خون مهمترین فاکتور در پیشگیری از عوارض دیابت/ دیابت نوع ۲ شایع‌ترین دیابت در سراسر جهان
دیابت یک بیماری جدی و طولانی‌مدت است و زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند انسولین تولید کند و یا نمی‌تواند به طور موثر از آن استفاده کند. به طور کلی دیابت در سه گروه طبقه بندی می‌شود: دیابت نوع ۱، نوع ۲ و دیابت بارداری.
دیابت نوع ۱: این نوع دیابت بیشتر بیماری دوران کودکی و نوجوانی است ولی می‌تواند در هر سنی رخ دهد و یک بیماری خود ایمنی است که در نتیجه آن سلول‌های تولید کننده انسولین در لوزالمعده تخریب می‌شوند و تولید انسولین در بدن به طور کلی متوقف می‌شود و فرد مبتلا باید همیشه از انسولین استفاده کند و در حال حاضر هیچ مداخله موثر و ایمن برای پیشگیری از دیابت نوع ۱ وجود ندارد ولی مبتلایان به دیابت نوع یک در صورت تامین دائمی انسولین، آموزش، خودمراقبتی و اندازه گیری قند خون می‌توانند زندگی سالمی داشته باشند و عدم دسترسی به انسولین، عدم تشخیص و یا تاخیر در تشخیص دیابت نوع ۱ منجر به کتواسیدوز دیابتی می‌شود که علت شایع مرگ در کودکان و جوانان مبتلا به دیابت است.
چاقی و اضافه وزن مهمترین عامل ایجاد کننده مقاومت به انسولین است
دیابت نوع ۲: افراد در سنین بالا بیشتر به این بیماری مبتلا و اغلب در افراد چاق ایجاد می‌شود ولی در سال‌های اخیر به دلیل افزایش چاقی در کودکان و نوجوانان شاهد بروز دیابت نوع ۲ در سنین کمتر هستیم.
در دیابت نوع ۲ بدن نسبت به انسولین مقاوم می‌شود و انسولین ترشح شده تاثیر ناچیزی در جذب قند دارد و یا ترشح آن به میزان کافی صورت نمی‌گیرد و امروزه ثابت شده که چاقی و اضافه وزن به خصوص چاقی شکمی مهمترین عامل ایجاد کننده مقاومت به انسولین است.
دیابت نوع ۲ قابل پیشگیری است و در مراحل اولیه دیابت، فرد می‌تواند با رعایت رژیم غذایی مناسب، فعالیت ورزشی منظم و کاهش وزن (درصورت داشتن اضافه وزن و چاقی) قند خود را کنترل کند ولی نهایتا برای کنترل قند خون نیازمند دریافت داروهای خوراکی و یا تزریق انسولین می‌باشد.
دیابت نوع ۲ شایع‌ترین دیابت در سراسر جهان است و حدود ۹۰ درصد از مبتلایان را تشکیل می‌دهد که می‌توان با آموزش، خودمراقبتی و پیروی از شیوه زندگی سالم و استفاده از دارو این بیماری را کنترل کرد. شواهد محکمی مبنی بر اینکه پیشگیری از دیابت نوع ۲ و ابتلا به عوارض آن با خود مراقبتی امکان پذیر است وجود دارد بنابراین پایش منظم عوامل خطر برای مشکلات دیابت و مداخله زودهنگام منجر به کاهش بستری و بهبود نتایج بالینی می‌شود.
دیابت بارداری: خانم‌ها در دوران بارداری هورمون‌هایی تولید می‌کنند که می‌تواند باعث ایجاد مقاومت به انسولین شوند و تولید این هورمون‌ها در اواخر بارداری بسیار افزایش پیدا می‌کند و اگر پانکراس نتواند انسولین کافی را در زمان بارداری تولید کند، دیابت بارداری ایجاد می‌شود.
افرادی که به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دو در سال‌های آینده می‌باشند و در حقیقت دیابت بارداری از عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع دو به شمار می‌آید.
اقدامات احتیاطی بیماران مبتلا به دیابت در زمان همه گیری کووید- ۱۹
با توجه به پاندمی کووید ۱۹ پیشگیری از دیابت بیش از پیش اهمیت دارد مبتلایان به این بیماری در صورت ابتلا به بیماری کووید ۱۹ بیشتر در معرض خطر عوارض شدید بیماری هستند بنابراین باید به موارد ذیل توجه کرد:
– به منظور خودپایشی و کنترل دیابت می‌توانیم از اپلیکیشن «idia» به صورت رایگان استفاده کنیم.
