آمریکا تعدادی از کشورهای عربی را در قالب یک اتحاد جدید سازماندهی کرده است که دستور کار ویژه آن مقابله با ایران است. مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، روز جمعه گذشته برای پیشبرد پروژه تاسیس ناتوی عربی علیه ایران، با وزرای خارجه کشورهای بحرین، عربستان، امارات، قطر، کویت، عمان، اردن و مصر دیدار کرد. پیش […]
آمریکا تعدادی از کشورهای عربی را در قالب یک اتحاد جدید سازماندهی کرده است که دستور کار ویژه آن مقابله با ایران است. مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، روز جمعه گذشته برای پیشبرد پروژه تاسیس ناتوی عربی علیه ایران، با وزرای خارجه کشورهای بحرین، عربستان، امارات، قطر، کویت، عمان، اردن و مصر دیدار کرد. پیش از این، برخی رسانهها از تلاش آمریکا برای تاسیس یک ناتوی عربی برای مقابله با ایران در منطقه گزارشهایی منتشر کرده بودند.
اوایل ماه جاری میلادی، در کویت فرمانده نیروهای آمریکا در خاورمیانه با فرماندهان ارشد نظامی کشورهای عربی دیدار کرده بود و پس از این دیدار هم بحثوجدل درباره ناتوی عربی بالا گرفت. وزارت خارجه آمریکا گفته پومپئو بر ضرورت شکست داعش و سایر گروههای تروریستی، خاتمه دادن به نزاعها در سوریه و یمن و همچنین “متوقف کردن فعالیتهای شرارتبار ایران در منطقه” تاکید کرده است.
این وزارتخانه، اعلام کرده تمام شرکتکنندگان در نشست نیویورک بر ضرورت مقابله با تهدیدات ایران برای منطقه و آمریکا توافق کردند و درباره تاسیس “اتحاد استراتژیک خاورمیانه” گفتگوهای “سازندهای” انجام دادهاند. پومپئو گفته در ماههای آینده، کار برای پیشبرد این اتحاد را ادامه خواهد داد. در ادامه تلاشهای آمریکا برای ایجاد یک جبهه ضدایرانی در منطقه، مقامات آمریکایی در حال زمینهسازی برای برگزاری نشست سران میان آمریکا و هشت کشور عربی در ژانویه آینده هستند.
در نشست روز جمعه وزرای خارجه عرب و آمریکا در نیویورک، مسئله برگزاری نشست سران در واشنگتن هم مورد بررسی قرار گرفت. از چند ماه پیش، گمانهزنیهایی درباره تاسیس ناتوی عربی مطرح شده بود، اما برای نخستین بار در بیانیه روز جمعه نشست وزرا در نیویورک بود که عنوان “اتحاد استراتژیک خاورمیانه” ذکر شده است.
شیخ عبدالله بن زاید، وزیر خارجه امارات، پس از جلسه، به گزارشگران گفته گفتگوهای وزاری عربی با همتای آمریکایی “بسیار خوب” و “جلسه عالی” بوده است. یکی از موانع تاسیس اتحاد استراتژیک، نزاع قطر با همسایگانش بوده است.
آمریکاییها به منظور تشکیل جبهه ضدایرانی، به شورای همکاری خلیج فارس برای حل بحران قطر فشار آورده بودند. حتی حضور وزیر خارجه قطر در کناری همتایان عربستانی، اماراتی، بحرینی و مصری در جلسه روز پیش، به عنوان نشانهای از تلاش آمریکا برای ایجاد وحدت در شورای همکاری خلیج فارس تلقی شده است.
روز شنبه، دقیقا یک روز پس از نشست وزرای خارجه در نیویورک، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، برای بررسی راهکارهای حل بحران قطر به کویت سفر کرد. کویت و بخصوص امیر آن، در بحران قطر، میانجیگر اصلی بوده است. او تلاشهای فراوانی برای حل نزاع درونی شورای همکاری خلیج فارس انجام داد، اما تاکنون نتیجه ملموسی بدست نیامده است.
