تالابی که روزگاری حاشیه های آن همچون سواحل دریای خزر خودنمایی می کرد و زیستگاه هزاران پرنده بود امروز به برهوتی تبدیل شده که نه تنها دیگر مانع پیشرفت کویر نیست بلکه سرعت کویرزایی را به سمت مناطق مسکونی ورامین در جنوب استان تهران تشدید کرده است.تالاب فصلی بندعلیخان در ۳۵ کیلومتری جنوب دشت […]
تالابی که روزگاری حاشیه های آن همچون سواحل دریای خزر خودنمایی می کرد و زیستگاه هزاران پرنده بود امروز به برهوتی تبدیل شده که نه تنها دیگر مانع پیشرفت کویر نیست بلکه سرعت کویرزایی را به سمت مناطق مسکونی ورامین در جنوب استان تهران تشدید کرده است.تالاب فصلی بندعلیخان در ۳۵ کیلومتری جنوب دشت ورامین از جنوب به دشت مسیله و دریاچه نمک محدود می شود؛ تالابی ۲۵ هزار هکتاری که ۲۰ درصد آن در استان تهران و مابقی در استان قم واقع شده است.
تا چشم کار می‌کند خشکسالی است. انگار نه انگار روزی در این تالاب آبی وجود داشته است. حالا ترک‌های بزرگ زمین تالاب را پوشانده است. از جاده ورامین به سمت تالاب بندعلیخان که می‌رویم در برخی مناطق گونه‌های گیاهی دیده میشود اما آنقدر کم است که بیشتر خشکسالی در ذهنت باقی می‌ماند. به هر سمت و سو که نگاه می‌کنید تالاب خشک است. اما این امید وجود دارد که شاید باران ببارد و تالاب دوباره پر از آب شده و وضعیتش بهتر شود.
تالاب بندعلیخان تنها یک تالاب نیست. این تالاب مرز بین هوای خوب و بد تهران است؛ هر زمان که خشک میشود میزان ریزگردهای تهران زیاد میشود و هرزمان که آب دارد حال و هوای تهران هم مطبوع میشود. اما انگار هیچ‌کس به این موضوع توجه نمی‌کند و گویا آینده پایتخت و شهرهای اطراف تالاب برای کسی مهم نیست.
مهمترین زیستگاه حیات وحش تهران
این تالاب که از دو سال گذشته تاکنون به صورت کامل خشک شده است یکی از مهمترین زیستگاه های حیات وحش در استان تهران محسوب می شد که علاوه بر ایجاد فضایی برای زمستان گذرانی پرندگان مهاجر نقش مهمی در تغذیه مراتع جنوب دشت ورامین به عنوان محل کوچ قشلاقی عشایر استان های تهران، سمنان و قم داشت.
هرچند آب ورودی این تالاب از محل رودخانه شور قم تأمین و در مسیر، فاضلاب های صنعتی کارخانه ها بویژه کارخانه های چرم شهرک صنعتی چرمشهر به آن وارد می شد ولی همین آب اندک نیز سال ها این مکان را به محلی در دل کویر برای ممانعت از پیشروی کویر تبدیل کرده بود؛ تالابی که در سال های اخیر به دلیل کمبود بارش و اختصاص نیافتن حق آبه از رودخانه شور روز به روز خشک تر شد تا جایی که امروز دیگر هیچ نشانی از آن تالاب عظیم به چشم نمی خورد.
خطر مهاجرت از جنوب ورامین
فرماندار ورامین معتقد است: با نابود شدن تالاب بندعلیخان ساکنان مناطق مختلف ورامین بویژه مناطق جنوبی باید از شهرستان کوچ کنند چرا که ریزگردهای حاصل از این تالاب می تواند زندگی افراد را مختل کند. محمدرضایوسفی افزود: اگر تالاب بندعلیخان خشک شود بحرانی همچون خشکی دریاچه ارومیه منطقه ورامین و استان تهران را تهدید می کند.
وی بیان کرد: در حاشیه بند علیخان ۵۴ هزار هکتار مرتع وجود دارد که مکان اصلی چرای دام عشایر به شمار می رود؛ مراتعی که امروز رو به خشکی گذاشته و عشایر را با مشکل جدی مواجه کرده است.
فرماندار ورامین تاکید کرد: با خشک شدن تالاب بندعلیخان بویژه در فصل تابستان بحران ورود ریزگرد منطقه ورامین و استان تهران را فرا می گیرد و خطر بزرگی زندگی ساکنان منطقه را تهدید می کند لذا مسئولان استان تهران و رئیس سازمان محیط زیست باید نجات این تالاب را به عنوان پروژه ای ملی در اولویت برنامه های خود قرار دهند.
اختلال در زندگی عشایر
مدیر امور عشایر استان تهران نیز با اظهارنگرانی از خشکی تالاب بندعلیخان گفت: با خشکی این تالاب مهمترین مراتع دام عشایر جنوب تهران از بین می رود.
«هاتف ممیزی» افزود: عشایر استان با ۳ هزار خانوار و ۷۰۰ هزار رأس دام سبک سالانه ۶۵ هزار تن محصول تولید می کنند که از این تعداد ، یکصد خانواده عشایر در ورامین سکونت دارند و از مراتع جنوب دشت ورامین در کوچ قشلاقی برای چرای دام استفاده می کنند.
وی تاکید کرد: تالاب بندعلیخان نقش بسزایی در محیط زیست منطقه ایفا می کند، به عنوان سدی مستحکم در برابر ریزگردها و کویرزایی محسوب می شود و لازم است همه مسئولان برای ادامه حیات آن تلاش کنند.
ممیزی گفت: اگر تالاب بندعلیخان خشک شود مهمترین بخش مراتع دام عشایر جنوب شرق استان از بین می رود و میزان تولید گوشت قرمز آنها نیز بشدت کاهش مییابد.
خطر جدی ریزگردهای کویر مرکزی
این درحالی است که معاون فنی اداره کل محیط زیست استان تهران در جلسه شورای برنامه ریزی استان تهران که بهمن ماه سال گذشته در ورامین برگزار شد با هشدار نسبت به خشک شدن این تالاب گفت: حوزه تالاب بندعلیخان از جمله مناطقی است که در سال های اخیر با افزایش میزان ریزگرد مواجه بوده و این امر با خشکی تالاب شدت بیشتری پیدا می کند.
مهرداد کتال محسنی افزود: صورتجلسه ای برای تعیین حق آبه رودخانه شور و شیرین به تالاب بندعلیخان تنظیم شده بود که تاکنون این مهم محقق نشده و تالاب رو به نابودی است.
وی گفت: تالاب بندعلیخان در سال های اخیر همچون دریاچه ای بزرگ در دل کویر از پیشرفت کویر و ورود ریزگردها جلوگیری می کرد ولی امروز رو به خشکی گذاشته و خطر ریزگردها را جدی کرده است.