– مبتلایان دیابت در دوران بیماری کووید ۱۹، اضطراب بیشتری را متحمل می‌شوند، بنابراین باید از فشارهای روانی دور باشند و استرس خود را مدیریت کنند.
– به کنترل قندخون خود توجه بیشتری کنیم زیرا کنترل و پایش منظم قندخون می‌تواند به جلوگیری از عوارض ناشی از افزایش یا کاهش قندخون کمک کند و احتمال بروز پنومونی باکتریایی را نیز کاهش دهد.
– اگر علایمی مانند آنفلوانزا (تب، سرفه، مشکل در تنفس و. .) داریم، به پزشک مراجعه کنیم.
– اگر سرفه می‌کنیم، ممکن است نشان دهنده عفونت کرونا باشد، بنابراین باید سریع به دنبال مشاوره پزشکی و معالجه باشیم.
– هرگونه عفونت ممکن است قندخون را بالا برده و نیاز به مایعات را افزایش دهد، بنابراین باید آب کافی در دسترس داشته باشیم.
– حداقل پنج روز در هفته و هر بار ۳۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط توصیه می‌شود. (نظر پزشک معالج اخذ گردد(
– ارتباط بین بیمار دیابتی و پزشک و مراقب سلامت در زمان شیوع کرونا ضروری است و حتما با رعایت پروتکل بهداشتی، بیمار دیابتی توسط پزشک و مراقب سلامت ویزیت گردد.
– باید داروهای مورد نیاز خود را به میزان کافی در اختیار داشته باشیم.
– درصورت افت ناگهانی قندخون، آمادگی اصلاح وضعیت افت قندخون (هایپوگلیسمی) را داشته باشیم.
– از کار بیش از حد خودداری کنیم و خواب شبانه خوبی داشته باشیم.
– تغذیه سالم بخش اصلی مدیریت دیابت است، بنابراین باید رژیم غذایی متنوع و متعادل داشته باشیم تا مقدار قندخون خود را ثابت نگه داشته و سیستم ایمنی بدن را تقویت کنیم.
– از مصرف زیاد غذاهای سرخ شده خودداری کنیم.
– مصرف غذاهای شیرین، کربوهیدرات و چربی را محدود کنیم.
– پروتئین‌های بدون چربی (ماهی، گوشت بدون چربی، تخم مرغ، شیر و سایر لبنیات کم چرب، لوبیای کامل پخته شده) را انتخاب کنیم.
– مصرف روزانه سبزیجات و میوه به بیماران دیابتی توصیه می‌شود.
– روزانه دو یا سه وعده میوه بخوریم.
– ورزش علاوه بر بهبود سیستم گردش خون، باعث بهبود سیستم ایمنی می‌شود، بنابراین داشتن فعالیت بدنی روزانه ضروری است، اما باید از حضور در مکان‌های شلوغ مانند باشگاه‌ها خودداری کنیم.
– برای کاهش بروز پنومونی باکتریایی باید واکسیناسیون آنفلوانزا و پنوموکوک را انجام دهیم.
– برای حفظ قندخون طبیعی، ممکن است طبق نظر پزشک نیاز به تغییرات مکرر در دوز انسولین و تعداد تزریقات روزانه باشد.
رعایت اصول بهداشت فردی در ایام کرونایی
– شستن دست‌ها به طور کامل و منظم
– خودداری از لمس صورت خود با دست‌های کثیف
– ضد عفونی کردن اشیا و سطوحی که اغلب لمس می‌شوند
– استفاده نکردن اشتراکی غذا، عینک، حوله و غیره
– پوشاندن دهان و بینی خود با قسمتی از بازو هنگام سرفه یا عطسه
– اجتناب از تماس با افراد دارای علائم بیماری تنفسی
– اگر مبتلا به بیماری آنفولانزا باشید، در خانه بمانید
دکتر قاسم اویس معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران:
طبق آخرین مطالعه انجام شده در کشور ما و همچنین استان مازندران یک چهارم بیماران از بیماری خود اطلاعی ندارند و در استان حدود ۱۶۵ هزار بیمار دیابتی شناسایی شدند که از این تعداد ۶۰ درصد شهری و ۴۰ درصد روستایی هستند و ۳۵ درصد این بیماران بالای ۶۵ سال سن دارند و ۶۵ درصد نیز در سن کار و فعالیت هستند
