شهلا منصوریه دبیر گروه اجتماعی چند سال قبل پژوهشی با عنوان «فرهنگ گفتوگو در میان خانواده‌های ایرانی» صورت گرفت که در نتیجه آن مشخص شد زمان گفتوگو در خانواده های ایرانی، کمتر از ۳۰ دقیقه در روز است. به عبارتی ساعت ها کنار هم می نشینیم، یکی کانال های تلویزیون را عقب و جلو می […]
شهلا منصوریه
دبیر گروه اجتماعی
چند سال قبل پژوهشی با عنوان «فرهنگ گفتوگو در میان خانواده‌های ایرانی» صورت گرفت که در نتیجه آن مشخص شد زمان گفتوگو در خانواده های ایرانی، کمتر از ۳۰ دقیقه در روز است. به عبارتی ساعت ها کنار هم می نشینیم، یکی کانال های تلویزیون را عقب و جلو می کند، دیگری سرش به گوشی موبایل گرم است و شبکه های اجتماعیش را واررسی می کند، دیگری با لپ تاپش، و دیگری سر در گریبان خود. از بین کسانی که در یک خانه هستیم و ساعاتی کنار هم، شاید کمتر از ۱۰ جمله هم باهم همکلام نشویم. سکوت عضو ثابت خانواده های ایرانی شده است، دیگر خبری از آن صحبت ها و درددل های شیرین نیست. این نشان از ضعف این فرهنگ در میان اعضای خانواده است. علاوه بر این میانگین صحبت اعضای خانواده در ایران در طول ۹ سال گذشته، نصف شده است؛ این یعنی ظهور پدیده ای جدید که کارشناسان جامعه شناسی و مردم شناسی، آن را خطرناک می دانند. به گفته کارشناسان گفتوگو عنصری حیاتی در استحکام خانواده است.
چرا فاصله افتاده؟
آخرین آمار نشان می‌دهد میزان گفت و گو در خانواده‌های ایران به ۳۰دقیقه رسیده است در صورتی که چند سال پیش این زمان ۲ساعت بود. آنچه به عنوان دلیل این مساله در نگاه اول به نظر می‌آید اقبال مردم و خانواده‌ها به شبکه‌های اجتماعی است. اینکه اکنون گفت و گوهای خانوادگی در تلگرام و اینستاگرام و…انجام می‌شود و فضای گفت‌و‌گوها تغییر کرده است. معصومه ابتکار معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهوری می‌گوید: «امروز با انقلاب دیجیتال نمیتوانیم روابط فردی و اجتماعی را مانند ۱۰سال پیش داشته باشیم. اینک گفت‌‌گوی خانواده‌ها از طریق شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود که آفت بزرگی برای همه جوامع است زیرا روابط انسانی و عاطفی باید درقالب خانواده شکل بگیرد.»
کارشناسان تربیتی معتقدند، پدر و مادرها نمی‌توانند با فرزندانشان روابط صمیمانه برقرار کنند چون آنها را بازمان جوانی و نوجوانی خود مقایسه می‌کنند و انتظار دارند مثل آن موقع رفتار کنند، درحالی‌که خودشان هم در آن ایام با والدینشان مشکل داشتند.
راه‌حل برای برون‌رفت
کارشناس‌ها اولین راه‌حلی که برای برون‌رفت از این مشکل پیشنهاد می‌کنند «جلسات دوستانه خانوادگی» است.
یک روان‌شناس خانواده درباره شکل این جلسات می‌گوید: کار سختی نیست، پدر و مادر باید روحیه بچه خود را بشناسند؛ وقتی آنان از ابتدا به حساسیت‌های بچه خود احترام بگذارند، در آینده او نیز به حساسیت‌های والدین خود احترام می‌گذارد.
دکتر میترا احمدی می افزاید: همچنین والدین باید سعی کنند حین صحبت کردن با بچه‌ها درحالی‌که ادب را رعایت می‌کنند دوستانه با آنان همکلام شوند. نگاه از بالا به کودک برای او آزاردهنده است و این نگاه در سن نوجوانی باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه در نوجوان می‌شود.
وی می افزاید: نکته دیگری که باید رعایت شود این است که همیشه حرف، حرف بزرگ‌ترها نباشد، والدین گاهی نیز از موضع خود کوتاه بیایند و حرف فرزند خود را بپذیرند. این را نیز باید والدین به یاد داشته باشند که مقایسه کردن آفت هر رابطه‌ای است و اگر روزی فرزندشان را با دیگری مقایسه کردند و دیگری را از او سرتر دانستند تا پایان عمر خاطره‌ای بد در ذهن فرزند خود ثبت کرده‌اند.
از لاک خودتان بیرون بیایید
کلی‌ترین توصیه برای نجات خانواده از وضعیتی که در آن اعضا کمترین تماس و عکس‌العمل را نسبت به هم دارند، این است که از لاکی که برای خود از مشکلات بیرون خانه و فضای مجازی ساخته‌ایم بیرون بیاییم. شاید تنها راهی که برای حل این مساله به ذهن مان می‌رسد کم کردن زمان استفاده از گوشی‌های هوشمند و حضور در شبکه‌های اجتماعی است. این قدم بزرگی است اما همه تنها راه حل نیست. می‌توانیم زمان خاصی را برای استفاده از اینترنت در خانه در نظر بگیریم و اعضای خانواده را راضی کنیم به این زمان پایبند باشند و در زمان‌هایی مثل خوردن شام و ناهار از گوشی‌هایشان استفاده نکنند. اما مساله اینجاست که باید فضای خانه به شکلی باشد که اعضای خانواده به راحتی بتوانند از گوشی‌هایشان دل بکنند و همراه خانواده شوند وگرنه قانون‌های خانوادگی نمی‌توانند میل افراد خانواده را به شبکه‌های اجتماعی کم کنند و وادارشان کنند با هم به گفتگو بنشینند.
