داود ابراهیمی صنعت گردشگری درمانی درجهان صنعتی بارشد انفجاری است که درآمدی بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار درسطح جهانی تولید می‌کند. از این رو بسیاری از کشور ها چون تایلند، هند و اخیرا امارات و ترکیه تلاش‌های گسترده ای برای مبدل شدن به یک قطب گردشگری درمانی آغاز کرده‌اند. هر ساله مرکز تحقیقات سلامت بین‌المللی و […]

داود ابراهیمی
صنعت گردشگری درمانی درجهان صنعتی بارشد انفجاری است که درآمدی بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار درسطح جهانی تولید می‌کند. از این رو بسیاری از کشور ها چون تایلند، هند و اخیرا امارات و ترکیه تلاش‌های گسترده ای برای مبدل شدن به یک قطب گردشگری درمانی آغاز کرده‌اند. هر ساله مرکز تحقیقات سلامت بین‌المللی و انجمن گردشگری درمانی مطالعه ای را در مورد کشورهای برتر در این زمینه منتشر می کند. طبق بررسی های منتشر شده از سوی  این مرکز در شاخص گردشگری سلامت (MTI) کانادا، بریتانیا و سنگاپور درصدر برترین‌های گردشگری سلامت جهان ایستادند. کاستاریکا، ایتالیا، آلمان، فیلیپین، ژاپن و فرانسه در رتبه های بعدی قرار دارند. جایگاه هر یک از کشورها بر اساس سه عامل کلیدی از جمله محیط زیست، صنعت درمانی و خدمات پزشکی و نیز خدمات مالی تعیین شده است. به تازگی ایران با پیشرفت در حوزه های ناباروری، سلول های بنیادی، جراحی قلب و چشم، جراحی های زیبایی پلاستیک، تشخیص و درمان انواع سرطان و نیز وجود چشمه های آب گرم و گنبدهای نمکی، دریاچه های آب شور و امکانات لجن درمانی جزء ۴۱ کشور فعال در حوزه گردشگری سلامت دنیا در آمده است. صنعت گردشگری درمانی در ایران با وجود کیفیت بالای خدمات درمانی و قیمت ارزان، به علت نبود تبلیغات مناسب و برنامه ریزی مدون هنوز جایگاه خود را در بازار جهانی نیافته است و گام‌های نخست را طی می‌کند.

رییس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت درباره وضعیت صنعت گردشگری سلامت ایران، اهداف و برنامه های آن به خبرنگار جمله می‌گوید: باید بپذیریم متولی گردشگری سلامت، وزارت بهداشت است. چرا كه اگر بحث سلامت را از آن جدا کنیم دیگر گردشگری و ورود توریسمی در اين حوزه انجام نخواهد شد. بدین ترتیب این مجموعه تحت نظارت وزارت بهداشت به طور کلان وظیفه آموزش، تدوین استرات‍ژي هاي گردشگری سلامت و نظارت بر فرايندهاي آن را بر عهده دارد. دکتر سعیدهاشم‌زاده اضافه می‌کند: از آذرماه سال ۹۶ که عهده دار این مسئولیت شدم؛ به عنوان اولین اقدام، بر اساس نظر کارشناسان و صاحب نظران، نقاط ضعف، قوت چالش ها و فرصت هاي اين حوزه را در كشور مشخص كرديم. درکنار آن با بررسی قوانین بالادستی در این حوزه استراتژی های کلان جهت برنامه ریزی های بلند مدت تدوین شد.در این میان عمده مشکلات نداشتن مهارت و آموزش های لازم فعالان این صنعت می باشد. بیشتر این افراد به صورت تجربی کار را دنبال می کنند که بزرگترین ضربه را به این صنعت وارد کرده است. وی می‌افزاید: در مرحله بعد توسعه زیرساخت های فناوری اطلاعات و فضای مجازی و نیز استفاده از تجربیات کشورهای موفق مانند اردن، ترکیه و هندوستان در این زمینه از برنامه های ما بوده است. برنامه های دیگری که برای این صنعت تدارک دیده شده عبارتند از: ایجاد یک مدل کاربردی برای حضور بیمه گرها، بررسی و تعدیل قوانین دست و پاگیر، مشاوره با کارشناسان مرتبط با این حوزه برای دستیابی به استانداردهای مناسب و حمایت از برگزاری همایش هاي مرتبط با این صنعت است.ذات گردشگری سلامت بازیگران متعددی دارد. به گفته وی از جمله مراکز درمانی، شرکت های بیمه، سازمان های دولتی مرتبط و در بخش خصوصی نیز شرکت های تسهیل گر که در حوزه ارتباطات بین المللی فعالیت می کنند. اگر تمامی این عوامل در کنار همدیگر کار خود را بدرستی و هماهنگی انجام دهند؛ این صنعت بازدهی اقتصادی و ارزآوری بالایی دارد.
هاشم زاده درباره اینکه گردشگری سلامت چهارمین صنعت درآمدساز دنیاست و برای بهره وری بهتر از این صنعت باید همکاری و تعامل نزدیکی بین سازمان های مرتبط باشد؛ می‌گوید: در این رابطه با سازمان گردشگری در زمینه آموزش، نوع کارکرد و فعالیت عوامل مختلف این صنعت جلساتی داشتیم تا بتوانیم برای فعالان این صنعت گواهینامه رسمی صادر شود.
