سیدیحیی مرتضائی بازار مسگران که زمانی نه چندان دور یکی از پر رفت و آمدترین و پر رونق ترین بخش های بازار تاریخی تبریز بود و استادان آن، آثار دست ساز و گران سنگ خود را در همان محل تولید و عرضه می کردند، امروز چنان دچار رکودی است که فعالانی با ۸۰سال سابقه، دیگر […]
سیدیحیی مرتضائی
بازار مسگران که زمانی نه چندان دور یکی از پر رفت و آمدترین و پر رونق ترین بخش های بازار تاریخی تبریز بود و استادان آن، آثار دست ساز و گران سنگ خود را در همان محل تولید و عرضه می کردند، امروز چنان دچار رکودی است که فعالانی با ۸۰سال سابقه، دیگر دست شان به کار نمی رود و عطای فعالیت در این عرصه را به لقایش بخشیده اند.
وقتی برای تهیه گزارش از بازارچه دوه چی، سراغ بازار مسگران را می گیرم و پس از عبور از دالان های این بازار تاریخی از سمت سامان میدانی وارد این بخش می شوم، برخلاف ذهنیت قبلی ام، با سکوت مرگ بار حاکم بر این بازار مواجه می شوم؛ نه مسگری وجود دارد و نه صدای چکشی به گوش می رسد، اینجا تنها صدایی که می آید، صدای مرگ و نابودی و رخوت است.
هم اکنون از مجموع حدود ۷۰ مغازه بازار مسگران، بیش از نیمی تعطیل شده و بقیه نیز با تغییر از صنعت مس به ابزار فروشی و بزازی و سایر صنوف، فعالیتی کم رمق در این مکان تاریخی را به تصویر می کشند که بسیار رقت انگیز و دردناک است.
امروز تنها مسگرانی به اندازه کمتر از انگشتان دست در بازار مسگران تبریز فعال هستند که آنها هم نه در تولید و مسگری، بلکه در فروش تولیدات مسی با طعم با رکود شدید، به کسب و کار خود ادامه می دهند.
رکود حاکم بر بازار مسگری تبریز چنان شدید است که آثار روحی و روانی آن بر تعدادی از مغازه داران به طور کامل مشهود و واضح است.
یکی از پیران بازار مسگران که به گفته خودش بیش از ۷۰ سال است در این بازار فعالیت دارد، به خبرنگار ایرنا می گوید: ۹۰ سال سن دارم و از ۷۰ سال پیش وارد صنعت مسگری شدم، امروز از اینکه این بازار را چنین مشاهده می کنم بسیار ناراحتم اما برای گذر عمر به مغازه می آیم تا ساعات آخر عمرم را در مکانی سپری کنم که عمر و جوانی ام را به پای آن دادم.
قادر علیزاده اضافه می کند: حدود ۳۵ تا ۴۰ سال قبل بازار مسگران جزو پررونق ترین بخش های بازار تاریخی تبریز بود و حتی رونق کسب و کار در این مکان بسیار بیشتر از راسته بازار بود، اما با توسعه شهری و کم سو شدن صنعت دستی مس به تدریج بازار مسگران کارکرد اصلی خود را از دست داد و امروز دیگر هیچ مسگری در این مکان وجود ندارد.
وی با بیان اینکه مسگری جزو شغل های سخت و طاقت فرسا است، ادامه می دهد: از دهه ۱۳۷۰ به دلیل شرایط اقتصادی پس از جنگ و افزایش مخارج زندگی، دیگر بازار مسگران به تدریج خالی از مسگران چیره دستی شد که روزگاری جزو اولین صنوف درآمدزای بازار تبریز بودند.
علیزاده، تغییرات سبک زندگی مردم طی سال های اخیر را از دیگر عوامل رکود بر بازار مسگران و صنعت مسگری تبریز می داند و می گوید: زمانی مردم آذربایجان برای تهیه جهیزیه دختران خود تنها به بازار مسگران مراجعه و لوازم زندگی جدید فرزندان خود را از این بازار تهیه می کردند، اما تغییرات دهه های اخیر و ورود اجناس خارجی به بدنه زندگی مردم، رکود در این صنایع دستی بکر و بی بدیل را رقم زد.
این مسگر تبریزی ادامه می دهد: امروز بنده با ۴۵سال فعالیت در این حوزه حتی از خدمات بیمه ای نیز برخوردار نبوده و حق بیمه خود را به صورت اختیاری پرداخت می کنم.
معاون صنایع دستی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی می گوید: در حال حاضر تنها ۵ کارگاه مسگری در استان فعال است که سه کارگاه در تبریز و ۲ کارگاه نیز در شهر بناب فعال هستند.
فرشاد به آفرین درباره وضعیت حاکم بر بازار مسگران تبریز، با بیان اینکه تغییر کاربری مغازه های این بازار توسط مالکان آن انجام گرفته است، تاکید می کند: معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای جلوگیری از وضعیت به وجود آمده نمی تواند کاری انجام دهد، چون مالکیت این مغازه ها در دست افراد است و نوع فعالیت آنها را خودشان انتخاب می کنند. وی ادامه می دهد: با این وجود طی سال های اخیر تا حدودی صنعت مسگری در سایر نقاط شهر فعال شده است. به آفرین، برنامه ریزی برای آموزش مسگری را جزو برنامه های اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی بیان و اضافه می کند: در این زمینه اقداماتی با همکاری و هماهنگی یکی از سازمان ها به انجام رسیده است و تلاش داریم طی ماه های آینده دوره های آموزشی را شروع کنیم.
امید است با برنامه ریزی مناسب مسئولان صنعتی، فرهنگی و اقتصادی کشور و استان آذربایجان شرقی، مسگری تبریز که زمانی آثار هنرمندان آن زبانزد خاص و عام بود رونقی دوباره گرفته و بازار مسگران این شهر تاریخی احیا شود.