با این حال، به نظر میرسد تحت فشار آمریکاییها، عربستان و قطر برای پایان دادن به نزاع آماده میشوند. روزنامه نشنال امارات، که به محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی، بسیار نزدیک است، روز پنجشنبه گذشته گزارش کرد که لیندر کینگ، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور خلیج فارس، در سه هفته گذشته مشغول زمینهسازی برای این اتحاد جدید و آمادهسازی برگزاری نشست سران هشت کشور عربی با آمریکا در اوایل سال آینده میلادی بوده است.
در این نشست، تاسیس اتحاد استراتژیک خاورمیانه به طور رسمی اعلام خواهد شد. عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه فرامنطقهای رأی الیوم، در سرمقاله این روزنامه نوشته که ایده ناتوی عربی در جریان نشست اسلامی – آمریکایی در ماه می ۲۰۱۷ در ریاض مطرح شد و ممکن است ریاض، مقر اصلی این اتحاد جدید شود. عطوان، در خصوص این اتحاد جدید ملاحظاتی مطرح کرده است:
نخست آنکه این اتحاد، برای ایجاد شکافهای جغرافیایی، نژادی و مذهبی در خاورمیانه تاسیس شده است. با تاسیس اتحاد مزبور، هشت کشور سنیمذهب، در برابر محور مقاومت به رهبری ایران خواهند بود. محوری که شیعی تلقی میشود.
دوم: تاکنون مواضع این هشت کشور درخصوص بسیاری از مسائل مثل یمن و بحران خلیج فارس (بحران در روابط قطر با عربستان، امارات، بحرین و مصر) و “خطر ایران” یکپارچه نبوده است. به گفته عطوان، سه کشور از کشورهای شورای همکاری – یعنی کویت، قطر و عمان- ایران را یک خطر تهدید آمیز نمیبینند. این کشورها به سرعت حمله تروریتسی اهواز را محکوم کردهاند. این در حالی که است که سایر کشورهای شورای همکاری به طور مستقیم با غیر مستقیم از این حمله استقبال کردهاند. در جنگ یمن هم وضع اینگونه است. مواضع این کشورها درباره جنگ یمن هم نشاندهنده وجود شکاف است.
سوم: پرواضح است که دشمنی با ایران و حفظ منافع آمریکا در منطقه، از جمله کاستن از قیمتهای نفت؛ دو محور اساسی این اتحاد جدید هستند. آیا چنین محوری برای تثیبت و استمرار این اتحاد کافی است؟
چهارم: اسرائیل در این اتحاد چه جایگاهی دارد؟ کشورهای عربی عضو این اتحاد در قبال اسرائیل چه موضعی دارند، آیا خودشان را به طور نهایی از نزاع عربی-اسرائیلی خارج کردهاند؟ آیا اسرائیل عضو پنهانی این اتحاد خواهد بود؟ عضویت اسرائیل چه زمانی علنی خواهد شد؟
پنجم: کشورهای بزرگی مثل چین و روسیه و همچنین کشورهای منطقهای مثل ترکیه و پاکستان در قبال این اتحاد استراتژیک چه موضعی خواهند گرفت؟ به نوشته عطوان، نخبگان موثر عرب در مسئله این اتحاد خطرناک که یادآور پیمان بدنام بغداد است، حضوری ندارند.
برخی محافل در زمان امضای پیمان بغداد حضور داشتند که با آن قویا مخالفت کردند و از طریق بسیج مردمی ملی و رسانهای آن را ناکام گذاشتند. اما این اتحاد جدید از یک طرف با حمایت و تبلیغ فعالانه مواجه است و از طرف دیگر کسی به آن واکنشی نشان نمیدهد. عطوان در پایان هشدار داد: “این یک اتحاد نظامی و امنیتی بسیار خطرناک است که برای منطقه و ملتهای ما نتایج ویرانگری خواهد داشت. از ضعف و شبهفروپاشی امتمان برای تاسیس آن استفاده شد. با ۴۰۰ میلیون عرب به گونهای رفتار شد که انگار عددی نیستند. بیش از این نمیخواهم چیزی بگویم”./فرارو