رییس اداره گرشگری سلامت درباره آمارهای حوزه این صنعت می‌افزاید: رشد صنعت گردشگری در دنیا حدود ۲۵ درصد می باشدکه حتی صنعت خودروسازی نیز به پای آن نمی رسد. در ایران متاسفانه بدلیل دخالت دلالان در این صنعت و ارایه خدمات بدون شناسنامه و غیر استاندارد در سال های ۹۵ و ۹۶ تعداد گردشگران درمانی خارجی کاهش داشت. در سال ۹۷ بدلیل نوسانات و افزایش نرخ ارز، آمار گردشگران رو به فزونی گذاشت. برای پیشرفت این صنت باید حضور دلالان را قطع کنیم وقتی یک چرخه خوب کار نکند و نقش هر کدام از عاملین این صنعت مشخص و اجرا نشود؛ دلال گری و خدمات نامناسب و نارضایتی گردشگران را بدنبال دارد.
او درپاسخ به سوال خبرنگار روزنامه جمله درباره اینکه سال گذسته حدود ۳۰۰ هزار گردشگر وارد کشور شدند که بیشتر آنها در تور دلالان گرفتار شدند چه راهکاری اندیشیده اید؟ می‌گوید: در بحث برنامه ریزی، دو رویکرد وجود دارد. یکی اینکه بطور برنامه ریزی شده، سیستمی ایجاد شود تا بطور اتوماتیک دلالان از گردونه خارح شوند. دوم اعمال قهری می باشد. تجربه نشان داده عامل قهری در درازمدت جواب نمی دهد و در کوتاه مدت نیز تاثیر کمی دارد و حتی باعث زیرزمینی شدن فعایت دلالان می شود. به همین علت تلاش مي شود تا با ايجاد يك بستر مناسب نظير آموزش، برقراری کانال های ارتباطی مناسب و مطمئن و گسترش فعالیت در فضای مجازی برای جذب گردشگران سلامت، فعاليت دلال ها محدود شده به حداقل برسد. بقیه امور نیز با همکاری و تعامل سازمان های مرتبط براحتی قابل انجام است.
وی درباره اینکه عمده گردشگران سلامت از دو کشور عراق و افغانستان به ایران وارد می شوند که سطح درآمدی کمتری نسبت به کشورهای توسعه یافته آسیایی و اروپایی دارند، توضیح می‌دهد: با همکاری معاونت بین الملل وزارت بهداشت در تمامی سفرهای خارجی هیات های بلندپایه وزارت بهداشت یا در سفر نمایندگان بهداشت کشورهای خارجی به ایران همواره یکی ازمحورهای گفت و گوها موضوع گردشگری سلامت مطرح است تا با شناساندن ایران به کشورهای توسعه یافته، زمينه پذيرش بيمار از ساير كشورها هم مهيا شود. در همين راستا و با تلاش وزارت بهداشت، ايران به عنوان هشتمین مقصد گردشگری سلامت عمان شناخته و معرفي شد.
رییس اداره گردشگری سلامت درباره اینکه گردشگران سلامت که به ایران می آیند بیشتر جنبه پزشکی دارند یا زیبایی می‌افزاید: عمل های جراحی زیبایی در صدر قرار دارند زیرا تعداد و کیفیت عمل های زیبایی در ایران حتی نسبت به کشورهای توسعه یافته بیشتر است. اطلاع یافتن گردشگران خارجی از این آمارها سبب شده به ایران روی بیاورند. بعد از آن قلب و عروق ، ناباروری، تشخیص و درمان سرطان، جراحی های عمومی و ارتوپدی و نیز چشم پزشکی در رتبه های بعدی قرار دارند.
هاشم زاده درباره زیرساخت های این صنعت مانند هتلینگ، امکانات رفاهی بهداشتی، توسعه خطوط هوایی و زمینی و ویزا ادامه می‌دهد: وزارت امور خارجه برای ویزای درمانی تسهیلاتی با نصف قیمت برای گردشگران در نظر گرفته است. در زمینه خطوط هوایی، ریلی و زمینی معتقدم حتی از خیلی ظرفیت ها هنوز استفاده نشده است و در حال حاضر امکانات ناوگان حمل و نقل کشور جوابگو است ولی با گسترش این صنعت نیاز به افزایش امکانات راه ها و هتلینگ داریم. وضیت شهرهای مختلف ایران متفاوتند مثلا شهرهای تهران، شیراز، مشهد، اصفهان، اهواز و تبریز امکانات بالایی نسبت به سایر شهرهای کشور دارند. بین کشورهایی که رفتم و دیدم به لحاظ کیفت خدمات درمانی و اقامتی از هند جلوتریم ولی از کشورهای ترکیه، مالزی، سنگاپور عقب تر هستیم.
او در پایان می‌افزاید: از روز اولی که این مسوولیت را به عهده گرفتم. بدنبال اعتماد از دست رفته گردشگران سلامت خارجی بودم. به همین خاطر استراتژی مان را روی بازسازی اعتماد گذاشتیم و شفاف سازی را شروع کردیم. در مراکز درمانی، خدمات پزشکی و قیمت خدمات را به صورت شفاف اعلام کردیم. در حال حاضر نیز با فرصت پیش آمده در خصوص افزایش قیمت ارز می توان به خوبی این صنعت را به سوی تجارتی پایدار پیش برد.