روند صعودی قیمت نفت در هفته‌های اخیر باعث شده است که کارشناسان پس از مدت‌ها بار دیگر به نفت ۱۰۰ دلاری فکر کنند؛ قیمتی که در صورت محقق شدن، برندگان و بازندگانی را در جهان بر جای خواهد گذاشت. مسلماً با تداوم وضعیت کنونی، کشورهای صادرکننده نفت درآمد خوبی به جیب خواهند زد و از […]
روند صعودی قیمت نفت در هفته‌های اخیر باعث شده است که کارشناسان پس از مدت‌ها بار دیگر به نفت ۱۰۰ دلاری فکر کنند؛ قیمتی که در صورت محقق شدن، برندگان و بازندگانی را در جهان بر جای خواهد گذاشت. مسلماً با تداوم وضعیت کنونی، کشورهای صادرکننده نفت درآمد خوبی به جیب خواهند زد و از سوی دیگر کشورهای واردکننده نفت باید تورم ناشی از افزایش هزینه‌ها را تحمل کنند. در این میان کارشناسان واحد اقتصادی بلومبرگ یک خبر خوب برای فعالان اقتصادی دارند: اثرات منفی نفت ۱۰۰ دلاری بر اقتصاد جهانی در سال ۲۰۱۸ بسیار کمتر از آسیب‌های آن در سال ۲۰۱۱ خواهد بود. این مسئله تا حدی به خاطر این است که اقتصاد بسیاری از کشورها امروز در قیاس با گذشته وابستگی کمتری به انرژی دارد و از طرفی انقلاب نفت شیل باعث شده است که آمریکا به عنوان یک وزنه تأثیرگذار در اقتصاد جهانی، کمتر نگران افزایش قیمت نفت باشد. البته بدون شک اینکه دلیل افزایش قیمت نفت چه باشد نیز بسیار مهم است. اگر افزایش قیمت‌ها ناشی از کاهش ناگهانی عرضه باشد، جای نگرانی وجود دارد اما اگر این افزایش به دلیل وجود تقاضای قوی در بازار باشد، نشانه خوبی خواهد بود. در حال حاضر این نیروها هر دو در بازار دیده می‌شوند یعنی هم کاهش ناگهانی عرضه و هم تقاضای قوی باعث شده است تا بهای هر بشکه نفت برنت از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون بیش از ۲۲ درصد رشد کند.
افزایش قیمت نفت چه اثری بر رشد اقتصاد جهانی دارد؟
بالا رفتن قیمت نفت موجب کاهش قدرت خرید خانوارها و در نتیجه کاهش مصرف آنها خواهد شد اما این مسئله در همه کشورها یکسان نخواهد بود. اروپا در برابر افزایش قیمت نفت آسیب‌پذیری بیشتری دارد زیرا اغلب کشورهای آن واردکننده نفت هستند. چین نیز به‌عنوان بزرگترین واردکننده نفت در جهان احتمالاً باید شاهد افزایش محسوس نرخ تورم باشد.
البته نباید از تأثیرات فصلی نیز غافل بود زیرا دو ماه دیگر فصل زمستان در نیمکره شمالی آغاز می‌شود. کشورها می‌توانند برای کاهش هزینه‌های انرژی خود به منابع دیگری مانند گاز طبیعی یا سوخت‌های زیستی روی بیاورند؛ هرچند در این مورد باید مسئله زمان را نیز مد نظر داشت.
اقتصاد جهانی چگونه می‌تواند با نفت ۱۰۰ دلاری کنار بیاید؟
کارشناسان واحد اقتصادی بلومبرگ معتقدند ضررهای نفت ۱۰۰ دلاری برای اقتصاد جهانی بیش از منافع آن خواهد بود. بااین‌وجود آنها اذعان دارند که بین وضعیت امروز اقتصاد جهانی با وضعیت آن در سال ۲۰۱۱ تفاوت‌های مهمی وجود دارد.
در گزارش مشترک این کارشناسان آمده است: «انقلاب نفت شیل، کاهش شدت وابستگی به انرژی و بالاتر بودن سطح قیمت‌ها نسبت به سال ۲۰۱۱ بدین معناست که تأثیر افزایش قیمت نفت بر اقتصاد جهانی کمتر خواهد بود. برای اینکه اقتصاد جهانی دچار مشکل جدی شود، قیمت نفت باید بسیار بالاتر از میزان کنونی آن باشد».
برندگان و بازندگان افزایش قیمت نفت کدام کشورها هستند؟
اغلب تولیدکنندگان بزرگ نفت را اقتصادهای نوظهور تشکیل می‌دهند. عربستان که ۲۱ درصد از تولید ناخالص داخلی‌اش در سال ۲۰۱۶ از بخش نفت بوده است، از افزایش قیمت نفت بسیار خرسند خواهد بود. کشورهای دیگری مانند روسیه، نیجریه و کلمبیا نیز می‌توانند با افزایش قیمت نفت اقتصاد خود را ترمیم نموده و کسری بودجه یا کسری تراز تجاری خود را کاهش دهند. افزایش قیمت نفت امکان افزایش مخارج دولت در راستای افزایش سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی را در کشورهای نفت‌خیز فراهم خواهد آورد. در مقابل، برخی اقتصادهای نوظهور مانند هند، چین، تایوان، شیلی و اوکراین با افزایش قیمت نفت کم و بیش آسیب خواهند دید. افزایش قیمت نفت برای این کشورها ، به معنای افزایش فشار بر تراز حساب جاری آنها خواهد بود.
آیا افزایش قیمت نفت به رشد نرخ تورم در جهان می‌انجامد؟
قیمت سوخت و انرژی معمولاً وزن زیادی در سبدهای محاسبه تورم دارد و به همین دلیل سیاست‌گذاران اقتصادی ازجمله آنهایی که در فدرال رزرو مشغول کار هستند، سعی می‌کنند بیشتر روی تورم هسته –که در آن اقلام پرنوسان مانند سوخت، محصولات کشاورزی و … لحاظ نمی‌شود- تمرکز داشته باشند. بااین‌وجود افزایش چشمگیر قیمت انرژی می‌تواند هزینه حمل‌ونقل و خدمات عمومی را نیز افزایش دهد و منجر به رشد نرخ تورم هسته شود.
