کمبود آب و مشکلات ایجاد شده در این حوزه، بخش کشاورزی و کشاورزان را با چالش‌های متعددی مواجه کرده است، گروه عمده‌ای از این کشاورزان، برنجکاران هستند که کشت برنج در مناطق شان با محدودیت و ممنوعیت مواجه شده است. در حالی که گفته میشود کشت این محصول باید در استانهای غیرشمالی محدود و ممنوع […]
کمبود آب و مشکلات ایجاد شده در این حوزه، بخش کشاورزی و کشاورزان را با چالش‌های متعددی مواجه کرده است، گروه عمده‌ای از این کشاورزان، برنجکاران هستند که کشت برنج در مناطق شان با محدودیت و ممنوعیت مواجه شده است. در حالی که گفته میشود کشت این محصول باید در استانهای غیرشمالی محدود و ممنوع شود. براین اساس، ممنوعیت کشت برنج در استانهای غیر شمالی که سال ۹۳ از سوی وزارت جهاد کشاورزی به منظور مدیریت مصرف آب اعلام شد مطرح شد مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان و تولیدکنندگان قرار گرفت، چرا که آنان معتقد بودند این طرح نمی تواند راهکار مناسبی برای مدیریت آب باشد ضمن اینکه اشتغال و معیشت کشاورزان را با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد؛ بعدها مسئولان وزارت جهاد کشاورزی اعلام کردند کشت برنج ممنوع نشده بلکه این وزارت خانه از کشت آن جز در دو استان گیلان و مازندران حمایت نخواهد کرد. با این حال اجرای این طرح طی سالیان بعد چندان با موفقیت همراه نبود چرا که محصول جایگزین مناسبی برای کشت به کشاورزان معرفی نشد و آنان ترجیح دادند به کشت برنج که محصول اقتصادی‌تری است ادامه دهند. در همین زمینه فرزاد نیکپندار، کارشناس حوزه کشاورزی گفت: موضوع ممنوعیت کاشت برنج در استانهای غیرشمالی که از اوایل امسال از سوی وزارت جهاد کشاورزی مطرح شده، مصادقی از پاک کردن صورت مسئله به جای حل آن است. وی افزود: اجرای چنین طرح هایی بدون فراهم کردن پیش نیازها و زیرساخت‌های لازم می‌تواند منجر به تغییر کاربری اراضی و افزایش واردات برنج شود. این کارشناس حوزه کشاورزی افزود: با پیاده کردن طرح ممنوعیت کشت برنج در استانهای غیرشمالی بیش از ۱۲۰ هزار هکتار از اراضی کشت برنج تعطیل و بیش از ۵۰۰ هزار تن از تولید داخلی این محصول کاسته خواهد شد و این به مفهوم افزایش واردات این محصول است.
توقف کشت طی سه تا پنج سال
حدود یک ماه و نیم قبل در همایش آغاز سال زراعی جدید، فرامک عزیز کریمی، مدیرکل غلات و محصولات اساسی در حاشیه مراسم در جمع خبرنگاران بر اجرای این سیاست وزارت جهاد تاکید کرد و گفت: سیاست وزارت جهاد کشاورزی محدود کردن کشت برنج به دو استان مازندران و گیلان است. وی با بیان اینکه دلیل این مسئله محدودیت منابع آبی و تبخیر شدید است، گفت: در دیگر استان ها طی پروسه سه تا پنج ساله کشت برنج متوقف خواهد شد. عزیزکریمی تصریح کرد: ما چاره‌ای جز متوقف کردن کشت برنج در این مناطق نداریم و قبل از اینکه وضعیت از این بدتر شود، باید این طرح را اجرایی کنیم. وی اضافه کرد: در دو استان شمالی برنامه‌ای داریم که تولید افزایش پیدا کند و ۶۰ درصد میزان کاهش در دیگر استان‌ها را جبران کند.
ممنوعیت کشت نیاز به مصوبه مجلس دارد
برخی دست اندرکاران بازار برنج اجرای این طرح را ناممکن می‌دانند و معتقدند این برنامه تنها در حد یک طرح باقی خواهد ماند و به مرحله اجرا نخواهد رسید چرا که بستر آن فراهم نیست. جمیل علیزاده شایق گفت: از ابتدا که وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد کشت برنج در ۱۴ استان کشور ممنوع است بنده به این مساله اعتراض کردم و گفتم که نمی توانید لفظ ممنوع را به کار ببرید. شایق تصریح کرد: بنابراین ابتدا باید کشاورزان را با روشی ترویجی و آموزشی توجیه می‌کردیم، در کنار آن باید راهکارهایی پیدا می‌کردیم که از همین آب موجود برای کشت‌های موجود استفاده شود. به عنوان مثال اگر کشاورزی در استانی ۳۰ هزار متر مکعب آب برای هر هکتار برنج مصرف می‌کند در حالی که نیازش حداکثر ۱۲ هزار متر مکعب است، به او آموزش دهید آب کمتری مصرف کند.
کشت در استانهای غیرشمالی کمتر از ۱۰۰ هزار هکتار است
دبیرانجمن برنج کشور ادامه داد: همچنین از سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی بخواهید ارقام مقاوم به کم آبی معرفی کند که البته این کارها در حال آغاز شدن است اما دیر شده و ۱۰ سال قبل باید این اقدامات شروع می شد. شایق ادامه داد: سر و صدایی که در این زمینه ایجاد کردند منجر به مقاومت کشاورزان شد، در حالی که مساله آنقدر مهم نبود که نیاز به این همه هیاهو داشته باشد. وی با بیان اینکه خود کشاورزان در مناطقی که با بحران آب مواجه بودند سطح زیرکشت را کاهش داده‌اند، گفت: در برخی مناطق ، سطح زیر کشت حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد کاهش یافته چون خود کشاورز حس کرده اگر در این منطقه کشت انجام دهد سرمایه‌اش را از دست خواهد داد.
بر این اساس، به گفته شایق، ۸۴ درصد کشت برنج در استان های شمالی و تنها ۱۶ درصد در سایر استان ها انجام میشود.
